Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã mở ra một kỷ nguyên mới vô cùng vẻ vang trong lịch sử dân tộc. Trong sự nghiệp vĩ đại ấy, quê hương Bắc Ninh đã có nhiều đóng góp quan trọng. Phong trào cách mạng nhen nhóm ở đây từ rất sớm, nhanh chóng phát triển mạnh mẽ ở nhiều địa phương trong tỉnh. Dấu ấn đặc biệt là sự kiện thành lập Đảng bộ Đông Dương Cộng sản Bắc Ninh - Bắc Giang vào tháng 8/1929 tại núi Lim (xã Tiên Du) đã trở thành hạt nhân lãnh đạo Nhân dân vùng lên giành chính quyền.

Đình Xuân Biều, xã Xuân Cẩm - nơi diễn ra cuộc mít tinh và khởi nghĩa giành chính quyền đầu tiên trong toàn quốc vào ngày 12/3/1945.

Trước Cách mạng Tháng Tám, trong cao trào cách mạng 1930 - 1931, 1936 - 1939, Bắc Ninh đã xây dựng được nhiều cơ sở cách mạng, phong trào đấu tranh của Nhân dân bùng lên mạnh mẽ. Năm 1940 - 1941, Ban Cán sự Đảng bộ tỉnh Bắc Giang - Bắc Ninh được thành lập và lãnh đạo phong trào cách mạng, nhiều địa phương trong tỉnh được lựa chọn xây dựng thành An toàn khu I, An toàn khu II của Trung ương Đảng và Xứ ủy Bắc kỳ. Nhân dân Bắc Ninh đã bảo vệ an toàn nhiều lớp huấn luyện, hội nghị của Trung ương và Xứ ủy.

An toàn khu II Hiệp Hòa là nơi diễn ra nhiều sự kiện quan trọng như: Nhà cụ Ngô Văn Thấu là cơ sở cách mạng đầu tiên ở An toàn khu II thời kỳ 1940-1945, nhà ông Nguyễn Văn Chế ở Liễu Ngạn (xã Hoàng Vân) - nơi khai mạc lớp huấn luyện chính trị vào ngày 19/11/1942 do Tổng Bí thư Trường Chinh trực tiếp giảng bài; di tích Soi Đền là nơi đã mở liên tiếp 20 lớp huấn luyện quân sự từ năm 1940 đến 1945 do các đồng chí Hoàng Văn Thái, Lương Văn Tri, Võ Nguyên Giáp trực tiếp huấn luyện...

Trong cao trào Cách mạng Tháng Tám, nhiều địa phương ở Bắc Ninh đã giành chính quyền sớm nhất cả nước như ở Trung Mầu thuộc huyện Tiên Du cũ, nay thuộc Gia Lâm (Hà Nội) giành chính quyền vào ngày 10/3/1945; hoặc ở Xuân Biều (xã Xuân Cẩm) giành chính quyền và thành lập Ủy ban Giải phóng dân tộc cấp xã đầu tiên trong cả nước vào ngày 12/3/1945.

Với những dấu ấn quan trọng của quê hương Bắc Ninh trong Cách mạng Tháng Tám, thời gian qua, Bảo tàng Bắc Ninh số 1 và số 2 tích cực sưu tầm, tập hợp nhiều tư liệu quý liên quan. Trong đó có các tư liệu, hiện vật về phương tiện, vũ khí như: Xe đạp của gia đình ông Nguyễn Tự Minh (phường Tam Sơn) sử dụng để đi rải truyền đơn, dán áp phích và khẩu hiệu trong những năm 1944-1945; bộ đồ cắt tóc được đồng chí Hoàng Quốc Việt và đồng chí Lê Hoàng sử dụng để cải trang hoạt động cách mạng khi ở Hiệp Hòa; một số giáo, mác, gươm của du kích xã Hoàng Vân sử dụng thời kỳ 1940 -1945... Cùng với đó là những tư liệu tuyên truyền, giác ngộ cách mạng như truyền đơn kêu gọi phá kho thóc Nhật; truyền đơn của Đảng Cộng sản Đông Dương; các loại sách, báo, tờ tin... Đặc biệt là những đồ dùng thau, chậu, miếng sắt của Nhà in Trần Phú phục vụ cho việc ấn loát tài liệu, báo chí của Đảng giai đoạn 1942-1944 tại Liễu Khê (phường Song Liễu)... Cùng đó là những kỷ vật gắn liền với quá trình hoạt động cách mạng của các đồng chí cán bộ tiền bối như: Đèn dầu, áo, hòm đựng tài liệu của đồng chí Ngô Gia Tự; hộp tài liệu được đồng chí Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt dùng để đựng tài liệu quan trọng của Đảng thời kỳ tiền khởi nghĩa; Bằng “Có công với nước”, Huy hiệu kháng chiến... cùng nhiều hình ảnh về các di tích lịch sử - văn hóa.

Khách tham quan, tìm hiểu tư liệu lịch sử tại Bảo tàng Bắc Ninh số 2.

Chị Phan Thị An Ngọc, cán bộ thuyết minh Bảo tàng Bắc Ninh số 2 chia sẻ: “Hiện vật của giai đoạn này chủ yếu là đồ dùng sinh hoạt của các bậc tiền bối cách mạng, cùng một số vũ khí thô sơ của lực lượng tự vệ, du kích ở các địa phương sử dụng tham gia giành chính quyền... Tuy vậy, giá trị của hiện vật chính là hơi thở lịch sử, phản ánh ý chí kiên cường, tinh thần đoàn kết của cán bộ và Nhân dân ta”.

Mỗi kỷ vật được lưu giữ là một mảnh ghép quý giá, chứa đựng một câu chuyện, lát cắt của lịch sử, dù chỉ là những vật dụng sinh hoạt đơn sơ nhưng thấm đẫm niềm tin, lòng quyết tâm, sự mưu trí, sáng tạo của cán bộ và Nhân dân Bắc Ninh đã góp phần đưa cách mạng tiến lên, giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác... Đó cũng là những bằng chứng sống động giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về quá khứ, khơi dậy tình yêu quê hương, đất nước.

Theo kế hoạch, khoảng gần 500 tư liệu, hình ảnh, hiện vật thời kỳ Cách mạng Tháng Tám sẽ được giới thiệu với công chúng qua trưng bày chuyên đề “Bắc Ninh trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945” dự kiến khai mạc ngày 15/8/2025 tại Bảo tàng Bắc Ninh số 2, đường Lý Thái Tổ, phường Kinh Bắc. Ông Nguyễn Hữu Mạo, Giám đốc Bảo tàng Bắc Ninh số 2 khẳng định: Trưng bày giúp thế hệ hôm nay hiểu và trân trọng hơn những bài học lịch sử cách mạng. Những tư liệu, hiện vật trưng bày không chỉ là mảnh ghép của lịch sử địa phương mà còn phản ánh vai trò của Bắc Ninh trong tiến trình cách mạng cả nước, từ giai đoạn xây dựng tổ chức Đảng, bảo vệ an toàn khu, in ấn tài liệu, truyền đơn, đến thời kỳ vùng lên khởi nghĩa giành chính quyền...

Những công trình, di tích lịch sử gắn liền với Cách mạng Tháng Tám 80 năm trước

Quảng trường Cách mạng Tháng Tám ở Hà Nội, sân vận động Tự Do ở Huế hay quảng trường Norodom ở Thành phố Hồ Chí Minh từng diễn ra các cuộc mít tinh, sau chuyển thành biểu tình thị uy, khởi nghĩa giành chính quyền.

Nhiều thương hiệu đua kích cầu dịp 80 năm Quốc khánh 2/9

Các thương hiệu thời trang, phụ kiện, bán lẻ liên tiếp tung sản phẩm thiết kế riêng cùng nhiều chương trình ưu đãi, nhằm kích cầu tiêu dùng dịp 80 năm Quốc khánh.

“Những cánh én” chuẩn bị cho ngày hội non sông

BẮC NINH - Những ngày này, dưới sự chỉ huy và điều hành huấn luyện chung của Sư đoàn 371 (Quân chủng Phòng không - Không quân), sân bay Kép (Bắc Ninh) trở thành điểm hội tụ của các đơn vị không quân. Tại đây, lực lượng phi công và kỹ thuật viên đang khẩn trương huấn luyện, hoàn thiện các bài bay, sẵn sàng cho nhiệm vụ bay biểu diễn chào mừng 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 2/9 (1945- 2025).