Nhân viên Văn phòng công chứng Minh Khai, số 19, đường Thánh Thiên (TP Bắc Giang) hướng dẫn thủ tục cho khách hàng.

Cuối năm ngoái, Văn phòng công chứng Hòa Tiến, số nhà 514, đường Thân Nhân Trung, thị trấn Bích Động (Việt Yên) bị thanh tra Sở Tư pháp xử phạt hành chính. Theo đó, khi có khách hàng đến yêu cầu công chứng hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, ông Giáp Văn Chung, công chứng viên đã công chứng các hợp đồng, giao dịch liên quan nhưng thiếu chữ ký của bên nhận chuyển nhượng vào từng trang của hợp đồng, giao dịch. Lời chứng của ông Chung trong văn bản công chứng thiếu nội dung "mục đích của hợp đồng, giao dịch không vi phạm pháp luật, không trái đạo đức xã hội". Nội dung này vi phạm Điều 46 Luật Công chứng. Trước hai lỗi vi phạm trên, ông Chung chịu mức phạt 10 triệu đồng.

Đối với văn phòng công chứng Hòa Tiến, người đại diện pháp luật là ông Thân Văn Đến đã không niêm yết thù lao công chứng và nguyên tắc tính chi phí khác tại trụ sở. Vì thế, Văn phòng phải chịu mức phạt 1,5 triệu đồng. Sau khi bị cơ quan chức năng thanh tra, kiểm tra và xử phạt hành chính, Văn phòng công chứng Hòa Tiến cam kết không để xảy ra vi phạm.

Ngoài vi phạm những điều pháp luật quy định, một số văn phòng công chứng còn thu thù lao công chứng và các chi phí phát sinh khác nhau. Trong vai khách hàng có nhu cầu công chứng hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng thửa đất rộng 60 m2, có nhà cấp 4 trên đất ở xã Xuân Hương (Lạng Giang), chúng tôi tìm đến Văn phòng công chứng Minh Khai (số 19 đường Thánh Thiên, phường Lê Lợi, TP Bắc Giang) đề nghị công chứng tại nhà. Nhân viên ở đây cho biết, phí công chứng là 800 nghìn đồng cộng thêm 300 nghìn đồng phí đi lại với bán kính 5 km (tổng phí là 1,1 triệu đồng). Vẫn là yêu cầu đó, Văn phòng công chứng Đ&T (số 30, đường Nguyễn Văn Mẫn, phường Trần Phú, TP Bắc Giang) thông báo chi phí các loại khoảng 1,3 triệu đồng. Tuy nhiên, cần căn cứ vào các tài sản gắn liền với đất để thu chi phí chính xác hơn.

Như vậy, ngoài thu phí theo Thông tư số 257/2016/TT-BTC của Bộ Tài chính (không vượt quá mức trần thù lao công chứng, dịch thuật do UBND tỉnh quy định), các văn phòng công chứng tư nhân còn tự quyết các chi phí khác căn cứ vào tính phức tạp của hợp đồng, chi phí đi lại, làm ngoài giờ, chất liệu giấy in, thời gian làm thủ tục nhanh gọn… Theo Điều 68 về các chi phí khác trong Luật Công chứng, những khoản thu trên do người yêu cầu công chứng và tổ chức hành nghề công chứng tự thỏa thuận. Tuy vẫn bảo đảm thu phí đúng quy định của pháp luật nhưng mỗi nơi thu một giá khiến người dân "không biết đâu mà lần", dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh giữa các tổ chức hành nghề công chứng.

Để kiểm soát tình trạng này, đầu năm 2017, Phòng Bổ trợ Tư pháp (Sở Tư pháp) đã kiểm tra một số tổ chức hành nghề công chứng và công chứng viên. Kết quả cho thấy, ở một số đơn vị, việc sửa văn bản công chứng còn tùy tiện; công chứng hợp đồng, giao dịch không tuân thủ theo trình tự thủ tục quy định trong Luật Công chứng; việc công chứng ngoài trụ sở, thu phí công chứng chưa đúng quy định… Bà Nguyễn Thị Loan, Trưởng phòng Bổ trợ Tư pháp cho hay, nguyên nhân của những thiếu sót trên là do năng lực, chuyên môn của một số công chứng viên còn hạn chế, chưa nhận thức đầy đủ các quy định của pháp luật về công chứng, chứng thực; chưa hiểu hết tầm quan trọng cũng như trách nhiệm của mình đối với các văn bản công chứng và do mục đích đạt lợi nhuận cao.

Thực tế, người dân có nhu cầu công chứng nhiều nhất là các hợp đồng liên quan đến vay vốn, đất đai, chuyển nhượng tài sản, các văn bản, quy định hành chính của cơ quan nhà nước… Để bảo đảm an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch của tổ chức, cá nhân, Phòng Bổ trợ Tư pháp đã tham mưu cho Sở Tư pháp ban hành công văn chấn chỉnh.Theo đó, các tổ chức hành nghề công chứng cần tăng cường phổ biến, quán triệt các văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động công chứng tới tất cả công chứng viên và nhân viên. Nghiêm túc thực hiện đúng quy định của pháp luật về công chứng nhất là trong việc ký, điểm chỉ; công chứng ngoài trụ sở, kiểm tra tính chính xác của các hợp đồng, giao dịch. Sở cũng đề nghị các tổ chức hành nghề chủ động cập nhật, sử dụng, khai thác phần mềm cơ sở dữ liệu công chứng, chứng thực và dữ liệu ngăn chặn để phòng ngừa rủi ro; báo cáo theo định kỳ về tổ chức, hoạt động và số lượng giao dịch bất động sản hằng tháng đúng quy định. 

Mới đây, Sở Tư pháp tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho hơn 100 công chứng viên; qua đó giúp người làm ở các tổ chức công chứng bồi dưỡng chuyên môn, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công việc. Người dân khi đi công chứng, chứng thực cần tôn trọng sự thật, yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng viết biên lai thu lệ phí. Đồng thời nên khảo sát mức thu để lựa chọn nơi công chứng hợp lý.

Mạc Yến