Theo hồ sơ, ngày 11/4, chính quyền Trump gửi thư yêu cầu Harvard loại bỏ tình trạng bài Do Thái trong khuôn viên và chấm dứt các chương trình đa dạng hóa vốn ưu tiên cho một số nhóm thiểu số.

Đại học Harvard ở Cambridge, Massachusetts, Mỹ.

Sau khi Harvard bác bỏ, ngày 14/4, chính quyền tuyên bố "đóng băng" 2,2 tỷ USD trong các khoản tài trợ nghiên cứu nhiều năm và 60 triệu USD từ hợp đồng liên bang, buộc trường phải áp dụng chính sách ngừng tuyển dụng, đồng thời tạm dừng hàng loạt chương trình nghiên cứu lớn trong y tế công cộng và y khoa. Các chuyên gia khi đó cảnh báo việc trì hoãn này có thể tác động trực tiếp đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng người dân Mỹ.

Trong phán quyết, Thẩm phán Allison Burroughs, Tòa án Liên bang khu vực Massachusetts, khẳng định các quyết định đóng băng và chấm dứt tài trợ nói trên vi phạm Tu chính án thứ nhất, Đạo luật thủ tục hành chính và Điều VI của Đạo luật Dân quyền năm 1964. Bà thừa nhận Harvard từng tồn tại vấn đề bài Do Thái và "đáng lẽ phải xử lý tốt hơn", song nhấn mạnh các biện pháp của chính quyền Tổng thống Trump "không có mối liên hệ thực tế nào" với việc chống bài Do Thái.

Bà Burroughs cũng lưu ý rằng Harvard hiện đã bắt đầu, dù muộn màng, thực hiện các bước để khắc phục tình trạng bài Do Thái và sẵn sàng làm nhiều hơn nếu cần thiết. Tuy nhiên, bà khẳng định trách nhiệm của tòa án là bảo đảm quyền tự do học thuật và nghiên cứu không bị chấm dứt một cách tùy tiện. Phán quyết đồng thời tuyên bố toàn bộ các quyết định đóng băng và chấm dứt tài trợ áp dụng với Harvard kể từ ngày 14/4/2025 đều bị vô hiệu.

Harvard và Hiệp hội Giảng viên Đại học Mỹ (AAUP) đã cùng khởi kiện, phản đối các biện pháp cắt giảm của chính quyền Tổng thống Trump. Về phía mình, ông Trump tìm cách chuyển vụ việc sang Tòa án Khiếu nại Liên bang, thay vì để xét xử tại Boston - nơi chỉ cách cơ sở Harvard ở Cambridge vài km.

Harvard từ lâu là tâm điểm trong chiến dịch của ông Trump nhằm vào các trường đại học tinh hoa, vốn bị ông và các đồng minh cáo buộc là "thành trì tự do cấp tiến", thiếu đa dạng quan điểm và dung túng các cuộc biểu tình phản đối chiến dịch quân sự của Israel tại Gaza. Chính quyền cũng từng siết chặt quy định về sinh viên quốc tế - nhóm chiếm tới 27% tổng số sinh viên Harvard niên khóa 2024-2025 và gây ảnh hưởng đáng kể đến nguồn thu của trường.

* Cũng trong một diễn biến khác liên quan đến thuế quan, ngày 2/9 (giờ địa phương), với tỷ lệ bỏ phiếu 7-4, Tòa Phúc thẩm khu vực tư pháp số 5 của Mỹ đã ra phán quyết mang tính bước ngoặt, khẳng định việc Tổng thống Donald Trump sử dụng Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp thuế quan toàn cầu là vượt quá thẩm quyền hiến pháp.

Các thẩm phán khẳng định quyền áp thuế là “quyền lực cốt lõi của Quốc hội” và không thể bị tổng thống lạm dụng thông qua việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia. Mức thuế hiện hành sẽ tiếp tục có hiệu lực đến ngày 14/10, thời điểm Tòa án Tối cao dự kiến xem xét vụ việc.

Ngoài ra, Tòa Phúc thẩm khu vực Washington D.C cũng ra phán quyết 2-1 phục hồi chức vụ của Ủy viên Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) Rebecca Kelly Slaughter, cho rằng việc ông Trump sa thải bà vi phạm án lệ của Tòa án Tối cao bảo vệ tính độc lập của các cơ quan liên bang. Quyết định này giúp FTC khôi phục hoạt động với đủ số ủy viên, đồng thời đánh dấu một thất bại lớn khác của ông Trump trong nỗ lực siết chặt bộ máy hành chính.

Các chuyên gia nhận định, loạt phán quyết nói trên phản ánh sự đối đầu trực diện giữa quyền lực tổng thống và cơ chế kiểm soát, cân bằng quyền lực trong hệ thống chính trị Mỹ. Đặc biệt, vụ việc liên quan đến FTC có thể buộc Tòa án Tối cao phải xem xét lại tiền lệ Humphrey's Executor (1935), từ đó tác động lâu dài đến cấu trúc quyền lực của nhánh hành pháp.

Sau diễn biến trên, Tổng thống Trump ngày 3/9 cảnh báo Mỹ có thể phải “hủy bỏ” các thỏa thuận thương mại đã ký với Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc và một số đối tác khác nếu thua kiện về tính hợp pháp của thuế quan.

Ông cho biết chính quyền đã đề nghị Tòa án Tối cao đảo ngược phán quyết vừa qua, đồng thời nhấn mạnh việc thất bại trong vụ kiện sẽ gây “tổn thất vô cùng lớn” cho Mỹ và có nguy cơ làm vô hiệu hóa những thỏa thuận thương mại quan trọng.

Đại học Harvard tuân thủ yêu cầu về hồ sơ lao động

Ngày 29/7, Đại học Harvard thông báo sẽ cung cấp hồ sơ tuyển dụng của hàng nghìn nhân viên theo yêu cầu của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, song vẫn tạm thời giữ lại các tài liệu liên quan đến những vị trí chỉ dành cho sinh viên.

Tổng thống Donald Trump: Đại học Harvard nên giới hạn tỷ lệ sinh viên nước ngoài

Trong nỗ lực ép buộc Đại học Harvard phải thay đổi chính sách, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng đại học này nên đặt ra mức trần tối đa về tỷ lệ sinh viên nước ngoài nhập học, đồng thời nhấn mạnh phải cho chính quyền xem danh sách hiện tại các sinh viên đến từ các quốc gia khác.