Muốn phát triển kinh tế thị trường càng cần định hướng xã hội chủ nghĩa
Hành trình bắt nguồn từ chính đòi hỏi và mệnh lệnh của cuộc sống
Một số người cho rằng, dù có xây dựng các bộ tiêu chí thì KTTT ở Việt Nam vẫn không thể tiến bộ, hiện đại được khi gắn với “định hướng XHCN”. Những người có tư tưởng định kiến đó có lẽ không phải không biết rằng, Đảng Cộng sản Việt Nam khi lựa chọn xây dựng nền KTTT định hướng XHCN đã trải qua biết bao trăn trở. Đó là cả một hành trình bắt nguồn từ chính đòi hỏi và mệnh lệnh của cuộc sống.
![]() |
Liên doanh Vietsovpetro thành lập năm 1981 - biểu tượng của sự hợp tác Việt - Nga. Ảnh minh họa. |
Từ Đại hội VI, Việt Nam chính thức đề cập sản xuất hàng hóa (SXHH) và xác định “cơ chế kế hoạch hóa theo phương thức hạch toán kinh doanh XHCN” (Đại hội VI, năm 1986). Đó thực chất cũng là bước ngoặt Đảng Cộng sản Việt Nam chấp nhận KTTT để xây dựng CNXH trong thời kỳ quá độ.
Phải 15 năm sau, khái niệm “KTTT định hướng XHCN” mới chính thức được xác định từ Đại hội IX của Đảng (năm 2001). Đại hội VII (năm 1991) xác định xây dựng “nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường dưới sự quản lý của Nhà nước”. Đại hội VIII (năm 1996) chủ trương xây dựng “nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN”. Đến Đại hội IX (năm 2001), Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định: “Đảng và Nhà nước ta chủ trương thực hiện nhất quán và lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN".
Tại Đại hội X (năm 2006), mô hình “KTTT định hướng XHCN” được xác định rõ hơn nội hàm “nắm vững định hướng XHCN trong nền KTTT”. Đại hội XI (năm 2011) đặt vấn đề “tiếp tục đổi mới toàn diện, mạnh mẽ theo con đường XHCN” và để “hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN”, Đảng xác định trước hết cần “giữ vững định hướng XHCN của nền KTTT”. Đến Đại hội XII (năm 2016), Đảng Cộng sản Việt Nam đã có bước phát triển mới rất rõ nét trong tư duy về KTTT khi xác định đặc trưng cơ bản của nền KTTT định hướng XHCN. Đại hội XII xác định: KTTT định hướng XHCN “là nền KTTT hiện đại và hội nhập quốc tế, có sự quản lý của nhà nước pháp quyền XHCN, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, “là nền kinh tế vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của KTTT, đồng thời bảo đảm định hướng XHCN phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước”.
Đến Hội nghị T.Ư 5, khóa XII (tháng 5-2017), Đảng Cộng sản Việt Nam có nghị quyết riêng về hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN, trong đó xác định: Đến năm 2030 hoàn thiện đồng bộ và vận hành có hiệu quả thể chế KTTT định hướng XHCN ở nước ta.
Từ lý luận Mác-Lênin đến tiêu chí KTTT hiện đại
Ngay từ Đại hội VIII (năm 1996), Đảng đã đưa ra kết luận mới rất quan trọng: “SXHH không đối lập với CNXH mà là thành tựu phát triển của nền văn minh nhân loại, tồn tại khách quan cần thiết cho công cuộc xây dựng CNXH và cả khi CNXH đã được xây dựng”.
Mỹ đưa ra 6 tiêu chí nền KTTT gồm: Khả năng chuyển đổi đồng tiền; tự do thỏa thuận mức lương; đầu tư nước ngoài; sở hữu hoặc quản lý của nhà nước đối với các ngành sản xuất; quản lý của nhà nước đối với sự phân bổ các nguồn lực; các yếu tố khác.
Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) yêu cầu các nước trở thành thành viên của WTO phải đáp ứng các yêu cầu của WTO về nền KTTT với 5 tiêu chí (nếu chưa đáp ứng được thì phải cam kết đáp ứng được những tiêu chí này sau một số năm chuyển đổi, ví dụ đối với Việt Nam là 12 năm). Những tiêu chí gồm: Thương mại không phân biệt đối xử; thương mại ngày càng tự do hơn; bảo đảm tính minh bạch, dễ dự đoán trong chính sách thương mại; thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh; thúc đẩy phát triển và cam kết cải cách kinh tế theo hướng thị trường…
Những đặc trưng, nội hàm cơ bản của nền KTTT định hướng XHCN mà Đảng Cộng sản Việt Nam xác định không có gì mâu thuẫn với mặt tích cực của các hệ tiêu chí trên. Ngược lại, Đảng, Nhà nước Việt Nam cũng luôn xác định phải hoàn thiện thể chế KTTT, tôn trọng các quy luật khách quan của KTTT, thúc đẩy tự do kinh doanh, cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế…
Định hướng XHCN không mâu thuẫn với những tiêu chí KTTT hiện đại
Theo quan điểm Đại hội XII của Đảng Cộng sản Việt Nam, KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam “là nền kinh tế vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của KTTT, đồng thời bảo đảm định hướng XHCN phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Đó là nền KTTT hiện đại và hội nhập quốc tế; có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền XHCN, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, nhằm mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh".
Thực tiễn đã chứng minh, KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam không phải là khái niệm mơ hồ mà ngày càng sáng rõ. Kể từ sau khi Việt Nam gia nhập WTO vào năm 2007 cho đến năm 2018, đã có 69 nước công nhận Việt Nam là quốc gia có nền KTTT. Điều này chứng minh, KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam không phải là dị biệt mà ngày càng hội nhập, hoàn thiện, sự lựa chọn mô hình, mục tiêu “định hướng XHCN” là hướng đi riêng theo con đường đã chọn của Việt Nam ngày càng thành công, được cộng đồng quốc tế ghi nhận.
Hà Thành
Ý kiến bạn đọc (0)