Khu vực Công ty CP Khoáng sản Bắc Giang đang khai thác than tại mỏ Bố Hạ (Yên Thế). Ảnh chụp ngày 6-9.

Chưa hoàn thiện thủ tục đã khai thác, đổ thải

Tháng 4-2014, Công ty CP Khoáng sản Bắc Giang được UBND tỉnh cấp giấy chứng nhận đầu tư thực hiện Dự án khai thác mỏ than Bố Hạ thuộc địa phận ba xã: Đông Sơn, Đồng Hưu và Hương Vỹ (Yên Thế), tổng diện tích hơn 1,2 triệu m2 (khoảng 112 ha). Trong đó có khoảng 78 ha khai thác, 34 ha đổ thải, thời gian hoạt động 28 năm. Ngày 22-12-2016, Công ty được Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy phép khai thác than bằng phương pháp lộ thiên và hầm lò tại mỏ Bố Hạ.

Giấy phép (có hiệu lực từ ngày 1-3-2017) nêu rõ trách nhiệm cụ thể của Công ty, trong đó có việc phải thực hiện các thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất theo quy định; biện pháp bảo vệ an toàn, trật tự mỏ và môi trường, đồng thời chịu trách nhiệm bảo đảm các nguồn gây ô nhiễm, toàn bộ chất thải ra môi trường theo quy chuẩn, tiêu chuẩn Việt Nam… Đặc biệt, Công ty CP Khoáng sản Bắc Giang chỉ được phép tiến hành các hoạt động khai thác than sau khi đã thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật có liên quan và các quy định tại giấy phép này.

Tìm hiểu nhận thấy, sau khi được cấp phép, dù chưa hoàn thành tất các thủ tục pháp lý theo yêu cầu nhưng Công ty đã tiến hành khai thác than, đổ thải. Ngày 6-9, chúng tôi có mặt tại xã Đông Sơn thấy khu mỏ than Bố Hạ có nhiều máy móc, phương tiện hoạt động. Bãi đổ đất, đá bóc tách từ quá trình khai thác than tại địa phận thôn Đền Trắng rộng vài nghìn m2 nằm sát khu vực trồng keo, bạch đàn của người dân đã cao như núi, một số chỗ đất đá sạt trượt sang phần đất lâm nghiệp của hộ dân.

Làm việc với chúng tôi, ông Hà Văn Hòe, Tổng Giám đốc Công ty CP Khoáng sản Bắc Giang khẳng định, việc khai thác được thực hiện trong phạm vi cho phép. Tuy nhiên, do chưa thỏa thuận được với một số người dân nên công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, đề nghị cơ quan có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất đối với khu vực khai thác than và bãi đổ thải chưa thực hiện được. Việc xây dựng công trình xử lý, bảo vệ môi trường theo đó cũng không thể hoàn tất… Đề nghị các cơ quan quan tâm, tạo điều kiện để Công ty hoàn thiện các thủ tục theo quy định.

Bãi đổ thải chưa được cấp phép, không đạt tiêu chuẩn quy định của Công ty CP khoáng sản Bắc Giang tại địa phận thôn Đền Trắng, xã Đông Sơn (Yên Thế).

Yêu cầu tạm dừng việc khai thác

Với khối lượng khai thác lớn như vậy, về lâu dài, chúng tôi lo lắng sẽ bị ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống. Nếu đập Ao Đèo bị vùi lấp thì 35/52 mẫu đất sản suất nông nghiệp của thôn sẽ không có nước tưới. Còn khai thác sâu vào lòng núi có thể dẫn đến nguy cơ sụt lún đền Thượng”. Ông Phạm Văn Thi, Bí thư Chi bộ thôn Đền Trắng

Do thiếu các điều kiện an toàn cần thiết, việc khai thác than của Công ty gây lo lắng cho người dân. Anh Triệu Văn Trâm, thôn Đền Trắng nói: “Doanh nghiệp mới bắt đầu khai thác than và đổ thải sang khu đất thuê, mua tại địa bàn Ao Đèo - Hố Mai thuộc thôn Đền Trắng từ đầu tháng 7 đến nay nhưng đã gây ảnh hưởng đến sản xuất nông, lâm nghiệp, đe dọa tính mạng người dân, nhất là trong mùa mưa bão”. Để minh chứng, anh Trâm dẫn chúng tôi leo lên đồi quan sát phần đất trồng cây lâm nghiệp của gia đình nằm kề khu vực đổ thải bị đất đá tràn xuống làm một số cây bị gẫy. Nguyên nhân là do khu vực đổ thải chưa được lu lèn kiên cố nên trời mưa gây sụt lở.

Không riêng gia đình anh Trâm, Ban Quản lý và nhiều người dân thôn Đền Trắng còn băn khoăn việc khai thác than và đổ thải về lâu dài gây ảnh hưởng đến đền Thượng (di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh) và nơi trữ nước phục vụ phần lớn diện tích sản xuất nông nghiệp của thôn là đập Ao Đèo. Hai địa điểm này cách khu mỏ và bãi đổ thải chỉ 150-200 m.

Trước phản ánh của người dân và chính quyền địa phương, ngày 25-8, lãnh đạo các sở: Tài nguyên và Môi trường, Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Công thương, UBND huyện Yên Thế và chính quyền xã Đông Sơn đã kiểm tra thực tế khu vực khai thác, đổ thải của mỏ than Bố Hạ và kết luận phản ánh của người dân về vi phạm của doanh nghiệp là đúng thực tế. Tuy nhiên, hoạt động khai thác hiện chưa làm ảnh hưởng đến di tích đền Thượng.

Ngay sau khi kiểm tra, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có báo cáo đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu Công ty CP Khoáng sản Bắc Giang cung cấp hồ sơ dự án khai thác tại khu vực mỏ than Bố Hạ cho UBND các xã Đông Sơn, Hương Vỹ và Đồng Hưu để thuận lợi cho việc giám sát, kiểm tra. Yêu cầu Công ty nộp tiền ký quỹ bảo vệ môi trường; tạm dừng khai thác than và đổ đất đá thải để hoàn thiện thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất theo quy định; nhanh chóng xây dựng các công trình xử lý, bảo vệ môi trường theo báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt (như bãi đổ đất, đá thải, lắp đặt biển cảnh báo nguy hiểm…). Đồng thời khẩn trương bồi thường thiệt hại về cây trồng và tài sản trên đất bị hư hỏng cho người dân sống xung quanh bãi đổ thải khu vực thôn Đền Trắng. Công ty chỉ được tiếp tục hoạt động khi đã khắc phục, hoàn thiện xong các nội dung trên và được Chủ tịch UBND tỉnh chấp thuận bằng văn bản.

Nhóm PV Bạn đọc