Khám, tư vấn sức khỏe định kỳ cho người nhiễm HIV tại Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh.

Vòng xoáy kỳ thị - Nguy cơ và những nỗi đau 

Khi chồng mất vì HIV/AIDS, bản thân cũng nhiễm "căn bệnh thế kỷ", chị N.T. H (30 tuổi) ở huyện Yên Dũng không khỏi bàng hoàng, tuyệt vọng bởi ngoài nỗi đau mất người thân, hàng ngày chị phải đối mặt với sự ghẻ lạnh của hàng xóm láng giềng. Không chịu được buồn tủi và nỗi đau bệnh tật, thời gian sau, chị lên TP Bắc Giang kiếm việc làm tại một xưởng may gia công. 

Ở đây, bên cạnh tìm thấy niềm vui trong công việc, chị còn gặp người đàn ông mang lòng yêu thương. Dù rất muốn cho người yêu biết về bệnh để áp dụng biện pháp phòng tránh lây nhiễm khi quan hệ tình dục nhưng do nỗi lo kỳ thị còn lớn khiến chị không đủ can đảm nói lên sự thật.

"Nếu biết tôi nhiễm HIV, chắc chắn anh ấy sẽ lo sợ, không dám gắn bó nữa"- tâm trạng rối bời, chị H bày tỏ với bác sĩ Lê Đại Hải (Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh). Được biết, đều đặn mỗi tháng, chị đến Trung tâm khám, điều trị bằng thuốc kháng vi rút nhưng vẫn không thể vượt qua "rào cản" của sự kỳ thị.

Nhiều năm làm việc tại Khoa Tư vấn, chăm sóc, điều trị HIV/AIDS (Trung tâm  Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh), bác sĩ Lê Đại Hải chia sẻ rất nhiều hoàn cảnh nhiễm bệnh phải đối mặt với sự kỳ thị, phân biệt đối xử. Đó là trường hợp anh L.T.T (24 tuổi) ở huyện Lục Ngạn, đã tốt nghiệp đại học nhưng không dám thi tuyển đúng chuyên ngành do yêu cầu hồ sơ phải có giấy khám sức khỏe liên quan đến xét nghiệm HIV. Hay như con trai một đồng đẳng viên làm việc tại Trung tâm, tuy học ở trường ven TP Bắc Giang nhưng cũng bị bố mẹ các bạn cấm chơi cùng vì sợ lây nhiễm HIV...

Thay đổi nhận thức 

Những năm qua, công tác phòng, chống HIV trên địa bàn tỉnh đạt nhiều kết quả khả quan. Ngoài phối hợp đẩy mạnh tuyên truyền, cấp phát hàng nghìn tài liệu, tờ rơi về lĩnh vực này đến cán bộ y tế, cộng đồng, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh còn tranh thủ hỗ trợ của các tổ chức quốc tế triển khai nhiều dự án như: "Dự án giám sát dịch và can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV"; "Hỗ trợ điều trị HIV và dự phòng lây truyền từ mẹ sang con"... Qua đó góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng, đồng thời thay đổi hành vi của nhóm người nguy cơ cao, người nhiễm, giúp họ được tiếp cận, sử dụng những dịch vụ tư vấn, chăm sóc, điều trị, nâng cao sức khỏe, kéo dài cuộc sống. Nhờ vậy, tỷ lệ người nhiễm mới và tử vong do đại dịch có xu hướng giảm dần. Nếu như năm 2009, toàn tỉnh phát hiện 191 trường hợp nhiễm mới, 164 ca tử vong thì năm 2013 chỉ có 102 người nhiễm mới, 16 người tử vong và 11 tháng năm nay, số nhiễm là 100, tử vong 13.

Mặc dù vậy, hằng năm, số người nhiễm phát hiện vẫn còn cao, trong khi tỷ lệ bệnh nhân được tiếp cận, sử dụng dịch vụ chăm sóc sức khỏe mới đạt hơn 50%. Bác sĩ Trần Thị Phương Lan, Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh cho rằng thực trạng trên là do tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV còn khá nặng nề. Vì bị kỳ thị nên hầu hết họ không dám tiết lộ thông tin về sức khỏe, người có hành vi nguy cơ cao không dám đi xét nghiệm và không áp dụng biện pháp phòng ngừa lây nhiễm cho người khác. 

Thậm chí có trường hợp còn cố tình làm lan bệnh ra cộng đồng. Nguyên nhân chủ yếu là do một thời gian dài, những bất cập của công tác tuyên truyền không được khắc phục đã gây nên tâm lý sợ hãi quá mức, không ít người coi nhiễm bệnh là “án tử hình”, đồng thời gán cho họ là nguồn lây nhiễm đáng sợ, tệ nạn xã hội. Kỳ thị, phân biệt đối xử chính là nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả công tác phòng, chống đại dịch.

Để khắc phục những vấn đề nêu trên, “Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS (10-11 đến 10-12)” năm nay, Việt Nam tập trung vào chủ đề “Không kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS”. Để làm được điều này, các ngành chức năng tập trung tuyên truyền những hình ảnh tích cực về người nhiễm HIV, nhấn mạnh bệnh chỉ lây cao nhất qua đường máu, một tỷ lệ thấp lây qua đường tình dục và cho con bú; không lây qua tiếp xúc thông thường; không phải mắc do tệ nạn xã hội... 

Ngành Y tế tiếp tục huy động nguồn lực, bảo đảm quyền tiếp cận các dịch vụ tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ, điều trị và dự phòng lây nhiễm cho cả bệnh nhân và nhóm nguy cơ cao. Khơi dậy truyền thống "tương thân tương ái", sự cưu mang, đùm bọc của mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng với người nhiễm bệnh. Các cấp, ngành, địa phương tiếp tục tạo điều kiện để nhân dân tham gia phòng, chống dịch; quan tâm giúp đỡ, hướng nghiệp dạy nghề, tạo việc làm ổn định cho người nhiễm. Qua đó loại bỏ những quan niệm sai lầm, nhất là thái độ kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS.

Thu Hằng