10 sự kiện khoa học vũ trụ nổi bật năm 2025

Thứ 6: 16:08 ngày 26/12/2025

Năm nay ghi nhận những "lần đầu tiên" ấn tượng như Trung Quốc giải cứu khẩn cấp phi hành gia, tàu tư nhân Mỹ đổ bộ Mặt Trăng thành công.

Ấn Độ lần đầu ghép nối tàu vũ trụ ngoài không gian

Mô phỏng hai vệ tinh trong thí nghiệm SpaDex của Ấn Độ tiến lại gần nhau trên quỹ đạo.

Hai vệ tinh thuộc SpaDeX - thí nghiệm ghép nối không gian của Tổ chức Nghiên cứu Vũ trụ Ấn Độ (ISRO), liên kết với nhau trên quỹ đạo ngày 15/1. Thành công này đưa Ấn Độ trở thành quốc gia thứ tư trên thế giới thực hiện được kỹ thuật ghép nối ngoài không gian, sau Liên Xô, Mỹ, Trung Quốc. Đây đều là các cường quốc vũ trụ - vị thế mà Ấn Độ đang hướng tới.

Nữ phi hành gia phá kỷ lục đi bộ không gian

Nữ phi hành gia NASA Suni Williams trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).

Chuyến du hành vũ trụ kéo dài ngoài dự kiến của nữ phi hành gia NASA Suni Williams đã giúp bà lập kỷ lục mới. Năm ngoái, Williams cùng đồng nghiệp Butch Wilmore bay lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) bằng tàu Starliner của Boeing. Tuy nhiên, con tàu gặp trục trặc khiến chuyến đi dự kiến kéo dài 10 ngày của họ trở thành 9 tháng. Cuối cùng, bộ đôi trở về Trái Đất cùng hai phi hành gia khác bằng tàu Crew Dragon của SpaceX vào tháng 3 năm nay.

Tàu tư nhân lần đầu đổ bộ Mặt Trăng thành công

Tàu đổ bộ Mặt Trăng Blue Ghost.

Ngày 2/3, tàu đổ bộ Blue Ghost của công ty Mỹ Firefly Aerospace làm nên lịch sử khi trở thành tàu vũ trụ tư nhân đầu tiên hạ cánh hoàn toàn thuận lợi xuống bề mặt Mặt Trăng. Năm ngoái, công ty Mỹ Intuitive Machines đã làm được điều này, nhưng tàu đổ bộ Odysseus khi đó bị đổ nghiêng sang bên.

Phóng tàu chở người đầu tiên bay qua các cực Trái Đất

Ngày 31/3, tàu Crew Dragon của SpaceX đưa 4 phi hành gia tư nhân lên quỹ đạo theo Fram2 - nhiệm vụ chở người thứ 17 của SpaceX. Tàu chở người bay vòng quanh Trái Đất qua các cực, điều chưa từng diễn ra trong lịch sử. Phi hành đoàn Fram2, do tỷ phú kiêm nhà tài trợ Chun Wang chỉ huy, thực hiện hàng chục thí nghiệm khoa học chuyến bay kéo dài 3,5 ngày, quan sát vùng cực băng giá từ những góc nhìn chưa từng có.

Cặp vệ tinh châu Âu tạo nhật thực nhân tạo đầu tiên

Nhiệm vụ Proba-3 - gồm hai vệ tinh Coronagraph và Occulter của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), phóng lên quỹ đạo Trái Đất tháng 12 năm ngoái - đặt mục tiêu tạo ra nhật thực nhân tạo đầu tiên. Ngày 23/5, bộ đôi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ khi bay theo đội hình chính xác: một vệ tinh đóng vai trò như Mặt Trăng che khuất Mặt Trời, vệ tinh còn lại hướng kính viễn vọng về phía Mặt Trời để chụp ảnh vành nhật hoa - lớp ngoài cùng của khí quyển ngôi sao này.

Trung Quốc phóng tàu lấy mẫu "vệ tinh giả" của Trái Đất

Tên lửa Trường Chinh 3B đưa tàu vũ trụ Thiên Vấn 2 bay lên không gian từ Trung tâm phóng vệ tinh Tây Xương.

Ngày 29/5, Trung Quốc phóng tàu Thiên Vấn 2 trong nhiệm vụ thu thập mẫu vật tiểu hành tinh đầu tiên của nước này. Thiên Vấn 2 có hai mục tiêu. Đầu tiên là thu thập mẫu vật từ tiểu hành tinh 2016 HO3 hay Kamo'oalewa, thiên thể nhiều khả năng là một mảnh vỡ từ Mặt Trăng, trở thành "vệ tinh giả" gần Trái Đất. Bay xung quanh và hạ cánh trên thiên thể nhỏ như vậy rất phức tạp, khiến nhiệm vụ này vừa thú vị vừa rủi ro. Sau khi mang mẫu vật về Trái Đất năm 2027, con tàu sẽ tiếp tục bay đến nghiên cứu 311P/Pan-STARRS, tiểu hành tinh có đuôi bụi giống sao chổi.

Tên lửa Starship hai lần bay thử nghiệm thành công

Tầng trên của tên lửa Starship chuẩn bị hạ cánh xuống biển trong chuyến bay thử tháng 8.

Starship, hệ thống phóng tái sử dụng do SpaceX chế tạo, thực hiện 5 chuyến bay thử nghiệm trong năm nay. Ba chuyến bay đầu tiên gặp nhiều trục trặc với ít nhất một trong hai tầng tên lửa bị tổn hại. Tuy nhiên, hai chuyến bay gần nhất diễn ra vào tháng 8 và tháng 10 thành công tốt đẹp. Trong cả hai nhiệm vụ, tầng đẩy bên dưới Super Heavy trở về Trái Đất và hạ cánh chính xác tại Vịnh Mexico. Tầng trên Starship bay lên không gian, triển khai phiên bản mô phỏng của vệ tinh Starlink và đáp xuống Ấn Độ Dương.

Trung Quốc lần đầu giải cứu khẩn cấp phi hành gia

Chen Dong, chỉ huy phi hành đoàn Thần Châu 20, rời khỏi khoang tàu Thần Châu 21 sau khi hạ cánh an toàn.

Phi hành đoàn Thần Châu 20, làm việc trên trạm vũ trụ Thiên Cung từ ngày 24/4 và dự kiến trở về Trái Đất ngày 5/11, phải lùi lịch bay khi phát hiện vết nứt nhỏ ở cửa sổ của khoang tàu do va chạm với rác vũ trụ. Họ phải đợi thêm 9 ngày, sau đó "hồi hương" an toàn bằng phương tiện khác - tàu Thần Châu 21, cập bến trạm Thiên Cung ngày 31/10.

Tên lửa tái sử dụng New Glenn lần đầu hạ cánh

Ngày 13/11, tầng thứ nhất của tên lửa New Glenn lần đầu hạ cánh thẳng đứng xuống tàu Jacklyn trên Đại Tây Dương, đưa Blue Origin trở thành công ty thứ hai trong lịch sử thu hồi tên lửa trong một chuyến bay thực sự, chỉ sau SpaceX. New Glenn cũng hoàn thành nhiệm vụ chính của chuyến bay là đưa hai tàu thăm dò Sao Hỏa Escapade lên không gian cho NASA.

Hai tên lửa tái sử dụng của Trung Quốc hạ cánh thất bại

Ngày 3/12, tên lửa hai tầng cao 66 m Zhuque-3 của công ty Trung Quốc LandSpace lần đầu cất cánh từ Trung tâm Phóng Vệ tinh Tửu Tuyền nhằm thử nghiệm khả năng tái sử dụng. Tên lửa lên tới quỹ đạo thành công và khoảng 8 phút sau khi cất cánh, tầng thứ nhất quay trở về, cố gắng đáp xuống vị trí cách Tửu Tuyền 390 km. Tuy nhiên, nỗ lực này thất bại khi tầng tên lửa bốc cháy và đâm xuống rìa bệ đáp.

Tên lửa Trường Chinh 12A cất cánh ngày 23/12.

Ngày 23/12, tên lửa Trường Chinh 12A cao 62 m do Viện Công nghệ Du hành vũ trụ Thượng Hải thuộc Tập đoàn Công nghệ và Khoa học Hàng không vũ trụ Trung Quốc (CASC) thiết kế, cất cánh từ Trung tâm Phóng Vệ tinh Tửu Tuyền. Trong khi tầng thứ hai của tên lửa lên tới quỹ đạo chỉ định, việc thu hồi tầng đầu tiên để phục vụ mục đích tái sử dụng thất bại.

Những năm qua, Trung Quốc đã phóng hàng chục tên lửa đưa vệ tinh lên quỹ đạo nhưng vẫn chưa thử nghiệm thành công tên lửa tái sử dụng, vốn đòi hỏi tầng đẩy lớn hơn bên dưới phải quay về và hạ cánh. Nếu làm chủ được công nghệ này, Trung Quốc có thể giảm chi phí và tăng tần suất phóng tên lửa, giúp việc đưa vệ tinh vào không gian trở nên dễ dàng hơn.