Vướng mắc cơ chế

Theo đánh giá của Cục THA Dân sự tỉnh Bắc Giang, việc thụ lý các vụ việc liên quan đến khoản nợ xấu tại các tổ chức tín dụng đang gặp rất nhiều khó khăn. Tính đến nay, tổng số vụ việc phải giải quyết là 249 việc, với tổng số tiền hơn 664,2 tỷ đồng. Trong đó, số có điều kiện THA là 183 việc, số chưa có điều kiện thi hành 66 việc. Qua xử lý, Cục THA Dân sự tỉnh mới giải quyết xong 77 việc, tổng số tiền gần 103 tỷ đồng, chiếm 42% số việc và 32,3% tổng số tiền của số việc có điều kiện THA. Bà Nguyễn Thị Lan, Phó Cục trưởng Cục THA Dân sự tỉnh nói: “Tuy số vụ việc thụ lý hằng năm không nhiều so với số việc THA nhưng số tiền phải thi hành lại rất lớn; việc xác định giá đối với tài sản thế chấp phức tạp, đặc biệt là tài sản thế chấp hình thành trong tương lai”.

Chấp hành viên Cục Thi hành án dân sự tỉnh đọc quyết định thi hành án đối với Công ty cổ phần SNC (Khu Công nghiệp Đình Trám, Việt Yên) vào ngày 26-12-2017.

Qua tìm hiểu thực tế cho thấy, có nhiều bất cập khi THA tài sản thế chấp liên quan đến khoản nợ xấu tại các ngân hàng thương mại. Trước hết về thể chế, đây được xem là trở ngại lớn nhất khi THA. Cụ thể, do chưa có cơ chế rõ ràng, tài sản thế chấp của công ty đang bị kê biên, xử lý nợ xấu đã cho công ty khác thuê nhà xưởng và các công trình ngay trên tài sản thế chấp, làm phát sinh tranh chấp giữa nhiều bên liên quan. Đơn cử như khi THA tài sản thế chấp của Công ty cổ phần SNC (Khu công nghiệp Đình Trám, Việt Yên-Bắc Giang) đã có ba ngân hàng cùng vào khởi kiện. Nguyên nhân là do lúc đầu Công ty cổ phần SNC thế chấp tài sản hình thành từ vốn vay của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển chi nhánh tỉnh Bắc Giang nhưng lại cho một công ty khác thuê nhà xưởng. Từ đó, công ty này đem tài sản máy móc đi thế chấp vay ở hai ngân hàng khác.

Một vấn đề khác là số tài sản đã thế chấp cho ngân hàng là những dây chuyền, máy móc thiết bị… rất khó quản lý. Khi cơ quan THA tiếp nhận bản án của tòa án để kê biên gặp nhiều khó khăn vì những tài sản này đã bị tháo hết thiết bị có giá trị, không còn nguyên vẹn, dẫn đến án tồn đọng hoặc có việc xử lý được thì giá trị tài sản còn rất thấp.

Bất cập nảy sinh khi tiến hành THA tài sản bảo đảm còn là đối tượng không chỉ nợ ngân hàng mà đang nợ nhiều tổ chức khác, như tiền thuế đất hằng năm, tiền điện, lương và bảo hiểm xã hội cho người lao động và nợ thuê cơ sở hạ tầng… Hậu quả, việc bán các tài sản thế chấp rất khó khăn vì người mua lại không thể sang tên, cấp phép đầu tư, nhất là tài sản là đất đai.

Ngoài những khó khăn trên, nhiều vụ việc do trong quá trình lập hồ sơ vay vốn, có trường hợp phía ngân hàng đã thẩm định tài sản thế chấp cao hơn rất nhiều lần so với giá trị thực; xác định chưa sát với hiện trạng như ranh giới, vị trí… dẫn đến không xử lý được tài sản thế chấp.

Hợp lực giữa các bên

Để giải quyết triệt để những khó khăn trong công tác THA liên quan đến xử lý các tài sản thế chấp của khoản nợ xấu tại các ngân hàng thương mại, trước hết rất cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan THA với các tổ chức tín dụng, trong đó có việc thống nhất các biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thi hành dứt điểm số vụ việc đã bán đấu giá thành, sớm tổ chức thực hiện việc giao tài sản cho người mua được tài sản bán đấu giá. Bà Nguyễn Thị Lan, Phó Cục trưởng Cục THA Dân sự tỉnh Bắc Giang cho biết, chấp hành viên phụ trách hồ sơ phải thực hiện đầy đủ, đúng các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục THA trong xác minh điều kiện THA, kê biên, thẩm định giá, bán đấu giá tài sản… Trong đó, lưu ý đến quy định về thời hạn, tránh để hồ sơ kéo dài, chậm đôn đốc, giải quyết.

Mặt khác, các tổ chức tín dụng cần phát huy vai trò trách nhiệm cùng cơ quan THA xác minh điều kiện THA của đối tượng phải thi hành; hỗ trợ cơ quan THA trong việc tiếp nhận, trông coi, bảo quản tài sản sau khi kê biên, tìm và giới thiệu khách hàng mua tài sản để đẩy nhanh tiến độ bán đấu giá. Đại tá Trần Đình Hồng, Phó Giám đốc Công an tỉnh Bắc Giang cho rằng, vấn đề quan trọng ở đây là các ngân hàng cần kiểm soát chặt chẽ quá trình thẩm định tài sản thế chấp, lập hồ sơ vay vốn của các tổ chức, cá nhân. Đặc biệt, nên chủ động phối hợp với lực lượng công an trong việc giám sát sử dụng đồng vốn vay như thế nào để có hướng xử lý kịp thời, hạn chế phát sinh nợ xấu.

Đối với những tài sản cơ quan THA đã tổ chức kê biên, bán đấu giá nhiều lần nhưng không có người mua, các ngân hàng có thể nhận tài sản để đối trừ nghĩa vụ THA, hạn chế án tồn đọng, kéo dài. Những trường hợp đương sự đã thi hành được phần lớn nghĩa vụ THA theo bản án đã tuyên, cần có chính sách miễn, giảm phần lãi suất trong hạn, để có hướng giải quyết dứt điểm.

Theo lãnh đạo Cục THA Dân sự tỉnh Bắc Giang, tới đây Cục cũng sẽ có những kiến nghị với Bộ Tư pháp và Tổng cục THA Dân sự xây dựng thông tư hoặc quy chế phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các bộ, ngành liên quan hướng dẫn thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội về xử lý nợ xấu tại các tổ chức tín dụng nhằm tháo gỡ khó khăn, bất cập đang nảy sinh từ thực tiễn.

Đỗ Thành Nam