Phát triển công nghiệp gắn với sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả - Bài 3: Tăng trưởng xanh, bền vững

Tiếp tục xác định phát triển công nghiệp là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế, tỉnh Bắc Ninh đã quy hoạch và hình thành hàng chục khu công nghiệp mới, theo đó nhu cầu về lượng điện tiêu thụ sẽ tăng cao. Dự báo trước tình hình, nhất là khi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, bên cạnh duy trì, phát huy các giải pháp đã triển khai, tỉnh chủ động xây dựng lộ trình thực hiện nghiêm các quy định của luật mới nhằm hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, bền vững.

Khai thác lợi thế phát triển điện gió

Nguồn điện tại tỉnh Bắc Ninh sau khi sáp nhập được cấp từ 2 trạm biến áp 500kV Hiệp Hòa, Đông Anh và 7 trạm biến áp 220kV là Bắc Ninh, Bắc Ninh 2, Bắc Ninh 3, Bắc Giang, Quang Châu, trạm biến áp 220kV nối cấp 500kV Hiệp Hòa và trạm 220kV Sơn Động với tổng công suất hơn 3,2 nghìn MVA. Ngoài ra còn một số đường dây 110kV liên kết với Nhà máy nhiệt điện Phả Lại. Các trạm biến áp đều mang tải cao. Điện thương phẩm lũy kế 6 tháng đầu năm 2025 toàn tỉnh đạt hơn 7,7 tỷ kWh, tăng 1,95% so với cùng kỳ năm 2024.

Công nghiệp phát triển mạnh, Bắc Ninh hiện là điểm đến của nhiều tập đoàn xuyên quốc gia như Samsung, Amkor, Goertek Vina, Luxshare, Hana Micron Vina, Fuhong, Fuyu, Fukang cùng hàng loạt doanh nghiệp sản xuất linh kiện điện tử và bán dẫn. Sản lượng điện cấp cho công nghiệp chiếm tỷ trọng lớn, lên tới khoảng 77%. Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo đảm nguồn điện ổn định cho phát triển kinh tế, tỉnh Bắc Ninh đã chỉ đạo triển khai đồng bộ nhiều giải pháp từ đầu tư, cải tạo, sửa chữa hệ thống lưới điện, đến tăng cường công tác quản lý vận hành và nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng. Các chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được đẩy mạnh, mang lại kết quả rõ rệt, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm thiểu tác động đến môi trường. Nhờ vậy, đến nay, các nhu cầu sử dụng điện, đặc biệt là của các khách hàng trọng điểm đã được đáp ứng một cách an toàn, ổn định, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.

Tỉnh tiếp tục xác định công nghiệp là động lực chính cho tăng trưởng nên đã quy hoạch và hình thành hàng chục khu công nghiệp mới, đòi hỏi về lượng điện tiêu thụ sẽ tăng cao. Làm việc với lãnh đạo UBND tỉnh mới đây, ông Chen Liang, thành viên Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc) cho biết: “Chúng tôi đang tìm hiểu cơ hội đầu tư tại tỉnh Bắc Ninh và mong muốn thuê được khu đất rộng khoảng 100 ha để có nhiều doanh nghiệp cùng đầu tư. Điều lo ngại nhất với nhà đầu tư là nguồn điện, vì vậy đề nghị địa phương cam kết bảo đảm điện ổn định phục vụ cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh”.

Nhằm đa dạng nguồn cung điện, tỉnh tập trung phát triển nguồn năng lượng tái tạo. Không chỉ sở hữu dư địa lớn để phát triển điện mặt trời mái nhà, Bắc Ninh còn giàu tiềm năng phát triển điện gió với tổng công suất khoảng 608MW. Theo ông Vũ Hồng Thanh, Trường phòng Quản lý năng lượng (Sở Công Thương), tốc độ gió đo được tại một số vị trí lợi thế đạt 5-7 m/s. Trên cơ sở nghiên cứu sức gió, số giờ, lưu lượng gió, tỉnh đã dự kiến mời gọi, thu hút đầu tư các nhà máy điện gió như: Nhà máy điện gió Yên Dũng công suất dự kiến khoảng 150MW; Nhà máy điện gió Sơn Động công suất dự kiến khoảng 105MW; Nhà máy điện gió Bắc Giang 1 công suất dự kiến khoảng 55MW; Nhà máy điện gió Bắc Giang 2 công suất dự kiến khoảng 55MW; Nhà máy điện gió Cẩm Lý công suất dự kiến khoảng 55MW; Nhà máy điện gió Lục Ngạn công suất dự kiến khoảng 30MW; Nhà máy điện gió Tân Sơn công suất dự kiến khoảng 50MW.

Công ty trách nhiệm hữu hạn Enertrag Việt Nam vừa xin chủ trương cho phép khảo sát và lắp đặt cột đo gió để nghiên cứu bổ sung quy hoạch Dự án Điện gió Bắc Giang 2B với công suất 49,5MW tại xã An Lạc và Dương Hưu; Công ty cổ phần Tập đoàn Sơn Phúc đề xuất chủ trương cho phép khảo sát để nghiên cứu bổ sung quy hoạch dự án nhà máy điện gió Tân Sơn 1, công suất 32,5MW tại xã Đèo Gia. Các dự án nhà máy điện gió đi vào hoạt động sẽ là nguồn năng lượng xanh, bổ sung cho nguồn điện trên địa bàn tỉnh, góp phần bảo vệ môi trường, tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Kỳ vọng vào những quy định mới

Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là một trong những giải pháp hữu hiệu góp phần đưa Việt Nam thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Thực hiện mục tiêu trên, Quốc hội đã ban hành Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi), có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Luật đã được điều chỉnh theo hướng tăng cường trách nhiệm của địa phương trong công tác quản lý, kiểm tra việc tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn và định mức tiêu thụ năng lượng của các doanh nghiệp trên địa bàn.

Đồng thời, luật cũng hướng tới đơn giản hóa tối đa các thủ tục hành chính, cắt giảm quy trình cấp giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng và cấp chứng chỉ kiểm toán năng lượng. Bên cạnh đó, quy định về định mức sử dụng năng lượng trong sản xuất công nghiệp vật liệu xây dựng cũng đã được ban hành, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong lĩnh vực này.

Về quản lý và phát triển dịch vụ tư vấn năng lượng, kiểm toán năng lượng, đào tạo nhân lực trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng các cơ chế hỗ trợ và khuyến khích nhằm hình thành hệ thống các tổ chức, dịch vụ tư vấn năng lượng; các tổ chức, công ty dịch vụ năng lượng thực hiện đăng ký hoặc khai báo hoạt động với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền; cải thiện chất lượng nguồn nhân lực trong lĩnh vực tiết kiệm năng lượng thông qua quy định nội dung, chương trình đào tạo; cấp chứng chỉ kiểm toán năng lượng và quản lý năng lượng; bổ sung quy định cụ thể về thời hạn của chứng chỉ kiểm toán viên năng lượng và chứng chỉ quản lý năng lượng; đồng thời quy định điều kiện kinh doanh đối với ngành nghề kiểm toán năng lượng nhằm bảo đảm chất lượng dịch vụ.

Quy định về chính sách ưu đãi và công cụ hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được bổ sung theo hướng thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Quỹ hoạt động theo cơ chế xã hội hóa, bảo đảm tính độc lập về tài chính, không trùng lặp với nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước. Đồng thời, các quy định hỗ trợ tài chính đối với hoạt động đầu tư vào các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cũng được làm rõ, bao gồm các dự án nâng cấp, cải tạo dây chuyền sản xuất và mở rộng quy mô sản xuất bằng công nghệ tiết kiệm năng lượng. Bên cạnh đó, chính sách còn mở rộng các ưu đãi về thuế và đất đai nhằm hỗ trợ tổ chức, cá nhân xây dựng cơ sở sản xuất và đầu tư phát triển sản phẩm tiết kiệm năng lượng.

Về chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng, quy định đã được bổ sung và làm rõ đối tượng bắt buộc phải dán nhãn năng lượng, đặc biệt đối với nhóm vật liệu xây dựng. Các tiêu chuẩn và định mức hiệu suất năng lượng tối thiểu cũng được cập nhật, hướng tới loại bỏ các thiết bị lạc hậu, đồng thời khuyến khích thị trường sản xuất và tiêu dùng các phương tiện, thiết bị có hiệu suất cao và thân thiện với môi trường.

Các chuyên gia kỳ vọng, khi Luật được thực hiện sẽ có một hệ thống văn bản, tiêu chuẩn, quy chuẩn đồng bộ phù hợp thực tiễn nhằm phục vụ cho mục tiêu sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phát triển bền vững.

Phấn đấu mỗi năm tiết kiệm 2% tổng sản lượng điện tiêu thụ

Việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã trở thành yêu cầu bắt buộc, không còn mang tính khuyến khích như giai đoạn trước. Các doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm bắt buộc phải thực hiện kiểm toán năng lượng và triển khai các giải pháp được khuyến nghị trong báo cáo kiểm toán.

Theo ông Nguyễn Cường, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Bắc Ninh, hiện nhiều thị trường quốc tế đang thiết lập ngày càng nhiều hàng rào kỹ thuật dưới hình thức các tiêu chuẩn xanh, đặt ra yêu cầu khắt khe đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam. Điều này đồng nghĩa với việc sản phẩm khi tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu phải đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt về mức tiêu thụ năng lượng thấp, hạn chế phát thải và thân thiện với môi trường. Đặc biệt, thị trường châu Âu sẽ chính thức áp dụng cơ chế thuế carbon từ năm 2026, theo đó lượng phát thải khí nhà kính, bao gồm carbon gắn liền với từng sản phẩm xuất khẩu sẽ được kiểm đếm và tính thuế. Đây là thách thức lớn nhưng cũng là động lực để doanh nghiệp Việt Nam nói chung, doanh nghiệp tỉnh Bắc Ninh nói riêng chuyển đổi theo hướng sản xuất xanh, bền vững và có trách nhiệm hơn với môi trường.

Với các yêu cầu đặt ra trong tình hình mới, doanh nghiệp sẽ phải tăng cường trách nhiệm trong công tác quản lý và sử dụng năng lượng, bao gồm việc xây dựng và thực hiện kế hoạch sử dụng tiết kiệm, hiệu quả. Việc thực hiện sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sẽ trở thành một tiêu chí cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, thúc đẩy đổi mới công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất nhằm giảm chi phí năng lượng và nâng cao hiệu quả hoạt động. Ngoài ra, doanh nghiệp thực hiện tốt sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả sẽ xây dựng được hình ảnh và uy tín vững chắc trong mắt khách hàng, đối tác và cộng đồng, đồng thời có cơ hội thu hút nguồn vốn đầu tư từ các tổ chức quan tâm đến bảo vệ môi trường.

Trong thời gian tới, với sự tiếp tục chỉ đạo sâu rộng từ Chính phủ, các bộ, ngành, cơ quan quản lý nhà nước ở Trung ương và địa phương, các khách hàng sử dụng điện trên địa bàn tỉnh sẽ tiếp tục chung tay thực hiện tiết kiệm điện. Tỉnh Bắc Ninh phấn đấu hằng năm tiết kiệm tối thiểu 2% tổng điện năng tiêu thụ.

NHÓM PVKT