Cán bộ Trạm Kiểm dịch thực vật cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) kiểm tra vải thiều trước khi thông quan.   Ảnh: Trí Dũng.

Những yếu tố tạo nên thành công

Để đạt được kết quả đó, trước hết do sự triển khai đồng bộ và bài bản của UBND tỉnh, chính quyền các địa phương có diện tích vải thiều lớn và các cơ quan chuyên môn trong việc chỉ đạo tổ chức sản xuất ngay từ đầu vụ, trong đó khuyến khích các hộ trồng vải ứng dụng quy trình sản xuất an toàn để có năng suất, chất lượng cao. Kết quả, đã hình thành được nhiều tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX) trồng vải theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP với gần 14 nghìn ha.

Công tác xúc tiến thương mại đã rất chủ động và có nhiều điểm mới. Việc tổ chức hội nghị xúc tiến tiêu thụ vải thiều tại thị Bằng Tường (Trung Quốc), được chính quyền cũng như nhiều hội hoa quả, hội doanh nghiệp nước bạn tham gia. Ông Trần Quang Tấn, Giám đốc Sở Công Thương cho biết: "Khác với năm trước, các doanh nghiệp Trung Quốc không chỉ tích cực tham gia hội nghị mà còn trực tiếp sang Bắc Giang ký kết với các doanh nghiệp để thu mua tiêu thụ vải thiều". Cũng theo báo cáo của Sở Công Thương, vụ vải năm nay, toàn tỉnh có gần 200 thương nhân Trung Quốc sang phối hợp với thương nhân Việt Nam đặt điểm cân thu mua vải thiều.

Năm nay, Bắc Giang còn tổ chức Diễn đàn kinh tế về sản xuất và tiêu thụ vải thiều gắn với các sản phẩm chủ lực, đặc trưng của tỉnh. Đây là lần đầu tiên tỉnh tổ chức diễn đàn có quy mô lớn, với 500 đại biểu tham gia. Tại sự kiện này có sự hiện diện của Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ, lãnh đạo các bộ, ngành T.Ư và nhiều doanh nghiệp đại diện cho các tập đoàn phân phối chuỗi sản phẩm lớn của cả nước. Bên cạnh đó, chúng ta duy trì tốt Tuần lễ vải thiều Lục Ngạn- Bắc Giang tại Thủ đô Hà Nội. 

Đến hết vụ thu hoạch, vải thiều Bắc Giang được xuất khẩu đến 30 quốc gia và vùng lãnh thổ, các thị trường chủ yếu như: Trung Quốc, EU, Nga, Mỹ, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, Australia... Trong đó, xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc hơn 81,3 nghìn tấn; các thị trường khác khoảng 1 nghìn tấn. Thị trường tiêu thụ trong nước cũng được mở rộng, chiếm gần 60% sản lượng, tăng 10-15% so với năm 2017. Khối lượng lớn vải thiều được đưa vào hệ thống các siêu thị Coop.Mart, BigC, Happro trên cả nước.

Trước vụ thu hoạch, tỉnh cũng như các đơn vị, địa phương đã chỉ đạo tạo mọi điều kiện phục vụ công tác thu mua, tiêu thụ vải thiều. Các dịch vụ cung ứng thùng xốp, đá cây, điện, tài chính ngân hàng, dịch vụ vận tải và những điều kiện khác được quan tâm. "Năm nay, chúng tôi chủ động chỉ đạo các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh bố trí đủ nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu vay vốn của người dân, doanh nghiệp vùng vải. Theo đó, các ngân hàng đã bố trí hơn 840 tỷ đồng, với lãi suất ưu đãi, thủ tục giải ngân nhanh gọn để phục vụ cho nhiệm vụ này", ông Nguyễn Văn Oánh, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Bắc Giang nói.

Từ thực tế cho thấy vai trò của các cơ quan báo chí cũng rất quan trọng, tạo nên thành công của mùa vải thiều năm nay. Theo thống kê của các cơ quan chức năng, đã có khoảng 600 lượt phóng viên của các cơ quan báo chí về tỉnh tìm hiểu thông tin, tuyên truyền tiêu thụ vải thiều. Đặc biệt, tỉnh đã kịp thời định hướng trước những tình huống thông tin thất thiệt xuất hiện trên mạng xã hội, giúp nông dân yên tâm sản xuất, buôn bán. Qua đó, tạo sự đồng thuận trong công tác thông tin, tuyên truyền suốt mùa vải chín.

Đổi mới phương thức sản xuất

Vải thiều Lục Ngạn bày bán tại Tuần lễ vải thiều Lục Ngạn - Bắc Giang tổ chức ở  Thủ đô Hà Nội.

Nhìn lại vụ vải thiều năm 2018, nhiều người vẫn băn khoăn vì giá bán dao động quá lớn, từ 4 - 40 nghìn đồng/kg! Những loại vải có giá thấp thường rơi vào diện tích vải thiều ở các huyện Sơn Động, Lục Nam, Lạng Giang, Yên Thế và một phần diện tích vải trồng trên đồi cao ở huyện Lục Ngạn, Tân Yên- nơi không có điều kiện chăm sóc tốt. Tất cả những loại có giá bán từ 20-40 nghìn đồng/kg là vải thiều được trồng theo quy trình VietGAP, GlobalGAP do các HTX, tổ hợp tác đảm nhận.

"Đây là yếu tố rất quan trọng để tới đây, tỉnh tiếp tục chỉ đạo đổi mới phương thức tổ chức sản xuất theo hướng tập trung quy mô lớn, mô hình hợp tác, HTX để ứng dụng các quy trình khoa học kỹ thuật vào sản xuất an toàn, nâng cao chất lượng quả vải", Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Văn Thái khẳng định.

Cũng theo đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh, tỉnh sẽ chỉ đạo ngành chức năng và các địa phương rà soát các quy hoạch phát triển kinh tế gắn với thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Từ đó, xác định những vùng trồng vải thiều tập trung, không phát triển mở rộng diện tích cây ăn quả này, giúp cho cây vải phát triển bền vững, hạn chế sâu bệnh gây hại vào cuối vụ như vừa qua.

Để vụ vải thiều những năm tới tiếp tục thành công, bên cạnh việc phát huy những kết quả đạt được từ vụ vải thiều năm nay, khắc phục những tồn tại bất cập trên cũng như nạn trừ lùi cân của nhiều điểm thu mua hay tắc đường kéo dài trên quốc lộ 31 thì các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương cũng cần quan tâm đến phát triển thương hiệu, mẫu mã bao bì sản phẩm gắn với tem truy xuất nguồn gốc nhằm đáp ứng yêu cầu của thị trường, nhất là các thị trường xuất khẩu khó tính.

Theo ông Lê Tuấn Anh, Phó trưởng Phòng Kinh tế- Hạ tầng huyện Lục Ngạn: Năm nay, huyện đã hỗ trợ cho 8 doanh nghiệp, HTX tem truy xuất nguồn gốc. Nhờ có tem nhãn rõ ràng, vải thiều Lục Ngạn dễ dàng giành được niềm tin của người tiêu dùng. Thời gian tới, huyện tiếp tục đầu tư cho công tác này, giúp nâng cao giá trị quả vải.

Một vấn đề nữa, việc đẩy mạnh công tác xúc tiến tiêu thụ, mở rộng thị trường, nhất là thị trường trong nước vẫn cần sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền, ngành chức năng của tỉnh. Qua đó, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, HTX sản xuất, tiêu thụ vải thiều tiếp cận những thị trường, đối tác mới. 

Mặt khác, đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền quảng bá sản phẩm; cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, chế biến, bảo quản nông sản nói chung, vải thiều nói riêng. Đây đang là khâu yếu dẫn tới vải thiều cơ bản vẫn bán quả tươi, thời gian thu hoạch ngắn, gây áp lực lớn đối với người trồng vải.

Đỗ Thành Nam