Thời điểm này, vải thiều Lục Ngạn đang vào cuối vụ nhưng hàng ngày vẫn có hàng nghìn ô tô, xe máy vận chuyển vải đi tiêu thụ khiến quốc lộ 31 đoạn qua phố Kim (xã Phượng Sơn), phố Kép (xã Hồng Giang), ngã ba Tân Hoa... luôn trong tình trạng quá tải, ách tắc cục bộ. Lợi dụng tình trạng này, nhiều chủ điểm thu mua giở chiêu ép cân, ép giá người bán vải.

Có mặt tại phố Kim lúc 8 giờ ngày 30-6, chúng tôi thấy dù trời đổ mưa nhưng việc giao dịch, mua bán vải vẫn diễn ra sôi động. Giá thu mua từ 12 đến 13 nghìn/kg tùy loại. Tuy nhiên, chỉ 15 phút sau, hàng trăm phương tiện dồn ứ tại nút thắt chợ Kim, các xe thồ bị bao vây tứ phía, lùi không được mà tiến cũng chẳng xong. Mặc dù lực lượng chức năng đến phân luồng, điều tiết giao thông nhưng do có quá đông phương tiện nên dòng người lưu thông rất chậm, đây chính là lúc các điểm cân đồng loạt hạ giá mua xuống chỉ còn từ 9 đến 10 nghìn đồng/kg.

Anh Phạm Văn Hải, thôn Bãi Chè, xã Quý Sơn (Lục Ngạn) cho biết: "Việc các thương lái lợi dụng thời điểm đường đông, ùn tắc để hạ giá thu mua vải thiều diễn ra thường xuyên. Sáng sớm nhiều người trả giá 14 nghìn đồng/kg, tôi đang định đến một số điểm nữa chờ giá lên 15 nghìn đồng. Không ngờ gặp ngay đoạn đường tắc, chỉ bán được 12,75 nghìn đồng/kg. Tuy giá chỉ thấp hơn từ một đến hai nghìn đồng/kg nhưng mỗi chuyến hơn một tạ vải, tôi thiệt oan từ 100 - 200 nghìn đồng. Hiện, gia đình còn hơn 6 tấn chưa thu hoạch, chỉ mong đường bớt tắc, giá bán ổn định cho đỡ thua thiệt".

Anh Hải cho biết thêm, ngoài ép giá thu mua mỗi khi tắc đường, một số thương lái còn giở trò cân sai. Vài ngày trước, anh phát hiện một chủ điểm cân vải dùng lò xo kim loại chèn phía dưới bàn cân để giảm trọng lực. "Ở nhà tôi đã cân thử được 150kg, đến lúc bán, cân lại chỉ được 120kg nên tôi nghi ngờ, kiểm tra kỹ mới biết thủ đoạn gian dối của họ. Sau một hồi đôi co, tranh cãi, chủ điểm cân mới cân đủ cho tôi”. - Anh Hải bức xúc nói.

Tại các xã Hồng Giang, Tân Hoa, Phì Điền, Biển Động… cũng diễn ra tình trạng tương tự. Khu vực này vải thiều có mã đẹp, thông thường giá bán 18 đến 20 nghìn/kg. Tuy nhiên, mỗi khi tắc đường chỉ còn 14 đến 16 nghìn đồng/kg. Thậm chí, mỗi điểm cân chỉ cách nhau vài mét nhưng do ở trong đoạn đường bị tắc, giá thu mua đã chênh lệch từ 2 đến 3 nghìn đồng/kg.

Nhiều người bán vải thiều còn cho biết, ở Lục Ngạn đang tồn tại "luật bất thành văn" được gọi là "Luật 10%”, tức là cứ mỗi sọt đựng 100kg vải thiều ngoài trừ bì, người bán phải trừ lùi cho thương lái 10kg khi trời nắng và 12kg lúc trời mưa. Lý do được thương lái giải thích là trừ cuống, quả dập, hỏng và nước mưa. Dù không đồng tình nhưng người bán vải vẫn phải chấp nhận, vì hầu hết chủ các điểm cân đều yêu cầu như vậy. Nếu chỉ trừ từ 5 đến 7kg/mã cân, sọt vải sẽ bị các nhân viên điểm cân bới lên vặt bớt quả nhỏ, xấu, lắc cho rụng..., nên phần thua thiệt vẫn thuộc về người bán. Tình trạng này đã diễn ra từ nhiều năm nay.

Cần kiên quyết xử lý gian lận

Được biết, ngay từ đầu vụ vải thiều năm nay, UBND huyện Lục Ngạn đã thành lập Ban chỉ đạo tiêu thụ vải thiều do ông Trần Quang Tấn, Chủ tịch UBND huyện làm trưởng ban. Thành viên là lãnh đạo các phòng, ban, chủ tịch UBND các xã, thị trấn trong huyện. Ngoài ra, UBND huyện còn xây dựng kế hoạch hỗ trợ nhân dân tiêu thụ vải thiều; tổ chức cho chủ các điểm cân ký cam kết không gian lận thương mại, không ép cân, ép giá, trừ lùi; thành lập hai tổ liên ngành với 20 cán bộ gồm công an, giao thông trật tự, quản lý thị trường tham gia giải tỏa ùn tắc, bảo đảm ATGT, xử lý các trường hợp vi phạm.

Cùng đó, Công an huyện còn thành lập 11 tổ công tác, phối hợp với lực lượng hỗ trợ từ Công an tỉnh, đoàn thanh niên, quân đội và công an các xã thường xuyên túc trực, bảo đảm an ninh trật tự, giải tỏa ách tắc tại 11 khu vực trọng điểm thu mua vải thiều trên toàn huyện...

Từ đầu vụ đến ngày 30-6, các cơ quan chức năng huyện phát hiện, lập biên bản xử phạt 5 cá nhân sử dụng cân không có kẹp chì, tem kiểm định với số tiền một triệu đồng/trường hợp. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thương mại cũng được huyện Lục Ngạn quan tâm.

Tuy nhiên, trên thực tế, do số lượng phương tiện tham gia giao thông đông dẫn đến ùn tắc cục bộ, một số điểm cân vẫn tái diễn các hành vi gian lận thương mại nhằm ăn chặn người trồng vải.

Việc lợi dụng giao thông ách tắc để ép giá, cân sai, trừ lùi là trái với các quy định hiện hành. "Xảy ra tình trạng trên một phần là do nhiều người dân dễ dàng thỏa hiệp, đồng ý để thương lái trừ cân, giảm giá thu mua... Khi tiêu thụ vải thiều, người dân nên giữ vững chính kiến của mình, không để thương nhân ép giá, trừ lùi cân. Nếu phát hiện trường hợp vi phạm cần kịp thời trình báo để cơ quan chức năng xử lý" - Ông Trần Quang Tấn, Chủ tịch UBND huyện Lục Ngạn nói.

Nhóm PV