Nhu cầu từ thực tiễn

Giá trị di sản văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc được đánh giá vô cùng đặc sắc và hấp dẫn để xây dựng các sản phẩm văn hóa, dịch vụ du lịch trải nghiệm đặc thù. Nhiều doanh nghiệp bày tỏ mong muốn được tham gia sâu hơn vào lĩnh vực văn hóa, du lịch nhưng họ cần có một cơ chế minh bạch, ổn định để đầu tư lâu dài. Mong muốn hợp tác đưa khách về tìm hiểu văn hóa bản địa và phát triển du lịch làng nghề Bắc Ninh, anh Nguyễn Văn Sinh, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn phát triển Giáo dục và Du lịch Sun Star chia sẻ: Ngoài phát triển các tour du lịch quốc tế và nội địa, Sun Star đang đẩy mạnh hoạt động du lịch học tập trải nghiệm và mong muốn đưa học sinh, sinh viên về tìm hiểu giá trị văn hóa của quê hương Bắc Ninh. Nếu được tạo điều kiện hợp tác thuận lợi, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, không gian cảnh quan, môi trường điểm đến và cơ chế ưu đãi đặc thù trong lĩnh vực giáo dục trải nghiệm, chúng tôi cam kết mỗi năm đưa từ 15 - 20 nghìn khách du lịch và học sinh về tham quan trải nghiệm, phối hợp hỗ trợ quảng bá di sản nghề làm tranh dân gian Đông Hồ và các loại hình nghệ thuật truyền thống khác của tỉnh…

Học sinh các trường ở Hà Nội tìm hiểu, trải nghiệm tại Trung tâm Bảo tồn tranh dân gian Đông Hồ.

Là một người con quê hương Lục Ngạn hiểu rõ nguồn tài nguyên du lịch dồi dào, sẵn có của địa phương, ông Hoàng Tuấn Luyện, Giám đốc Hợp tác xã du lịch cộng đồng Bản Meo (xã Nam Dương) cho biết: "Tài nguyên du lịch vùng Lục Ngạn (cũ) rất phong phú với du lịch trải nghiệm mùa vải thiều, mùa cam bưởi, tìm hiểu văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số… Gần đây khi thấy người dân phá bỏ những ngôi nhà tường trình, chúng tôi rất tiếc và mong muốn giữ lại bản sắc để phát triển du lịch homestay nhưng gặp không ít khó khăn vì thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, chính sách thuế phí quá phức tạp. Điều chúng tôi trăn trở nhất hiện nay là hạ tầng giao thông, đặc biệt là tháo gỡ những vướng mắc về thủ tục pháp lý.

Những ví dụ đó phản ánh thực tế: Doanh nghiệp không thiếu nhiệt huyết, nhưng họ cần một hành lang pháp lý rõ ràng và đồng bộ, đặc biệt là sự cởi mở về cơ chế để có thể mạnh dạn đầu tư vào văn hóa - lĩnh vực vốn được xem là "hàng hóa đặc biệt", chịu nhiều yếu tố tác động từ không gian, thời gian đến cộng đồng chủ thể văn hóa...

Thực tế trên địa bàn tỉnh hiện nay có nhiều thiết chế văn hóa được đầu tư bằng ngân sách nhà nước nhưng vẫn hoạt động cầm chừng, hiệu quả chưa tương xứng với kỳ vọng. Các bảo tàng, trung tâm văn hóa, nhà hát… cũng gặp khó khăn trong duy tu, vận hành. Ông Nguyễn Hữu Mạo, Giám đốc Bảo tàng Bắc Ninh số 2 thẳng thắn nhìn nhận: Để phát triển các sản phẩm văn hóa, đưa những thiết chế như bảo tàng, nhà hát trở thành điểm đến thu hút du khách cần có sự hợp tác giữa nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng. Chúng tôi cũng mong muốn bắt tay với doanh nghiệp để xây dựng các sản phẩm văn hóa trải nghiệm hấp dẫn mới, đưa bảo tàng trở thành một điểm đến trong các tour du lịch. Tuy nhiên việc đầu tư, khai thác tài sản công vẫn gặp vô vàn trở ngại khiến nhiều cơ hội hợp tác bị bỏ lỡ...

Xây dựng cơ chế hợp tác phù hợp

Với kho tàng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đa dạng, độc đáo, có giá trị nổi bật như dân ca Quan họ, hệ thống di tích lịch sử-văn hóa, làng nghề thủ công truyền thống... Bắc Ninh đang sở hữu nhiều lợi thế hiếm có để phát triển văn hóa gắn với du lịch. Nếu làm tốt việc huy động sức mạnh tổng hợp các nguồn lực xã hội thì những giá trị tinh hoa của Kinh Bắc sẽ không chỉ là niềm tự hào hay ở dạng tài nguyên tiềm ẩn, mà sẽ tỏa sáng trên bản đồ du lịch Việt Nam và thế giới.

Du khách tìm hiểu về các điểm đến du lịch Bắc Ninh.

Theo đánh giá của giới chuyên gia, với một tỉnh có lợi thế đặc thù về di sản như Bắc Ninh, việc đổi mới phương thức tiếp cận trong đầu tư phát triển văn hóa, du lịch là vô cùng cần thiết. Mục tiêu không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn di sản mà còn phải tạo ra giá trị gia tăng, đưa văn hóa trở thành ngành kinh tế quan trọng.

Để hiện thực hóa mục tiêu “biến di sản thành tài sản”, tạo động lực tăng trưởng mới, việc huy động nguồn lực xã hội theo mô hình hợp tác công tư (PPP) trở thành một yêu cầu mang tính chiến lược. Bởi mô hình PPP cho phép khu vực công tập trung vào vai trò kiến tạo dẫn dắt, đầu tư hạ tầng cơ bản, định hướng bảo tồn, quản lý chất lượng. Còn doanh nghiệp với sự linh hoạt, sáng tạo và khả năng nắm bắt thị trường lại có thể đảm nhiệm khâu tổ chức trải nghiệm, quảng bá, phát triển sản phẩm dịch vụ; cộng đồng địa phương trở thành chủ thể tham gia và hưởng lợi.

Tuy nhiên hiện nay, theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, danh mục lĩnh vực được phép đầu tư không bao gồm văn hóa. Do đó, để triển khai mô hình PPP trong lĩnh vực này, cần xác định rõ các nội dung có thể xã hội hóa và thu hút nguồn lực tư nhân, đồng thời hoàn thiện thể chế và chính sách nhằm xây dựng cơ chế hợp tác phù hợp. Các giải pháp cụ thể bao gồm việc khuyến khích liên kết đa dạng, tạo khung pháp lý cho các mô hình hợp tác công tư trong văn hóa, và hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro giữa Nhà nước và nhà đầu tư. Theo ý kiến của một số chuyên gia, cần có quy định rõ ràng về liên doanh, liên kết, khai thác tài sản công; phân cấp cho đơn vị chủ quản; xây dựng cơ chế đặc thù về khai thác dịch vụ trong di tích, bảo tàng, không gian văn hóa. Ngoài ra, cần có chính sách ưu đãi về thuế phí và thời hạn khai thác đủ dài để doanh nghiệp yên tâm đầu tư... Tất cả nội dung đó phải được cụ thể hóa một cách đầy đủ và chi tiết trong từng đề án, dự án về phát triển văn hóa, du lịch.

Đầu tư cho văn hóa là một hình thức đầu tư mạo hiểm, lợi nhuận thấp, thời gian thu hồi vốn dài, giá trị rất khó có thể đo đếm bằng con số, do đó đòi hỏi hành lang pháp lý phù hợp và có cơ chế ưu đãi đặc thù. Hợp tác công - tư trong lĩnh vực văn hóa là việc làm cần thiết để góp phần thực hiện thành công chiến lược phát triển văn hóa.

Với kinh nghiệm hợp tác tổ chức các tour du lịch miễn phí tại Bắc Ninh, bà Đào Thị Cúc, Giám đốc Công ty cổ phần vận tải và du lịch Bắc-Trung-Nam gợi mở: Muốn phát triển văn hóa, du lịch bền vững, trước hết cần tăng cường liên kết vùng và liên kết sản phẩm, hình thành các tuyến du lịch chuyên đề dựa trên tài nguyên văn hóa bản địa để tạo chuỗi giá trị hấp dẫn. Bên cạnh đó, Bắc Ninh cũng nên ứng dụng công nghệ, hỗ trợ số hóa di sản, phát triển hệ thống thuyết minh thông minh tại các điểm đến nhằm nâng cao trải nghiệm của du khách...

Mới đây, trong Chiến lược phát triển Công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cũng định hướng tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách và phát triển các doanh nghiệp hoạt động trong ngành công nghiệp văn hóa, tạo hệ sinh thái liên kết mang tính chuyên nghiệp, đồng bộ giữa sáng tạo, sản xuất, kinh doanh, quảng bá, tiêu dùng kết hợp với bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Xây dựng các trung tâm phân phối, đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm công nghiệp văn hóa, chú trọng thị trường sẵn có và mở rộng ra các thị trường tiềm năng trong nước và quốc tế.

Khai mạc triển lãm tranh cổ động, phát động cuộc thi sáng tác biểu trưng Bắc Ninh

BẮC NINH - Sáng 5/12, tại Trung tâm Văn hóa - Triển lãm tỉnh Bắc Ninh (phường Bắc Giang), Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch khai mạc Triển lãm Tranh cổ động tấm lớn tuyên truyền về thực hiện nếp sống văn minh và phát động cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) tỉnh Bắc Ninh.

Truyền dạy dân ca quan họ tại phường Quế Võ

BẮC NINH - Để góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, phường Quế Võ (Bắc Ninh) vừa tổ chức lớp học hát dân ca quan họ năm 2025 tại Nhà văn hóa tổ dân phố Lựa.

Nhiều sáng tác văn học, nghệ thuật chất lượng về vùng đất, con người Bắc Ninh

BẮC NINH - Ngày 3/12, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Bắc Ninh tổ chức tổng kết Trại sáng tác không tập trung năm 2025 với chủ đề “Dấu ấn về vùng đất, con người Bắc Ninh”.