CCB Cao Việt Đức (bên trái) cùng thân nhân liệt sĩ thắp hương cho đồng đội.

Chúng tôi gặp CCB Cao Việt Đức tại nhà riêng sau nhiều lần lỗi hẹn vì ông đang ở chiến trường xưa tìm mộ liệt sĩ, hài cốt đồng đội. Chủ nhân ngôi nhà khang trang có vườn cây trái xum xuê hồ hởi đón khách. Bên chén trà nóng, ông chia sẻ về những năm tháng cùng đồng đội tham gia kháng chiến với bao gian khổ, hiểm nguy và giấc mơ kỳ lạ làm thay đổi cuộc sống. 

Giấc mơ định mệnh

CCB Cao Việt Đức nhập ngũ năm 1973, nguyên là sĩ quan đặc công tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh. Đất nước thống nhất, ông lại cùng đồng đội giúp nước bạn giải phóng, trong đó có trận đánh oanh liệt tại cửa khẩu Sa - mát (Cam pu chia). Năm 1981, ông được cử đi học, sau đó làm giảng viên Trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp (Vĩnh Phúc). Hơn 10 năm quân ngũ, do hoàn cảnh gia đình, ông xin phục viên trở về quê nhà cùng vợ con làm kinh tế vườn đồi. 

Nhờ cần cù, năng động chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi hiệu quả, gia đình ông trở thành điển hình sản xuất giỏi ở địa phương. Với thành tích xuất sắc trong chăn nuôi gà đồi bền vững, ông Đức được Hiệp Hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam tặng Bằng khen.  

Cơ ngơi khang trang, cuộc sống ổn định, các con đã yên bề gia thất nhưng người lính năm xưa luôn nặng lòng với đồng đội nằm lại nơi chiến trường. Như định mệnh, vào năm 2004, sau nhiều đêm mất ngủ, mỗi khi chợp mắt là hình ảnh trận đánh tại cửa khẩu Sa - mát (năm 1977)- nơi 17 đồng đội của ông đã anh dũng hy sinh lại hiện về. 

Lòng như có lửa, mấy hôm sau, với 10 triệu đồng tiết kiệm cùng vài bộ quần áo, ông nói dối vợ con về quê nhưng ra thẳng Ga Hà Nội lên tàu vào TP Hồ Chí Minh, sau đó đi xe đò về Tây Ninh thăm lại chiến trường xưa. Tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Châu Thành, ông ôm lấy mộ từng đồng đội, gọi tên họ mà khóc. Nào Điển, Toán, Lạc, Lục… những người chung chiến hào đây rồi! Nhưng ông sững lại bởi ở đây chỉ có 12 đồng chí, còn 5 người nữa không biết lưu lạc nơi đâu, lòng đau thắt lại. Thế là ông tâm niệm phải tìm đủ để quy tập vào đây hoặc chuyển về quê hương họ. Giấc mơ kỳ lạ và chuyến thăm đồng đội chưa trọn vẹn đó đã thôi thúc ông quyết tâm thực hiện bao dự định lớn lao, nặng nghĩa tình.

Bước chân không mỏi

Câu chuyện liên tục bị ngắt đoạn bởi ông Đức có điện thoại của các gia đình thương binh, liệt sĩ khắp nơi cảm ơn, hỏi cách tìm hài cốt liệt sĩ, hướng dẫn làm hồ sơ, cung cấp thông tin về đồng đội. Ông bảo lúc nào cũng bận rộn, khi có người nhờ mà không nhiệt tình giúp thấy lương tâm day dứt. 

Chiến tranh đã lùi xa nhưng đồng đội của tôi và bao liệt sĩ còn nằm lại chiến trường, thân nhân của họ luôn mong mỏi tìm thấy mộ, hài cốt. Vì thế làm việc nghĩa cũng là trách nhiệm với đồng đội, tri ân gia đình có công với nước. Nếu ai cần hãy liên hệ với tôi qua số điện thoại: 0912 896 569". CCB Cao Việt Đức

Hằng ngày thư đi, thư đến. Các đơn vị, địa phương báo tin nơi hy sinh, địa điểm an táng liệt sĩ. Ông lại làm hồ sơ gửi cơ quan chức năng, thông báo cho các gia đình, hướng dẫn thủ tục và trực tiếp cùng di chuyển hài cốt về quê hương. 

Hơn 10 năm qua, ông đã gửi hơn 10 nghìn bức thư, tìm thấy hàng nghìn hài cốt, 571 mộ liệt sĩ. Bao lần vượt đèo, lội suối, băng rừng Trường Sơn, sang nước bạn tìm mộ còn đọng lại trong người CCB này những kỷ niệm ấm tình đồng chí, tình người. Ông Đức còn hướng dẫn di chuyển gần 1.200 hài cốt, trực tiếp chuyển gần 200 hài cốt, riêng huyện Yên Thế đã giúp gần 70 gia đình. 

Căn phòng ở gác hai rộng chừng 10m2 là nơi làm việc của ông Đức. Trên tường chính giữa phòng treo trang trọng tấm ảnh Bác Hồ và lá cờ Tổ quốc. Bên dưới là hai tấm bản đồ, một tấm vẽ bằng tay, một tấm bản đồ địa hình do Việt Nam sản xuất được đánh dấu chằng chịt những địa danh ông đã đi qua, vị trí những phần mộ được tìm thấy và khoanh vùng chiến trường còn hàng nghìn hài cốt đồng đội nằm lại. Cạnh đó, hàng trăm hồ sơ mộ liệt sĩ sắp đặt gọn gàng, phân loại cụ thể trường hợp đã gửi đi, được trả lời và cần thẩm định lại. Ông bảo: “ở đâu đó trên những địa danh xa thẳm còn bao đồng đội nằm lại, tôi nguyện sẽ đi qua suốt cả cuộc đời để tìm đồng đội”. 

Nếu phải chết cũng cam lòng

Theo ông Đức, những câu chuyện xung quanh việc tìm mộ liệt sĩ chỉ có thể lý giải bằng sự may mắn, con đường tâm linh. Được gia đình liệt sĩ Bùi Mạnh Kha, quê ở Cát Hải (TP Hải Phòng) nhờ giúp, ông tìm ra nơi an táng tại nghĩa trang Đồng Sơn, TP Đồng Hới (Quảng Bình) và cùng thân nhân tới xác nhận, làm thủ tục chuyển hài cốt về quê nhà. Ở đây có nhiều mộ chỉ có tên liệt sĩ, không ghi quê quán, năm sinh, năm mất hay đơn vị. Thế là ông chép lại, thức trắng nhiều đêm để nghiên cứu, liên hệ với Bộ CHQS tỉnh Quảng Bình tìm hiểu thông tin, làm rõ quê quán của 25 liệt sĩ mà thân nhân còn chưa biết an táng ở đâu. Khi báo tin, gia đình các liệt sĩ vô cùng phấn khởi, xúc động. 

CCB Cao Việt Đức chuyển hài cốt liệt sĩ từ biên giới Việt - Lào về quê hương.

Từ manh mối này, ông tìm hiểu và biết trước khi hy sinh, Lễ bị thương nặng, điều trị ở khu cứu thương trên núi Chà Tùng (Quảng Ngãi). Kiểm tra sổ sách, phân tích địa hình, ông cùng gia đình liệt sĩ xác định được hài cốt sau một tảng đá trên đỉnh Chà Tùng... 

Kỷ niệm những trận đánh, ký ức về đồng đội đã hy sinh vẫn còn nguyên vẹn trong trái tim CCB Cao Việt Đức. Ông Đức luôn tâm nguyện: "Còn sức khỏe, tôi còn đi tìm đồng đội. Trên con đường còn dài và đầy gian khó ấy nếu phải chết tôi cũng cam lòng!"

Minh Ngọc - Như Hoa