Ông Nguyễn Xuân Dậu (giữa), tổ trưởng tổ hòa giải thôn Trung Hậu, xã Lan Mẫu (Lục Nam) tuyên truyền phổ biến pháp luật cho bà con.

Toàn tỉnh Bắc Giang hiện có gần 2.500 tổ hòa giải với hơn 17 nghìn HGV. Họ thường là những người có uy tín trong cộng đồng dân cư như bí thư chi bộ, trưởng thôn, thành viên Hội liên hiệp phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh…

Tìm hiểu ở huyện Lục Nam, địa phương có 339 tổ hòa giải với hơn 2 nghìn hội viên được biết, từ đầu năm đến nay, toàn huyện tiếp nhận 285 vụ việc chủ yếu liên quan tới tranh chấp đất đai, mâu thuẫn gia đình thì có 245 vụ việc đã hòa giải thành. Trò chuyện về công tác này, chúng tôi biết xã Lan Mẫu là địa phương duy nhất của huyện có các tổ trưởng tổ hòa giải là cán bộ hưu. Họ nhận nhiệm vụ từ ngày đầu thành lập tổ và được nhân dân tín nhiệm. Đồng thời, nhờ hiểu rõ địa bàn, tính tình bà con nên công tác hòa giải đạt hiệu quả cao.

Từ giới thiệu của cán bộ Phòng Tư pháp huyện, chúng tôi tìm đến nhà ông Nguyễn Xuân Dậu (SN 1943), đảng viên 51 năm tuổi Đảng và có 21 năm làm tổ trưởng tổ hòa giải thôn Trung Hậu, xã Lan Mẫu. Vừa mở những quyển sổ đã cũ nhưng được giữ gìn cẩn thận ghi các vụ việc hòa giải, ông vừa tâm sự: “Tôi chỉ mong không có việc để làm vì như thế nghĩa là thôn xóm đoàn kết, bà con yêu thương, đùm bọc nhau”.

Từ đầu năm đến nay, trong thôn xảy ra hai vụ mâu thuẫn và đều hòa giải thành. Một trong số đó là mâu thuẫn đất đai giữa gia đình anh Phùng Văn Vui và anh Nguyễn Văn Đến. Quá trình xây dựng nhà ở, anh Vui làm mái tranh khiến nước mưa chảy vào tường và sân nhà anh Đến. Mặt khác, nhà anh Đến có hệ thống thoát nước thải chảy sang vườn nhà hàng xóm. Hai gia đình lời qua tiếng lại. Hay tin, ông Dậu nhẹ nhàng phân tích, thuyết phục gia đình thiết kế lại công trình để không bên nào bị ảnh hưởng. Ông Dậu chia sẻ thêm: “Khi gặp gỡ các bên, tôi luôn xem họ là người thân trong nhà, cân bằng cả tình và lý, kiên trì làm cầu nối xóa bỏ xích mích”.

Còn tại xã Quế Nham (Tân Yên)- một trong những địa bàn “nóng” về an ninh trật tự của huyện, cán bộ làm công tác hòa giải luôn chủ động tìm hiểu kiến thức pháp luật để phổ biến, tuyên truyền tới bà con. 6 tháng quá, xã xảy ra 10 vụ mâu thuẫn, so với cùng kỳ năm ngoái giảm 8 vụ, đồng thời tính chất vụ việc đơn giản hơn. Ông Nguyễn Quyết Thắng, công chức Tư pháp - Hộ tịch xã bày tỏ: “Khi có đơn chuyển lên cấp xã, chúng tôi nghiên cứu kỹ, đến cơ sở nắm bắt cụ thể tình hình. Sau đó phối hợp với các thành viên tổ hòa giải của thôn thực hiện nhiệm vụ. Hầu hết các mâu thuẫn đều từ to hóa nhỏ, từ có hóa không, qua đó hạn chế đơn thư khiếu nại vượt cấp”.

Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh về tăng cường công tác hòa giải tại cơ sở, Sở Tư pháp đã tích cực tham mưu theo dõi, quản lý về tổ chức và hoạt động của tổ hòa giải; tham mưu cho cấp trên ban hành văn bản chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể các cấp tạo mọi điều kiện thuận lợi để HGV hoạt động hiệu quả. 

Hằng năm, Sở tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, nghiệp vụ hòa giải cho hàng nghìn cán bộ làm công tác này; tổ chức hội thi bằng hình thức sân khấu hóa giúp các HGV phát huy năng lực, giao lưu, học hỏi kinh nghiệm. Các huyện: Tân Yên, Việt Yên và TP Bắc Giang còn thực hiện tốt việc thanh toán kinh phí cho hoạt động hòa giải, góp phần động viên tinh thần cho HGV.

Tuy nhiên công tác hòa giải tại cơ sở vẫn gặp một số khó khăn, vướng mắc. Có trường hợp, người hòa giải bị vạ lây khi giải quyết mâu thuẫn dẫn đến tâm lý ngại va chạm, thiếu nhiệt tình. Một số đơn vị chưa thực hiện tốt việc hỗ trợ kinh phí cho công tác hòa giải và HGV. Kiến thức pháp luật của nhiều người còn hạn chế, toàn tỉnh chỉ có hơn 200 HGV (chiếm 8,5%) được đào tạo bài bản, có chuyên môn ngành luật. 

Trao đổi với ông Phạm Văn Tĩnh, Phó trưởng phòng Phổ biến giáo dục pháp luật (Sở Tư pháp) được biết, thời gian tới, Sở tiếp tục tổ chức tập huấn kỹ năng, bồi dưỡng kiến thức cho đội ngũ làm công tác hòa giải; tiếp tục chỉ đạo, hướng dẫn thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn kèm theo. 

Hiện hệ thống tài liệu, văn bản pháp luật về hòa giải tại cơ sở được cung cấp đầy đủ thông qua Tủ sách pháp luật, các trang thông tin điện tử của ngành chức năng. Cùng với sự vào cuộc của ngành chức năng, người làm công tác hòa giải ở cơ sở cũng cần chủ động, tích cực tìm hiểu, trau dồi kiến thức pháp luật, góp phần nâng cao tỷ lệ hòa giải thành.

Mạc Yến