Một trong những ngôi nhà mới được xây cất trên đất Thanh Lâm.

Dạo này, cần đang cho thu hoạch rộ. Nhiều người từ các nơi đến đây làm thêm nên cánh đồng cần- cá các xã: Hoàng Lương, Hoàng Thanh, Hoàng An cũng vui vẻ, tấp nập hơn. Người Hoàng Lương làm hết ruộng quanh xã, thuê thêm ruộng bên xã lân cận, sang cả Kha Sơn, Thanh Ninh của huyện Phú Bình (Thái Nguyên) làm cá- cần, làm giàu.

Anh Ngô Đình Long, Trưởng phòng Nông nghiệp -PTNT huyện Hiệp Hòa trước khi đưa chúng tôi xuống cơ sở có hẹn với anh Nguyễn Văn Quế, Chủ tịch UBND xã Hoàng Lương nhưng khi mới tới cánh đồng đầu thôn Thanh Lâm, thấy anh em sốt ruột mà bà con thì làm lụng tất bật trên đồng, liền đưa ngay khách xuống ruộng. Anh khoát tay chỉ, cánh đồng rộng 200 ha thuộc mấy thôn Thanh Lâm, Thanh Lương, Đại Thắng, Đồng Hoàng và Ninh Giang. Anh thuộc vì từ nhiều năm trước lặn lội cùng cán bộ xã, thôn xây dựng thương hiệu cho đến khi sản phẩm được công nhận bảo đảm tiêu chuẩn VietGAP. Sau đó, mỗi năm, bà con được hỗ trợ vài tỷ đồng lo giống vốn, học tập chuyển giao quy trình nuôi cá, trồng cần. Giờ thì nhiều nông dân Hoàng Lương đã trở thành chuyên gia. Họ chủ động cả giống cá- cần, phân bón, thức ăn và quy trình kỹ thuật chăm sóc, thu hoạch.

Chúng tôi đi trên những bờ thửa được bê tông hóa từ nhiều năm nay. Anh Tập - cán bộ khuyến nông, đưa chúng tôi đến bờ ruộng rồi lại quay đi đón tiếp đoàn khách từ TP Bắc Giang, các huyện Lạng Giang và Việt Yên đến thăm đồng, nghiên cứu, học tập mô hình sản xuất hàng hóa từ vùng đất này. Nhiều khách thăm cứ trầm trồ khi thấy những bó cần trắng nõn xếp từng lớp vào quang, đưa về khu xử lý sơ bộ, đóng gói chở đi tiêu thụ. Thì ra, không phải chỉ cán bộ chúng tôi mà chính những người nông dân, những cán bộ khuyến nông huyện bạn khi đến đây cũng khâm phục, ngạc nhiên trước những việc làm thực tế của người Hoàng Lương hôm nay. Theo anh Tập, mùa cá, mùa cần vùng quê này có nhiều đoàn khách, nhiều người đến thăm và học tập kinh nghiệm của nông dân, của các HTX dịch vụ trong xã. 

Anh Quách Văn Hoàng, Giám đốc HTX Hoàng Hậu xử lý sơ bộ sản phẩm trước khi đóng gói đưa ra thị trường.

Chủ tịch UBND xã Nguyễn Văn Quế nói về hiệu quả kinh tế của mô hình cá- cần, dù ở mức giá nào thì 200 ha đất canh tác luân phiên của người Hoàng Lương cũng thu về cỡ ba chục tỷ đồng. Anh xòe tay bấm kiểu nông dân về bốn, năm vụ cá (bây giờ có cả các loại cá như rô phi đơn tính, cá chim trắng, chép lai tam sắc, lăng chấm, trắm đen, chép đỏ… đều được nuôi thành cá thịt cung cấp cho thị trường các tỉnh miền núi Lạng Sơn, Cao Bằng, Tuyên Quang và xuôi cả về Bắc Ninh cùng các huyện trong tỉnh). Vậy là nông dân Hoàng Lương đã trở thành chuyên gia trong lĩnh vực trồng cần, nuôi cá từ việc tạo giống, chuẩn bị ruộng phù hợp đến thương phẩm và thị trường tiêu thụ, đến nay Nhà nước không cần hỗ trợ nữa.

Thảo nào, khi ngang qua biển chỉ dẫn kỹ thuật canh tác dựng trên cánh đồng, kỹ sư Long có dừng lại giải thích thêm cho chúng tôi rằng, ngoài những tiêu chí thuộc VietGAP, từng thời điểm cán bộ khuyến nông sẽ treo lên bảng hướng dẫn chăm sóc cho cá hay cần bằng loại thức ăn, phân bón nào phù hợp và hiệu quả, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm.

Chúng tôi theo xe chở rau từ cánh đồng về đầu làng. Trong Nhà xử lý sơ bộ thực phẩm mới được xây dựng, anh Quách Văn Hoàng, Giám đốc HTX Hoàng Hậu đang tổ chức các khâu sơ chế. Sau khi xử lý qua nước sạch sẽ cân, đóng gói và vận chuyển đi tiêu thụ. HTX Hoàng Hậu tiêu thụ hàng tại Ninh Bình, Hà Nội. Các HTX khác như Lý Hùng, Trường Xuân… cũng chọn ra những thị trường quen thuộc để bán hàng. Theo anh Hoàng, HTX chỉ trả lương cho nhóm thợ chuyên thu gom, đóng gói đã khoảng 50 triệu đồng/tháng. Mỗi ngày HTX thu mua cho bà con khoảng 10 tấn rau tươi, cả mười HTX trên địa bàn xã cũng mang đi tiêu thụ cỡ trăm tấn. Những mớ rau cần trắng nõn, thơm hăng hắc là thứ khoái khẩu không thể thiếu của những nồi lẩu cá, món xào cần thịt trâu. Ngày cuối tuần, đông rét thì sản phẩm Hoàng Lương lại càng hấp dẫn, thuyết phục thực khách.

Cá- cần là thế mạnh của Hoàng Lương. Điều đó được khẳng định từ 5 năm nhiệm kỳ trước và tiếp đây, mô hình kinh tế hai “cờ” vẫn là chỗ dựa vững chắc cho cả nghìn hộ trong xã. Dân khá giả, giàu sang có điều kiện xây dựng làng quê sạch đẹp, văn minh- đó là quan hệ hữu cơ trong sự phát triển bền vững hôm nay. Chúng tôi đã nhìn thấy những dãy nhà trong làng Thanh Lâm dài như phố là minh chứng sống động bứt lên từ đồng đất nghèo hôm qua.

Cảnh Mạnh