Đó là thông tin được bà Hoàng Thị Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng Quốc hội đưa ra tại phiên họp toàn thể thứ 7 của Ủy ban tổ chức ngày 25-9.

Theo bà Hoàng Thị Hoa, hằng năm, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) tổ chức in SGK theo hai hình thức: In gia công và in đấu thầu rộng rãi toàn quốc. Tuy nhiên,  việc in SGK chỉ được đấu thầu rộng rãi sau khi đã trừ sản lượng giao cho các đơn vị in nội bộ của NXBGDVN và những tên sách có số lượng in thấp.

Hệ thống phát hành sách giáo khoa còn cồng kềnh Ảnh: Hồng Vĩnh

Do đó, tính cạnh tranh chưa cao, dẫn đến hạn chế về chất lượng, khó giảm giá thành, chưa khuyến khích việc đầu tư phát triển ngành in. 

Mặc dù giá bán SGK khá thấp so với mặt bằng chung của thị trường xuất bản phẩm và giữ nguyên từ năm 2011. Nhưng trong nhiều năm qua, tình trạng phần lớn SGK chỉ sử dụng một lần dẫn đến việc SGK thay mới với số lượng rất lớn hàng năm, gây lãng phí ngân sách nhà nước, tăng chi trả của người dân, gây bức xúc dư luận xã hội.

Nguyên nhân chủ yếu được bà Hoa cho biết là do  việc biên soạn, thiết kế SGK chưa hợp lý, đã đưa các dạng/mẫu bài tập vào hầu hết SGK các lớp tiểu học và THCS; chất lượng giấy in, đóng quyền SGK chưa bảo đảm; việc chỉ đạo hướng dẫn sử dụng, giữ gìn, bảo quản sách và công tác kiểm tra, đánh giá việc in, phát hành SGK của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) chưa được quan tâm đúng mức. Theo bà Hoàng Thị Hoa, việc phát hành SGK được thực hiện chủ yếu theo hệ thống nội bộ, khép kín của NXBGDVN.

Hệ thống phát hành SGK còn cồng kềnh, quy trình chưa thật hợp lý do phải qua nhiều khâu trung gian làm tăng chi phí vận chuyển, các chi phí trung gian khác.

Đặc biệt, báo cáo kết quả khảo sát còn chỉ ra rằng mức chiết khấu phát hành SGK khoảng 250 tỷ đồng/năm (tương đương 25% doanh thu hàng năm 1.000 tỷ đồng). Mức này là khá cao, chưa thật phù hợp với cơ cấu giá thành, ảnh hưởng lớn đến việc chi trả của học sinh.

Doanh thu sách VNEN bằng 30%  doanh thu SGK 

Cũng theo bà Hoàng Thị Hoa, trong nhiều năm qua, ngoài SGK hiện hành (chương trình giáo dục phổ thông 2000) từ lớp 1 đến lớp 12 do Bộ GD&ĐT biên soạn, xuất bản, in, phát hành, còn có một số sách thực nghiệm, tài liệu thí điểm cũng do NXBGDVN xuất bản, in, phát hành đang được sử dụng tại nhiều trường phổ thông trên cả nước. Trong đó có bộ sách mô hình trường học mới (VNEN) và tài liệu Tiếng Việt lớp 1 GDCN.

Theo bà Hoàng Thị Hoa, giá bán bộ sách mô hình trường học mới (VNEN) cao gấp 4 lần giá 1 bộ SGK giáo dục phổ thông 2000 đối với sách lớp 3 và lớp 4; gấp 3 lần đối với các sách lớp 5,6,7. Ngoài ra, do sách VNEN còn thiếu một số môn nên học sinh học sách VNEN ngoài việc phải chi số tiền rất cao cho bộ sách hướng dẫn học còn phải chi thêm tiền mua các môn còn thiếu của SGK 2000.

Tuy là sách thí điểm nhưng hằng năm sản lượng in, phát hành sách VNEN và sách Tiếng Việt lớp 1 giáo dục công nghệ (GDCN) tăng đột biến: Năm 2017 sản lượng in, phát hành tài liệu tiếng Việt lớp 1 GDCN là trên 5  triệu bản, tăng gấp 13 lần so với năm 2012; sách VNEN là trên 10 triệu bản, tăng gấp 5 lần so với năm 2014. Doanh thu từ sách VNEN năm 2017 đạt khoảng hơn 300 tỷ đồng/năm, tương đương 1/3 doanh thu từ SGK 2000.

Bà Hoàng Thị Hoa cũng cho hay sách VNEN và sách Tiếng Việt lớp 1 GDCN được NXBGDVN chỉnh sửa, thay hàng năm, không tái sử dụng lại, gây lãng phí. SGK 2000, sách VNEN và tài liệu tiếng Việt lớp 1 GDCN cùng do NXBGDVN xuất bản, in, phát hành.

Tuy nhiên, khác với SGK 2000, sách VNEN và tài liệu tiếng Việt lớp 1 GDCN trong giai đoạn 2012-2017 không được bán trên thị trường mà được phân phối độc quyền bởi các công ty con và công ty thành viên của NXBGDVN thông qua sở GD&ĐT các tỉnh, thành phố, phòng giáo dục đào tạo các quận/huyện/thị xã; các trường tiểu học, THCS trên cơ sở rà soát nhu cầu sử dụng các bộ sách này hằng năm.

Theo Tiền phong