Suy giảm thính lực là chứng bệnh gây nhiều phiền phức cho người già nhưng chưa được quan tâm nhiều. Ảnh minh họa.

Chứng bệnh nguy hiểm

Lãng tai (suy giảm thính lực) là căn bệnh phổ biến ở người cao tuổi. Nếu như ở tuổi 65, cứ 3 người lại có một người bị lãng tai thì bước sang tuổi 75, con số này đã đã tăng lên gấp đôi. Lãng tai khiến người già khó khăn trong giao tiếp, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. 

Bà Hà Yên (67 tuổi, ở Kim Bôi, Hòa Bình) cho biết: “Từ khi bước sang tuổi 65, tôi bắt đầu cảm nhận thấy sự “xuống cấp” của đôi tai. Đầu tiên, tôi thấy mình nghe không rõ, thỉnh thoảng phải hỏi lại lần hai, lần ba khi nói chuyện với người khác ở chợ hay ngoài đường. Đến hiên tại thì thấy tai kém hẳn đi, nói chuyện với người khác chỗ ồn ào câu được câu mất. Con cháu ở trong nhà cứ phải nói thật to, tôi mới nghe được. 

Có lúc mấy lần vẫn nghe không rõ khiến chúng bực mình, không thèm nói luôn. Có lúc khi ngồi xem ti vi, tôi đã cố vặn nhỏ tiếng mà đứa cháu 11 tuổi chạy ra nói lớn: “Sao bà nghe ti vi to thế, bà vặn nhỏ tiếng xuống để cháu học bài”. Trước kia, những đứa cháu còn hay kể chuyện trường lớp của chúng nó, giờ hỏi gì chúng mới nói, cũng không hay kể chuyện như trước kia… Con cháu cũng ít nói nói chuyện hơn, tôi thấy mình vô dụng quá”.

Bà Yên chỉ là một trong rất nhiều các trường hợp lãng tai ở người cao tuổi. Căn bệnh này đến rất từ từ. Ban đầu, người già chỉ khó nghe chỗ đông người, phải lắng tai về phái người nói. Dần dần, bệnh càng nặng, bệnh nhân chỉ có thể nghe ở chỗ yên tĩnh, khó có thể nghe các âm thanh từ ti vi hay điện thoại. Giao tiếp với người khác cũng câu được câu mất, đứt quãng và thường chỉ nghe được phụ âm cuối nên phải hỏi đi hỏi lại nhiều lần. 

Có người lãng tai không nghe được âm thanh cao, chỉ nghe được âm thanh trầm. Có người bị một bên, có người bị cả hai bên, nhiều khi còn ù tai, khó chịu. Tuy nhiên, bệnh lãng tai thường không được chú trọng, bệnh nhân và người thân thường nghĩ đây là bệnh của tuổi già nên rất ít người thăm khám khi có hiện tượng suy giảm thính lực. Người già bị suy giảm thính lực gây khó khăn trong giao tiếp, nhiều khi làm người đối thoại chán nản, bực mình. 

Chính vì vậy mà người bị lãng tai thấy mình như đang gây phiền phức cho người khác, ngày một sống khép mình, ít chia sẻ, cảm thấy cô đơn, lẻ loi trong cuộc sống. Các nhà nghiên cứu Italia đã khảo sát 2.300 người trên 50 tuổi bị suy giảm thính lực không được điều trị và nhận thấy, hầu hết đều cảm thấy chán nản, lo lắng và cô độc. Ảnh hưởng về mặt cảm xúc rõ nhất là người ta có xu hướng cô lập bản thân do không thể nghe thấy.

Theo PGS.TS Trần Công Hòa (nguyên bác sĩ Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương), lãng tai thường chưa được người bệnh và gia đình thực sự quan tâm vì coi đây là bệnh tuổi già, không thể khắc phục. Nhiều trường hợp bệnh nhân lãng tai phải vào viện trầm cảm do kéo dài tình trạng mặc cảm, bi quan và tự xa lánh mọi người. Bởi vậy, giúp người già “chung sống hòa bình” với chứng lãng tai cũng là cách để giúp họ có được những ngày tháng cuối đời mạnh khỏe, vui vẻ. 

PGS Trần Công Hòa cho biết thêm, lãng tai không phải là bệnh do viêm nhiễm bệnh lý mà chủ yếu do sự lão hóa của cơ thể. Tuổi càng cao, đặc biệt là khi con người tiến tới mốc 60 tuổi, các chức năng sống của cơ thể từ thần kinh, thể dịch, xương khớp… đều trở nên lão hóa mạnh mẽ. Màng nhĩ của con người cũng vậy, khi về già màng nhĩ bị xơ hóa, dày đục tạo thành các mảng xơ nhĩ. 

Thiếu canxi khiến người già thường xuyên phải chịu các cơn đau về xương khớp do loãng xương thì các chuỗi xương nằm trong tai giữa cũng bị canxi hóa, trở nên xốp, khiến việc dẫn truyền âm thanh suy giảm. Hệ tuần hoàn kém đi kéo theo các mạch máu nuôi dưỡng thính giác dần thoái hóa cùng với ống xương đặc dần khiến sự dẫn truyền và tiếp nhận âm thanh ở thính giác suy giảm. Vì vậy khi tuổi càng cao, thính giác của con người càng kém, thậm chí dẫn đến điếc hoàn toàn.

Đề phòng và khắc phục chứng lãng tai

Theo PGS Trần Công Hòa, cách khắc phục chứng lãng tai do lão hóa chủ yếu là dùng máy trợ thính để đảm bảo chức năng nghe cho người bệnh. Tuy nhiên khi có hiện tượng suy giảm thính giác, người già nên tới bệnh viện kiểm tra thính lực sớm để có các biện pháp điều trị kịp thời. Đồng thời, người thân cũng cần quan tâm hơn đến người cao tuổi, tránh những hành động, lời nói khiến người bệnh tự ti, bi quan làm ảnh hưởng đến tâm lý. Khi bắt đầu sử dụng máy trợ thính, người bệnh cần phải có thời gian làm quen thích nghi với máy móc rườm rà, vệ sinh máy thường xuyên để đảm bảo an toàn. 

Theo góc độ Đông y, lương y Nguyễn Huy (Hội Đông y Việt Nam) cho biết: “Y học cổ truyền quan niệm, tai thuộc thận, thận kém dẫn đến suy giảm thính lực. Khi thận hòa, tai có thể nghe rõ các âm thanh.  Vì vậy điều trị chứng lãng tai ở người già phải theo phương pháp “tư âm giáng hỏa, dưỡng thân, dưỡng tâm, dưỡng thận”, tức là dùng các vị thuốc thảo dược có tác dụng bổ thận, chống viêm, hoạt huyết như tử hà sa, táo hồng, kỷ tử… Đặc biệt, bệnh nhân cần kiêng rượu bia, thuốc lá, chất kích thích, tránh lo âu, suy nghĩ… Đặc biệt, bệnh nhân nên đi khám để được thầy thuốc kê đơn đúng với thể trạng của từng người, không dùng đơn thuốc người này cho người khác”.

Theo các chuyên gia, ngoài nguyên nhân sinh lý ra, hiện tượng điếc ở người già còn có liên quan đến việc ăn uống không hợp lý. Như vậy, chúng ta có thể đề phòng chứng bệnh này bằng thực đơn tốt cho đôi tai khi sang tuổi xế chiều. Các nhà khoa học Anh phát hiện ở người cao tuổi, hàm lượng sắt trong máu thấp hơn rõ rệt so với người trẻ, hệ thống máu biến đổi, các vi ti huyết quản ở tai bị hẹp đi, mất tính đàn hồi, máu khó chảy qua, các tế bào hồng cầu dần dần trở nên cứng hơn. 

Tế bào hồng cầu cứng sẽ dễ làm tắc các vi ti huyết quản, gây khó khăn cho tuần hoàn máu trong tai, cộng thêm sự thiếu chất sắt trong cơ thể, năng lực chuyên chở oxy của tế bào hồng cầu bị giảm sút, làm cho tế bào thính giác trong tai thiếu chất dinh dưỡng, qua đó sinh bệnh điếc. Nếu bổ sung thêm chất sắt thì có thể làm giãn mạch máu, làm mềm các tế bào hồng cầu, bảo đảm tai được cung cấp đủ máu, qua đó ngăn chặn tình trạng giảm thính lực ở người già. Cá, đậu nành, rau cải, cà-rốt, các loại hải sản… là thực phẩm chứa nhiều kẽm.

Vitamin D cũng có ảnh hưởng trực tiếp đến thính lực của người già. Các chuyên gia Mỹ theo dõi 56 người mắc bệnh điếc tuổi già và phát hiện thấy hàm lượng canxi trong máu của họ thấp hơn hẳn mức bình thường, mà nguyên nhân căn bản là do cơ thể thiếu vitamin D. Khi dùng vitamin D điều trị cho các bệnh nhân này trong thời gian 6-10 tháng, thính lực của họ khá lên rõ rệt. 

Trong vitamin D chủ yếu có vitamin D2 và D3, hai loại này phải được hoà tan trong dầu mỡ thì cơ thể người mới có thể hấp thu được. Các loại nấm và mộc nhĩ trắng (ngân nhĩ) đều chứa vitamin D2. Gan cá biển có hàm lượng vitamin D3 cao nhất; gan gia cầm, gia súc và trứng cũng chứa vitamin D3. Trong các mô da và mỡ người có chứa một chất dehydrocholesterol, sau khi được chiếu bởi tia cực tím trong ánh nắng mặt trời nó có thể hình thành vitamin D3. Bởi vậy, người già cần thường xuyên ra nắng.   

Theo Hồng Hạnh/GĐXH