Cho đi là còn mãi...

Hiến tặng tư liệu, hiện vật là hành động chuyển giao ký ức lịch sử từ cá nhân, gia đình, dòng họ sang không gian cộng đồng. Người hiến tặng từ bỏ quyền sở hữu riêng tư, trao đi niềm tự hào và tình cảm gắn bó của mình với hiện vật để phục vụ lợi ích chung. Nếu chỉ nằm trong các bộ sưu tập cá nhân, hiện vật khó có cơ hội lan tỏa rộng rãi, nhưng khi được đưa vào bảo tàng, hiện vật sẽ có đời sống mới, phục vụ công tác nghiên cứu, giáo dục. Ở Việt Nam, phong trào hiến tặng hiện vật được đẩy mạnh vài chục năm gần đây và đã ghi nhận nhiều câu chuyện xúc động như gia đình liệt sĩ trao lại kỷ vật chiến tranh, nghệ nhân gửi gắm tinh hoa nghề truyền thống, hay những nhà sưu tầm chia sẻ bộ sưu tập cổ vật quý hiếm. Mỗi trường hợp là một minh chứng cho tinh thần “cho đi là còn mãi”.

Sau khi tiếp nhận, các hiện vật sẽ được cán bộ bảo tàng bảo quản theo đúng quy định.

Tại Bảo tàng Bắc Ninh số 2, hoạt động hiến tặng hiện vật diễn ra thường xuyên và ngày càng có sức lan tỏa. Một trong những hiện vật tiêu biểu đầu tiên là Tàu rà phá bom từ trường không người lái (ký hiệu T5A) được điều khiển từ xa do một nhóm kỹ sư người Việt Nam chế tạo; sản phẩm ra đời vào tháng 5/1968, chào mừng ngày sinh nhật Bác. Tiếp theo đó là công trình tàu T5 được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1998; những người tham gia nghiên cứu, chế tạo, vận hành tàu T5 được Nhà nước tặng Huân chương Chiến công và nhiều phần thưởng cao quý khác. Được biết, tàu T5A hiến tặng cho Bảo tàng Bắc Ninh số 2 là chiếc tàu thứ 17 đã xuất trận lần đầu phá thủy lôi trên sông Đuống, đoạn từ Chi Nhị đến Đào Viên vào ngày 24/8/1972. Cục Đường thủy nội địa Việt Nam bàn giao con tàu T5A cho Bảo tàng Bắc Ninh số 2, góp phần làm phong phú kho trưng bày, khắc sâu ký ức về một giai đoạn lịch sử bi hùng, giúp thế hệ trẻ thêm tự hào về trí tuệ và lòng quả cảm của cha ông.

Một hiện vật nữa tại Bảo tàng Bắc Ninh số 2 gây xúc động đặc biệt là chiếc áo tù nhân Phú Quốc của ông Nguyễn Thế Nghĩa, Phó Chủ tịch Hội Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày tỉnh. Ông Nghĩa rưng rưng kể lại: "Đây là chiếc áo tôi được phát để mặc khi bị giam tại nhà tù Phú Quốc năm 1973. Chiếc áo này đặc biệt vì có một miếng vá giả để che giấu lá cờ Đảng và ảnh Bác Hồ mà tôi đã vẽ bằng máu của mình và đồng đội. Tôi đã khâu lá cờ Đảng và ảnh Bác Hồ lên ngực trái của chiếc áo và treo lên trong các buổi lễ kết nạp đảng viên mới tại nhà tù Phú Quốc... Sau đó, để mang lá cờ Đảng và ảnh chân dung Bác Hồ vẽ bằng máu ra khỏi nhà tù và đưa về trao lại cho gia đình đồng chí Lê Đức Thiện - người được kết nạp Đảng và đã hy sinh trong tù, tôi đã dùng miếng vá giả phủ bên ngoài để ngụy trang. Kỷ vật này tôi đã giữ gìn hơn nửa thế kỷ, con cháu vẫn muốn giữ lại, nhưng tôi quyết định trao tặng cho bảo tàng. Tâm nguyện của tôi là lan tỏa câu chuyện ý nghĩa, để lớp trẻ hiểu rằng, lý tưởng cách mạng đã từng được gìn giữ trong hoàn cảnh khắc nghiệt như thế nào".

Giữ gìn và lan tỏa ký ức

Vùng đất Bắc Ninh - Kinh Bắc ngàn năm văn hiến vốn nổi tiếng với kho tàng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đồ sộ, phong phú. Mỗi hiện vật dù là mảnh gốm cổ, pho tượng hay một chiếc áo, cái mũ rơm, đôi dép sờn của các chiến sĩ cách mạng... đều chứa đựng những lớp trầm tích lịch sử, văn hóa và ký ức thiêng liêng của cộng đồng. Hoạt động hiến tặng hiện vật không chỉ làm phong phú thêm kho hiện vật cơ sở của bảo tàng mà còn bồi đắp tinh thần trách nhiệm công dân, khơi dậy niềm tự hào và tình yêu quê hương, đất nước để di sản mãi là dòng chảy bất tận nuôi dưỡng bản lĩnh và tâm hồn dân tộc Việt Nam.

Theo tổng hợp giai đoạn 2020 - 2025, Bảo tàng Bắc Ninh số 2 đã tiếp nhận gần 100 hiện vật có niên đại kéo dài từ thế kỷ I đến thế kỷ XX. Trong đó có những chiếc bát, chum, vại, vò, chén, đĩa, hũ… niên đại trên 2.000 năm, phản ánh sinh động đời sống vật chất và tinh thần của nhiều thế hệ cư dân. Cùng với những kỷ vật xưa còn có cả sáng tác gốm nghệ thuật đương đại. Đó là những linh vật, sản phẩm gốm tâm linh và đồ gia dụng được các nghệ nhân làng nghề gốm Phù Lãng phục chế và hiến tặng. Đây là những mảnh ghép quý giá giúp công chúng hình dung đầy đủ hơn tiến trình phát triển hơn 700 năm của làng nghề gốm, đồng thời cho thấy truyền thống không ngừng được sáng tạo và tiếp nối trong dòng chảy văn hóa dân tộc.

Mỗi hiện vật được hiến tặng là kết tinh của tình yêu di sản và tinh thần trách nhiệm xã hội, đến từ các nhà nghiên cứu, sưu tầm, nghệ nhân cũng như đông đảo Nhân dân. Đây chính là nguồn lực cộng đồng, làm giàu thêm ký ức, bản sắc văn hóa của quê hương Bắc Ninh.

Ông Nguyễn Hữu Mạo, Giám đốc Bảo tàng Bắc Ninh số 2 cho biết: Sau khi tiếp nhận hiện vật, cán bộ bảo tàng tiến hành kiểm kê, phân loại, lập hồ sơ và bảo quản theo đúng quy trình chuyên môn. Trên cơ sở đó, đơn vị sẽ tuyển chọn những hiện vật tiêu biểu, phù hợp và tổ chức trưng bày, giới thiệu, phục vụ công tác nghiên cứu và giáo dục lịch sử. “Chúng tôi luôn trân trọng những nghĩa cử cao đẹp của các tập thể, cá nhân. Đây là cách để lịch sử được tiếp nối, giá trị truyền thống được bảo tồn và phát huy” - ông Mạo nhấn mạnh.

Hoạt động hiến tặng tư liệu, hiện vật lịch sử cho thấy việc giữ gìn di sản văn hóa không phải nhiệm vụ của riêng Nhà nước hay ngành văn hóa, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Cùng với những chính sách vĩ mô, hành động thiết thực từ cộng đồng như việc hiến tặng hiện vật cho bảo tàng chính là cam kết mạnh mẽ trong việc giữ gìn và trân trọng giá trị văn hóa. Mỗi người dân, bằng việc nâng niu, gìn giữ và sẵn sàng trao tặng hiện vật quý đã góp phần viết tiếp hành trình bảo tồn di sản văn hóa dân tộc.

Liên kết phát triển sản phẩm du lịch độc đáo vùng Yên Tử

BẮC NINH - Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản thế giới đã mở ra cơ hội lớn cho phát triển du lịch văn hóa - tâm linh của khu vực Đông Bắc. Vì vậy, việc liên kết xây dựng tour, sản phẩm du lịch độc đáo vùng Yên Tử không chỉ góp phần bảo tồn, phát huy giá trị di sản mà còn tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Tây Yên Tử trong Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Côn Sơn-Kiếp Bạc-Vĩnh Nghiêm

BẮC NINH - Một ngày giữa hè, Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội có chuyến du ngoạn dọc dài miền đất Phật Bắc Ninh, suốt từ chùa Bổ Đà qua Thiền viện Trúc Lâm Phượng Hoàng, chùa Vĩnh Nghiêm, đền Suối Mỡ; qua Trường Sơn, Lục Sơn đến Đồng Thông, Tuấn Mậu, Tuấn Đạo - Tây Yên Tử. Các thành viên trong Hội hoan hỷ vì được thưởng ngoạn cảnh sắc và tìm thấy niềm cảm hứng từ kho tàng văn hóa dân gian đậm đặc dấu ấn Phật giáo và lịch sử vùng Kinh Bắc.

Khu phố Khúc Toại: Đưa quy ước, hương ước vào đời sống

BẮC NINH - Khu phố Khúc Toại, phường Kinh Bắc (Bắc Ninh) không chỉ nổi tiếng với nghề mộc truyền thống mà còn là điểm sáng trong xây dựng nếp sống văn minh nhờ sự lãnh đạo sâu sát của Chi bộ. Với 860 hộ dân, hơn 3.200 nhân khẩu và 62 đảng viên, Chi bộ khu phố Khúc Toại luôn phát huy vai trò hạt nhân chính trị, gắn kết xây dựng Đảng với phong trào ở địa phương, đưa hương ước, quy ước vào cuộc sống.