Bắc Ninh
Huyền thoại một đại đội Thanh niên xung phong anh dũng
60 liệt sĩ của Đại đội được Tổ quốc ghi công, nhưng vì sao cuộc chiến đấu kiên cường, sự hy sinh anh dũng ấy còn ít được nhắc đến? Những người con ưu tú của đất nước đã sống và chiến đấu như thế nào trước khi ngã xuống? Những nhân chứng lịch sử ngày ấy, bây giờ ra sao? Những ai đã giữ lửa suốt hành trình gần 4 thập kỷ để tôn vinh cuộc chiến đấu và sự hy sinh anh dũng của Đại đội TNXP 915 Bắc Thái?
Bấy giờ Thái Nguyên là hậu phương nhưng là hậu phương đặc biệt - nơi có "cảng cạn" lớn tiếp nhận hàng hóa viện trợ của các nước xã hội chủ nghĩa để chuyển vào chiến trường miền Nam phục vụ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
 |
|
Dâng hương tưởng niệm 60 liệt sĩ TNXP Đại đội 915, Đội 915 Bắc Thái. |
Cuối năm 1972, "cảng cạn" Thái Nguyên phình ra cực lớn bởi cảng biển Hải Phòng bị ngư lôi Mỹ phong tỏa ngặt nghèo, hàng viện trợ vào nước ta chỉ còn đi đường bộ tập kết về Thái Nguyên, từ đó chuyển lên xe tải chở vào tiền tuyến. Bởi vậy, "cảng cạn" Thái Nguyên là một trọng điểm đánh phá ác liệt của bom Mỹ thời đó. Bắn máy bay có bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, còn bốc dỡ hàng hóa, chuyển hàng từ cảng lên xe, sửa chữa cầu đường TNXP làm chủ lực.
Đại đội của những "bông hoa rừng" và cuộc chiến đấu kiên cường
Đội 91 được thành lập năm 1966 với hơn 600 cán bộ, đoàn viên do đồng chí Nghiêm Xuân Đạo, Phó Bí thư Tỉnh đoàn Bắc Thái làm Đội trưởng. Trong Đội 91 có 4 Đại đội trực thuộc, gồm Đại đội 911, Đại đội 912, Đại đội 913, Đại đội 914. Sau thời gian hoạt động, đến tháng 6-1972, Đội 91 được kiện toàn lại và lập thêm Đại đội 915.
Đại đội 915 đều là những người rất trẻ, tuổi đời chỉ 17 - 18 từ các huyện tham gia TNXP, chủ yếu là nữ người dân tộc thiểu số. Ngay sau khi ổn định tổ chức, Đại đội 915 làm nhiệm vụ duy tu, sửa chữa nâng cấp quốc lộ 1B từ cầu Gia Bảy lên thị trấn Đình Cả, Võ Nhai.
Đầu tháng 9-1972, đoàn viên Đại đội 915 được chuyển sang làm nhiệm vụ san lấp ổ gà, ổ trâu, sửa chữa giao thông trên tuyến đường 16A, đoạn từ Chùa Hang đi Trại Cau. Đây là con đường vận chuyển lương thực, hàng hóa từ Lạng Sơn xuống Bắc Giang, đường 16 A qua Trại Cau về Chùa Hang, theo quốc lộ 1B về TP Thái Nguyên trước khi chuyển tới Hà Nội.
Với vị trí trọng yếu này, giặc Mỹ thường xuyên cho máy bay thả bom dữ dội hòng cắt đứt tuyến đường huyết mạch vận chuyển hàng hóa của ta. Trận ném bom B52 của giặc Mỹ mùa hè năm 1972 làm chị Hoàng Thị Cát ngã xuống khi vừa tròn 20 tuổi và 8 đoàn viên khác bị thương nặng: Cà Thị Phương, Lê Thị Đoàn, Lê Thị Thảo, Nguyễn Thị La, Nguyễn Thị Ly, Lương Thị Hồi, Trần Văn Vọng, Lương Thị Phương.
Bất chấp hiểm nguy, máy bay Mỹ vừa đi, những TNXP Bắc Thái lại tiếp tục bám đường, bám cầu sửa chữa, san lấp để những chuyến xe hàng sớm về điểm tập kết.
Ba ngày giữa tháng 9-1972, máy bay Mỹ liên tục rải thảm 444 quả bom làm 47 người hy sinh và 51 người bị thương. Ngày 25-9-1972, giặc Mỹ ném xuống 50 quả bom phá và bom phát quang xuống khu vực kho xăng dầu Hóa Trung, Đồng Hỷ làm 3 cụm bể chứa 68 tấn xăng dầu bốc cháy dữ dội.
Trong hiểm nguy, lực lượng TNXP thuộc Đại đội 915 và nhân dân kiên trì dập tắt đám cháy, cứu được số xăng dầu còn lại 350 tấn để xe ôtô vào chuyển đến địa điểm an toàn.
Trong tháng 10, 11, giặc Mỹ tiếp tục ném hàng trăm quả bom đánh phá dọc tuyến quốc lộ 1B, đường 16 A và các kho xăng dầu, bến bãi, nhà máy của ta, gây nhiều tổn thất nặng nề...
Sự hy sinh anh dũng "Tất cả vì tiền tuyến"
12 ngày đêm cuối tháng 12-1972, cùng với Hà Nội, Hải Phòng thì Thái Nguyên cũng gồng mình trước các đợt ném bom dữ dội. Thời điểm đó, tại ga Lưu Xá và ga Quán Triều vẫn còn tồn đọng gần 2 vạn tấn hàng lương thực, thực phẩm cần được giải tỏa sớm.
Ngày 23-12-1972, đồng chí Đỗ Mười, khi đó là Phó Thủ tướng Chính phủ, chỉ đạo UBND tỉnh Bắc Thái tổ chức ca kíp, tập trung lực lượng, phương tiện giải tỏa hàng hoá ở các kho nằm trong khu vực đánh phá của địch.
Ngay sau đó, Ủy ban tỉnh giao Đội 91 cử 100 cán bộ, đội viên xuống cùng các cán bộ, công nhân khu gang thép và ở ga Lưu Xá thực hiện nhiệm vụ. Đại đội 915 được Ban chỉ huy Đội 91 giao nhiệm vụ cử 60 cán bộ, đoàn viên xuống cùng với 40 cán bộ, đoàn viên Đại đội 912 đến ga Lưu Xá bốc vác hàng hóa, giải tỏa kịp thời.
Trong hiểm nguy, những thanh niên tuổi 17 - 18, những người từng lên nương cuốc rẫy, từng gánh bắp, lùa trâu, họ vào cuộc với sự say mê phi thường, nhận hiểm nguy một cách bình thản. Bom rơi vừa xong lại vác từng bao gạo nặng trĩu lên vai, con gái thì hai, ba người bê một bao, sốt sắng cho kịp giờ. Bởi thế mà hàng nghìn tấn hàng tồn đọng trong nhà ga chẳng mấy chốc vợi đi, dồn lên xe chở đến địa điểm an toàn.
Thật khâm phục khi những chàng trai, cô gái, nhiều người dân tộc thiểu số nói tiếng Kinh không sõi, họ vẫn ký hiệu với nhau làm việc miệt mài. Những TNXP như Lương Thị Phương, Lê Thị Thảo, Nguyễn Thị La, Nguyễn Thị Ly từng bị thương trong trận máy bay Mỹ ném bom ngày 13-9, nay vết thương vừa liền lại hối hả xung phong làm nhiệm vụ, dù cấp trên khuyên nên ở lại chữa trị.
Tinh thần rạo rực từ hậu phương vì những chuyến hàng đầy ý nghĩa ra chiến trường cho các anh bộ đội cơm được no hơn, áo lành hơn, kiên quyết không để hàng bị thiêu rụi dưới bom đạn Mỹ, đã thôi thúc các TNXP dù hiểm nguy, thử thách vẫn không chùn bước. Sáng 24-12, từ nơi đóng quân thuộc xã Linh Sơn, Đồng Hỷ, 66 cán bộ, đoàn viên Đại đội 915 do Đại đội trưởng Triệu Đức Việt chỉ huy tức tốc xuống ga Lưu Xá, cùng 40 thanh niên đang túc trực ở đây, gấp gáp bốc dỡ hàng hóa.
Một ngày lao động vất vả, chiều tối mới được nghỉ vài chục phút lấy sức và chuẩn bị ăn cơm. Hớt hải lau mồ hôi như vã dù tiết trời đang độ rét ngọt, tất cả trở về Bệnh viện Gang thép. Tuy nhiên, trong nhà kho vẫn còn khối lượng hàng khá lớn, tất cả dự định chỉ nghỉ vài chục phút ăn tối rồi tranh thủ bốc dỡ trong đêm bởi nếu những kho hàng này trúng bom thì thiệt hại rất khó lường.
Trong điều kiện đó, Đại đội phó Nguyễn Thế Cường cùng anh, chị em quyết không rời nhà kho, bằng mọi giá khẩn trương bốc dỡ nhanh nhất, bất chấp máy bay Mỹ rình rập trút bom.
Chập choạng tối Noel 24-12, khi 66 đoàn viên Đội 915 chưa kịp bưng bát cơm thì 34 chiếc B52 kèm 40 máy bay chiến thuật ồ ạt lao đến. Bữa cơm bỏ dở, tất cả báo động xuống hầm trú ẩn. 700 quả bom rải thảm khắp TP Thái Nguyên, khu vực ga Lưu Xá chìm ngập trong bom Mỹ.
Hậu quả kinh hoàng xảy ra: Bom rơi trúng hầm, 60 đoàn viên TNXP và 2 nhân viên thủ kho lương thực Lưu Xá hy sinh ngay trong hầm trú ẩn, 8 người bị trọng thương, sau đó 1 người hy sinh tại bệnh viện. Ngay sau đợt tập kích, phần còn lại của Đại đội 915 lúc này đang làm nhiệm vụ bên kia sông, cấp tốc vượt sông tìm đồng đội. Đau xót, bi thương, đồng đội lần tìm trong đống đổ nát. Những thi thể còn nguyên vẹn nhưng mềm nhũn do sức bom ép quá lớn... Tất cả giàn giụa nước mắt, ôm chặt những đồng đội thân thiết, tri kỷ của mình.
Sự hy sinh anh dũng của tổ công tác thổi bùng ngọn lửa đấu tranh, căm thù giặc Mỹ xâm lược, thôi thúc tinh thần quyết chiến ngay từ mặt trận hậu phương. Không một chút nản chí, thành viên Đại đội 915 dù chỉ còn lại một phần nhưng biến đau thương thành hành động cách mạng, họ gắng sức cùng những đoàn viên Đại đội khác tiếp tục bốc dỡ hàng hóa kịp tiến độ, bảo đảm vận chuyển hết số hàng hóa, lương thực còn tồn đọng.
Trong số gần 2 vạn tấn hàng tại ga Lưu Xá lúc đó, hầu hết được vận chuyển an toàn, chỉ có 40 tấn bị trúng bom, phá hủy. Sự hy sinh anh dũng của 60 cán bộ, đoàn viên Đại đội 915 là tổn thất lớn nhất ở mặt trận hậu phương của lực lượng TNXP trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Ý kiến bạn đọc (0)