Xác định khâu tiêu thụ đóng vai trò quan trọng, những năm gần đây, UBND huyện Lục Ngạn đã chỉ đạo, hỗ trợ người dân làng nghề Thủ Dương, xã Nam Dương thành lập 9 HTX sản xuất, tiêu thụ mỳ Chũ. Trong đó, HTX Sản xuất, kinh doanh và tiêu thụ mỳ gạo Chũ Hiền Phước (HTX Hiền Phước) đã liên kết với gần 50 hộ dân làng nghề Thủ Dương tạo thành chuỗi sản xuất, tiêu thụ khép kín. Theo thỏa thuận, HTX ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho người dân, đổi lại các hộ cam kết bảo đảm chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, chịu trách nhiệm khi hàng lỗi, hỏng, bị khách trả lại vì lý do chất lượng. 

Anh Trần Thái Bắc, thôn Thủ Dương chia sẻ: “Với ba lao động chính, mỗi ngày gia đình sản xuất gần 100 kg gạo làm mỳ, trừ chi phí cho thu nhập khoảng 1 triệu đồng. Từ ngày liên kết với HTX, hàng hóa làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đấy khiến ai cũng phấn khởi”. Hiện mỗi tháng HTX cung cấp ra thị trường khoảng 30 tấn mỳ các loại. Ngoài xuất hàng cho các đại lý, cửa hàng bán lẻ tại các tỉnh, đơn vị còn hợp tác với Công ty cổ phần Nhất Nam (Hà Nội) đưa mỳ Chũ vào hệ thống Siêu thị Fivimart; cung cấp nguồn hàng cho Công ty TNHH MTV Thương mại tổng hợp Trí Tuệ (Long An) xuất khẩu sang một số nước châu Á…

Được biết, toàn tỉnh hiện có 39 làng nghề, phần lớn trong số đó đã thành lập HTX, liên kết với các DN tiêu thụ. Qua đó giúp các sản phẩm làng nghề vươn xa, nâng cao giá trị, tăng thu nhập cho người dân. 

Đổi mới công nghệ,  mở rộng thị trường

Thực hiện chương trình khuyến công năm 2018, Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp (Sở Công Thương) đã phê duyệt, hỗ trợ đề án xây dựng lò sấy mỳ của HTX Mỳ Chũ Tùng Chi tại làng nghề Thủ Dương, xã Nam Dương (Lục Ngạn). Tổng kinh phí hỗ trợ 150 triệu đồng từ nguồn ngân sách tỉnh nhằm nâng cao năng suất, sản lượng của làng nghề".  Ông Ngụy Đình Nghĩa, Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp tỉnh

Bên cạnh thuận lợi, việc liên kết sản xuất, tiêu thụ giữa các HTX, DN và người làng nghề cũng đang gặp một số khó khăn như thiếu vốn đầu tư, mặt bằng, nhà xưởng và một số hạ tầng kỹ thuật liên quan khiến các đơn vị buộc phải từ chối nhiều đơn hàng lớn, tính ổn định cao. Đơn cử, đầu năm nay, HTX Hiền Phước đã tiếp đón đại diện một số siêu thị, doanh nghiệp lớn về kiểm tra, hứa hẹn hợp tác tiêu thụ lâu dài với số lượng lớn. Tuy vậy, sau một thời gian thương thảo, các hộ dân và ban quản trị HTX buộc phải từ chối tham gia. Nguyên nhân do năng suất, sản lượng chế biến của làng nghề hiện nay chủ yếu phụ thuộc vào thời tiết, chỉ những ngày nắng nóng người dân mới làm mỳ được, khi mưa dầm hay ngày gió bão đều không thể thực hiện công đoạn phơi, sấy mỳ. Trong khi đó, ngoài ràng buộc về chất lượng, các đơn vị còn yêu cầu cam kết sản lượng cụ thể nên đơn vị chưa thể đáp ứng. Bà Hoàng Thị Thu Hiền, Giám đốc HTX chia sẻ: “Qua tìm hiểu, chúng tôi biết một số nơi đã sử dụng lò sấy trong sản xuất mỳ nhưng đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu khoảng 15 tỷ đồng là quá lớn, vượt xa khả năng của đơn vị. HTX cũng đang tích cực tìm kiếm đối tác cùng góp vốn, công nghệ phát triển hơn nữa giá trị thương hiệu làng nghề”. 

Đối với nghề nấu rượu, ngoài việc phụ thuộc vào sản lượng sản xuất thủ công của người dân, mỗi hộ lại có bí quyết gia truyền, công thức chế biến tạo ra hương vị riêng. Bên cạnh đó, chất lượng rượu dù vẫn bảo đảm tiêu chuẩn nhưng không đồng đều giữa các hộ. Để khắc phục vấn đề này, Công ty cổ phần Rượu Vân – Bắc Giang đang nghiên cứu đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất rượu theo tiêu chuẩn châu Âu nhằm chiếm lĩnh thị trường trong nước, hướng đến xuất khẩu. 

Cùng với các DN, HTX, hằng năm, Sở Công Thương mở lớp tập huấn, nâng cao nhận thức của người dân các làng nghề trong xây dựng, phát triển thương hiệu, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, chất lượng các mặt hàng. Bằng nguồn vốn khuyến công, Sở ưu tiên hỗ trợ các đề án hỗ trợ đổi mới công nghệ, đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại hướng đến nâng cao năng suất, sản lượng, ứng dụng quy trình sản xuất sạch hơn tại các làng nghề… 

Ông Đào Xuân Cường, Phó Giám đốc Sở Công Thương khẳng định, thời gian tới, Sở sẽ đẩy mạnh thu hút đầu tư, chủ động mời gọi, tạo điều kiện thuận lợi cho các DN, HTX ứng dụng công nghệ mới, mở rộng sản xuất, phát triển hơn nữa thương hiệu, sản phẩm các làng nghề.

Văn Thương