Cơ sở sản xuất của HTX tại xã Hương Vĩ (Yên Thế).

>> Hương Vĩ: Nghề vôi không bạc

Chị là Nguyễn Thị Mai Hồng , Giám đốc Hợp tác xã (HTX) sản xuất, chế biến vôi, kinh doanh vật liệu xây dựng tại xã Hương Vĩ, huyện Yên Thế (Bắc Giang).

Chào chị, lâu rồi không gặp, chắc chị vẫn làm vôi?

Tôi sinh ra trên đất này. Ở đây, ngoài làm ruộng, hầu như nhà nào cũng có lò nung vôi. Do gần nguồn nguyên liệu, mỏ đá, mỏ than nên từ lâu nung vôi trở thành nghề truyền thống, kiếm cơm của cả làng, tưởng là nghề phụ nhưng lại cho thu nhập chính. 

Được biết chị mới thành lập doanh nghiệp, chắc hẳn muốn làm ăn lớn?

Cũng xuất phát từ thực tế thôi anh ạ! Nghề này có từ lâu nhưng vẫn mạnh ai nấy làm, khách của ai người đó bán, chưa có cơ sở nào lớn để đối tác tin tưởng. Anh thấy đấy, để phục vụ nông dân tiêu thụ nông sản, trên địa bàn tỉnh có tới 10 nhà máy chế biến rau quả xuất khẩu, thế mà ở đây cả xã có 6 làng nghề, gần 400 lò nung vôi, mỗi năm ra lò hàng trăm ngàn tấn nhưng lại chưa có doanh nghiệp nào đứng ra bao tiêu sản phẩm. 

Để đáp ứng nhu cầu thị trường, tạo thuận lợi cho việc giao dịch, cuối tháng 4 vừa qua, tôi đứng ra thành lập HTX, nâng tầm quy mô sản xuất của cơ sở đồng thời là đầu mối bao tiêu sản phẩm. Tôi xác định sẽ đi cùng vôi.

Chị có thể giới thiệu về cơ sở mới hiện nay?

HTX có 7 thành viên chủ yếu là những chủ lò lớn trong xã liên kết với nhau để phát triển nghề. HTX đầu tư trang thiết bị hiện đại như máy xúc, máy nâng, mỗi ngày sản xuất hơn 100 tấn vôi, có đội xe gồm 10 chiếc vận chuyển sản phẩm, duy trì việc làm thường xuyên cho hơn 50 lao động, lúc cao điểm có hàng trăm người với thu nhập bình quân hơn 6 triệu đồng/người/tháng. 

Hiện sản phẩm vôi Hương Vĩ được tiêu thụ chủ yếu ở đâu, thưa chị?

Đã có thời gian số phận của hòn vôi long đong khi không có chỗ tiêu thụ, lại có lúc vôi Hương Vĩ còn tìm đường xuất khẩu ra cả nước ngoài. Tuy nhiên, làm được vôi xuất khẩu vất vả lắm anh ạ! Vôi phải sàng lọc chỉ còn kích cỡ 4 x 6cm, đóng một công-ten-nơ 50 tấn mất cả tuần mà giá cũng đâu có cao. 

Giám đốc Nguyễn Thị Mai Hồng và HTX Sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng đã được khen thưởng: - Doanh nghiệp tiêu biểu huyện Yên Thế 2014. - Đề cử Giải thưởng “Doanh nhân văn hóa cộng đồng” do Trung tâm Văn hóa doanh nhân Việt Nam tôn vinh.

Tình cờ một lần, khi đang chờ thủ tục xuất khẩu vôi ở Hải Phòng, có một người làm trong ngành sản xuất mía đường bảo tôi: “Sao chị không tìm đến những cơ sở sản xuất công nghiệp trong nước mà bán, tôi thấy thị trường mình cần nhiều lắm. Các nhà máy: Sản xuất thép, mía đường, hóa chất, giấy… hầu như đều phải nhập khẩu vôi, nếu chị tiếp cận được, tôi nghĩ không phải vất vả xuất khẩu mà vẫn có thu nhập cao đấy!”.

Nghe vậy, tôi như choàng tỉnh. Ừ! Đúng quá rồi, sao mình không nghĩ tới, bỏ ngỏ cả thị trường tiềm năng này nhỉ? Kiểu làm ăn “cò con” lâu nay có lúc khiến tôi bi quan, tưởng sắp mất nghề khi ngành xây dựng bây giờ ít sử dụng vôi, cát mà bằng xi măng, rồi cả việc quét vôi, ve cũng hạn chế nhiều do đã được sơn thay thế. Vôi chỉ còn bón ruộng, khử chua, vệ sinh ao hồ, phòng dịch thì đáng bao nhiêu?!

Sau lần đó tôi quyết định lặn lội, đưa vôi Hương Vĩ đến gõ cửa một số cơ sở sản xuất công nghiệp như: Nhà máy giấy Bãi Bằng (Vĩnh Phúc), Nhà máy giấy An Hòa (Tuyên Quang), Nhà máy hóa chất Phúc Lâm (Lào Cai), các nhà máy sản xuất mía đường Sơn La, Sơn Dương (Nghệ An), Thép Hòa Phát… Có phải người ta đã tin mình ngay đâu, sau gần một năm thẩm định chất lượng và thử thách, họ mới tin rồi liên tục các hợp đồng được ký kết, chở bao nhiêu lên cũng ít, bây giờ chỉ sợ không có sức mà làm. 

Như vậy đã có một "cuộc cách mạng" trong khâu tiêu thụ, phải chăng đây là hướng đi mới cho vôi?

Tôi đã dành nhiều thời gian nghiên cứu, tìm hiểu thị trường, quan tâm đến những ngành cần đến vôi, so sánh hiệu quả kinh tế giữa xuất khẩu và tiêu thụ nội địa và rút ra kết luận: Thị trường nội địa là mảnh đất màu mỡ bền vững nhất, hướng tới các ngành xây dựng công nghiệp, hóa chất hiện nay là tương lai cho vôi Hương Vĩ. Hơn nữa, tiêu thụ trong nước vừa dễ làm lại chủ động, ít rủi ro, giá thành bảo đảm do chúng tôi tự sản xuất và chở bán tận ngọn. 

Làm thế nào để tiêu thụ sản phẩm nhanh trong khi sản lượng vôi mỗi ngày một lớn?

Có thị trường ổn định, việc tiêu thụ không phải lo lắng nhiều nhưng khó khăn nhất vẫn là khâu vận chuyển. Làm thế nào để vận chuyển được sản phẩm này khi thời gian đóng hòn của vôi chỉ tồn tại 48 giờ, quá giờ đó, vôi sẽ tả hết. Đó chính là điều chúng tôi phải tính toán. HTX quyết định đầu tư một dàn xe vận tải lớn để chở vôi. 

Vốn là nhân viên ngành đường sắt, tôi từng theo tàu đi các tuyến ở miền Bắc để tìm hiểu thị trường, có lúc mang hàng đi tiêu thụ nhưng vẫn bế tắc dù vận tải đường sắt được nhiều, giá cước rẻ hơn. Trong khi đó chở bằng đường thủy thì chậm, nếu không đóng gói tốt vôi sẽ hỏng hết, nên chỉ vận chuyển bằng đường bộ phù hợp nhất. Tất cả phương tiện của HTX đều ký cam kết không vi phạm quá khổ, quá tải, mới đầu cũng khó khăn do bị tăng cước phí nhưng bù lại đi sẽ an toàn, đỡ hư người, hại xe.

Hướng đi của HTX thế nào để đáp ứng nhu cầu hiện nay?

Với số lượng đặt hàng như hiện nay, vôi Hương Vĩ chưa đủ đáp ứng. Muốn giữ được khách hàng, cần mở rộng quy mô các lò, thay đổi công nghệ để giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Tôi đã đi tham quan nhiều mô hình sản xuất vôi hiện đại ở Kinh Môn (Hải Dương), Thủy Nguyên (Hải Phòng) và dự kiến đầu tư vài cặp lò liên hoàn lớn theo công nghệ mới, mỗi lò công suất 100 tấn/ngày. 

Tôi đang đề nghị thuê thêm đất mở rộng quy mô HTX, liên kết với các lò trong vùng để đủ sản phẩm cung cấp cho thị trường... Về lâu dài, tôi nghĩ, đã đến lúc phải xây dựng thương hiệu cho vôi Hương Vĩ để khẳng định vị thế một sản phẩm, cũng là tạo cơ hội cho nghề truyền thống nơi này phát triển bền vững.

Cảm ơn chị, chúc chị thành công! 

Việt Hưng (thực hiện)