Một trong số ít người còn giữ được “bí quyết” làm bánh cắp là nghệ nhân Nguyễn Thị Lâm, Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Quan họ làng Đào Xá. Bà tâm sự: "Mẹ đẻ tôi là cố nghệ nhân quan họ Nguyễn Thị Cư đã trực tiếp truyền cho tôi cách làm bánh cắp. Ngày thường về Đào Xá muốn thưởng thức bánh cắp cũng không có bởi quy trình làm bánh rất công phu nên chỉ những dịp đặc biệt, khi tiếp bạn quan họ hoặc những dịp hội làng thì chúng tôi mới cất công chế biến".

Nghệ nhân Nguyễn Thị Lâm và món bánh cắp làng Đào Xá.

Nguyên liệu chính để làm bánh cắp là gạo nếp cái hoa vàng. Gạo phải chọn loại thơm ngon thượng hạng, đem ngâm khoảng 3-4 tiếng vớt ra để ráo nước rồi cho vào cối xay mịn, lọc lấy bột. Ngoài gạo còn cần có vỏ cây vông vang tước nhỏ, ngâm trong nước để tiết ra chất nhớt làm keo kết dính; quả dành dành giã nát rồi cũng đem ngâm và lọc lấy nước tạo màu vàng cho bánh. Sau đó, trộn hỗn hợp bột gạo nếp, nước vỏ cây vông vang và nước quả dành dành rồi đem thấu nhuyễn cho đến khi bột thật dẻo, thật mịn, tay sờ không bị bết dính thì mang cán phẳng, định hình khuôn bánh. Tiếp đến dùng nhíp để cắp bánh theo vòng tròn hình chóp nón (giống hình nón quai thao của người quan họ).

Với kinh nghiệm được trao truyền, nghệ nhân Nguyễn Thị Lâm vừa khéo léo thực hành các công đoạn vừa chia sẻ bí quyết: Trước khi cắp bánh, bột gạo tươi phải được rang trực tiếp trên chảo, vừa rang vừa dùng tay lùa bột để cảm nhận độ nóng. Khi bột đạt đến độ “bảy già, ba non” mới đạt yêu cầu. Đây là khâu khó nhất, bởi nếu bột quá nóng thì khi cắp dễ gãy, còn nếu chưa đủ độ sẽ thiếu mùi thơm và rất khó cắp bánh cho tròn. Khâu cắp bánh cũng đòi hỏi rất tỉ mỉ, một tay vừa giữ viên bột, xoay tròn đều, một tay dùng nhíp cắp bột sao cho khoảng cách giữa các múi cắp, đường cắp cân đối, tròn đẹp, không bị lệch. Cuối cùng là thả bánh vào chảo mỡ sôi chiên đến khi thấy bánh nổi lên là vừa chín.

Trải qua một quá trình kỳ công, những chiếc bánh cắp thành phẩm vàng óng, tròn trịa, duyên dáng như hình nón quai thao, gửi gắm trong đó sự chỉn chu, tài khéo của các liền chị quan họ Đào Xá. Bánh cắp khi ăn được chấm cùng mật ong hoặc rưới lên trên mặt bánh đã chín một lớp đường phên đun chảy màu cánh gián.

Giữa muôn vàn hương vị của đời sống ẩm thực phong phú hôm nay, món bánh cắp Đào Xá vẫn được các nghệ nhân quan họ truyền giữ bí quyết và thực hành chế biến. Gần đây, tại một số sự kiện quảng bá văn hóa, du lịch, ẩm thực Bắc Ninh, Ban tổ chức đều dành không gian trưng bày, giới thiệu các loại bánh đặc sản, trong đó có món bánh cắp đượm tình quan họ của làng Đào Xá.

Món khau nhục thơm hương vị núi rừng

BẮC NINH - Trong không gian văn hóa đa sắc màu của đồng bào các dân tộc trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, người Tày vẫn gìn giữ được những nét ẩm thực truyền thống đậm đà hương vị núi rừng. Trong đó khau nhục là món ăn đặc biệt khiến ai từng nếm thử đều khó quên.

Thơm thảo hương vị quà quê Thổ Hà

BẮC NINH - Là làng cổ ba mặt giáp sông, không có đất canh tác nông nghiệp, người dân Thổ Hà (phường Vân Hà, tỉnh Bắc Ninh) bao đời nay sống bằng nghề buôn bán, làm gốm và làm bánh với câu nói quen thuộc "gạo chợ, nước sông". Có lẽ bởi phải đong từng cân thóc, hạt gạo từ nơi khác mà người Thổ Hà hình thành nếp sống chắt chiu, khéo léo và sáng tạo trong từng món ăn. Từ nguyên liệu chính là gạo tẻ - thứ "ngọc thực" quý giá, họ đã chế biến nên nhiều món ăn ngon nức tiếng, đậm hồn quê Kinh Bắc.

Gỏi cá mè Hiệp Hòa - món ăn đãi khách quý

BẮC NINH - Gỏi cá mè Hiệp Hòa là một trong những món ăn dân dã nhưng hấp dẫn, đậm đà vị quê hương được phổ biến ở vùng ven sông Cầu của huyện Hiệp Hòa trước đây, nay thuộc các xã Hiệp Hòa, Hợp Thịnh, Xuân Cẩm (Bắc Ninh)...