Rác ùn tắc tại điểm cống xã Thái Đào (Lạng Giang) thuộc tuyến kênh cấp I.

Nghẽn dòng chảy vì rác thải

Huyện Lạng Giang có gần 970 km kênh mương do Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình Thủy lợi Cầu Sơn và UBND các xã, thị trấn quản lý. Về Lạng Giang những ngày này dễ dàng bắt gặp nhiều đoạn kênh bị rác lấp mặt nước kéo dài hàng chục mét, thậm chí hàng ki-lô-mét chủ yếu ở các tuyến kênh cấp I, II chảy qua địa bàn các xã: Quang Thịnh, Hương Lạc, Nghĩa Hưng, Nghĩa Hòa, An Hà, Đào Mỹ, Tiên Lục, Thái Đào... 

Ông Trần Danh Triết, Giám đốc Xí nghiệp Khai thác Công trình Thủy lợi Lạng Giang (Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình Thủy lợi Cầu Sơn) phản ánh: “Mặc dù Xí nghiệp cử công nhân vớt rác thường xuyên tại cống chợ Năm thuộc kênh Tây qua xã Tiên Lục nhưng cứ xong đợt này người dân lại đổ đợt khác, nhất là mỗi dịp lễ tết”. 

Theo quan sát của phóng viên, trên nhiều điểm cống khác thuộc kênh cấp I tại xã Thái Đào, Đào Mỹ, Mỹ Hà... cũng xảy ra tình trạng rác lưu cữu, ùn ứ đặc cống.

Trên kênh Yên Lại chảy qua các xã: Tiên Hưng, Khám Lạng, Bắc Lũng, thị trấn Đồi Ngô (Lục Nam) thường xuyên có rác nổi với lượng khá lớn, mùi hôi tanh nồng nặc. Đoạn kênh dài gần 500m chảy qua thôn Lưu, xã Khám Lạng rác tắc nghẽn dưới các tấm bê tông bắc qua mặt kênh. 

Anh Nguyễn Văn Thìn, công nhân cụm thủy nông xã Tiên Hưng (Xí nghiệp Khai thác công trình Thủy lợi Lục Nam) nói: “Đoạn này là cuối kênh nên rác ở thượng nguồn dồn về nhiều. Xã chưa có bãi rác nên chúng tôi không chở đi đâu đổ được. Đốt tại bờ kênh không xuể nên nhiều khi vẫn phải dùng gậy lùa ra sông Lục Nam mới khơi thông được dòng chảy”. 

Còn theo ông Cao Tiến Mỹ, Trưởng Phòng Kỹ thuật, Xí nghiệp Khai thác công trình Thủy lợi Lục Nam, mỗi ngày công nhân của các cụm thủy nông vớt 2-3 tấn rác nhưng một số điểm cống vẫn bị tắc, ảnh hưởng đến việc dẫn nước tưới phục sản xuất nông nghiệp.

Ông Vũ Văn Tưởng, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cho biết: “Hiện nay, ước tính mỗi ngày các hộ dân trong tỉnh thải ra môi trường hơn 500 tấn rác, trong đó chỉ có 50% được đưa về bãi rác tập trung xử lý, còn lại vứt bừa bãi ven làng, ao hồ, kênh mương...”. 

Ngoài rác, trên các tuyến kênh ven khu dân cư, nước thải sinh hoạt và nước thải chăn nuôi tại các gia đình và trang trại xả trực tiếp xuống kênh. Theo đại diện Chi cục Thú y, đây chính là tác nhân làm lây lan, khó kiểm soát trong trường hợp xảy ra dịch bệnh.

Việc xả rác, nước thải bừa bãi xuống kênh mương đã xảy ra nhiều năm nay và mức độ ngày càng gia tăng. Nguyên nhân trước hết là do người dân  thiếu ý thức giữ gìn vệ sinh chung. Nhiều xã chưa có bãi rác tập trung và tổ thu gom rác ở thôn. 

Ông Lê Văn Trại, Chủ tịch UBND xã Tiên Lục (Lạng Giang) nói: “Xã chưa chọn được địa điểm hợp lý để xây dựng bãi rác cách xa khu dân cư theo quy định vì thế hầu hết các hộ vẫn vứt rác bừa bãi ven làng và kênh mương”. Ngay ở huyện miền núi, đất đai rộng như Lục Nam cũng chỉ có 7/27 xã, thị trấn có bãi rác tập trung. Huyện Việt Yên chưa xã nào có bãi rác mà chỉ có một số điểm thu gom tạm. 

Quyết liệt xử lý 

Toàn tỉnh hiện có gần 8.000 km kênh mương các loại phục vụ tưới, tiêu nước trong nông nghiệp.Vì vậy cần ngăn chặn việc xả rác, nước thải bừa bãi xuống kênh mương để bảo vệ sản xuất; phòng ngừa dịch bệnh; thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Được biết, Sở TN&MT vừa tổ chức một số đoàn kiểm tra và có công văn đề nghị UBND các huyện, TP có biện pháp thu gom, xử lý rác thải. 

Tại cuộc họp giao ban ngày 28-5-2014, Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Sở TN&MT, UBND các huyện, TP, Ban quản lý Các khu công nghiệp tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho người dân, thu gom, phân loại, xử lý rác tại xã, khắc phục tình trạng xả rác bừa bãi; lập kế hoạch, bố trí kinh phí thu gom, vận chuyển, xử lý toàn bộ rác thải ở các khu công cộng, ao hồ, kênh mương...; yêu cầu UBND cấp xã kiểm tra, giám sát để người dân chấm dứt tình trạng đổ rác không đúng nơi quy định. 

Được biết, để khắc phục tình trạng rác thải nghẽn kênh, một số giải pháp đã được triển khai. Bằng nguồn vốn của chương trình xây dựng nông thôn mới, năm nay tỉnh đầu tư 15 tỷ đồng hỗ trợ 6 huyện lắp đặt lò đốt rác. Huyện Lạng Giang đang tiếp tục nhân rộng mô hình lò đốt rác tại gia đình và tái chế phân vi sinh từ rác thải. Huyện Lục Nam chuẩn bị lắp lưới chắn tại các điểm cống trên kênh, tránh rác dồn về cuối nguồn, khó xử lý.

Hải Minh