Tim gánh chức năng trọng yếu nhất trong cơ thể.

Vị trí và tầm quan trọng của tim

Y học phương Đông coi tim “chủ huyết mạch” và “chủ thần minh”, có vị trí chúa tể trong cơ thể con người. Hoàng Đế Nội kinh – y thư cổ viết: “Tim là ông vua đứng đầu các quan, là thần minh vậy...”. Ngụ ý, trong số các tạng phủ của cơ thể người, tim gánh chức năng trọng yếu nhất, vai trò giống như vị vua trong một quốc gia. Tim không chỉ là chiếc “máy bơm” tuần hoàn, chuyển tải máu, mà còn là trung khu ý thức tinh thần và hoạt động tư duy. Vì lẽ đó mới có danh từ  “Tâm” bao quát thay cho “Tim” cụ thể và khái niệm “Tâm tàng thần” là vậy!

Cũng cần biết thêm, trên cơ sở thuyết âm dương, ngũ hành, tạng tâm được cụ thể: Ứng với màu đỏ (ngũ sắc), vị đắng (ngũ vị), khai khiếu ra lưỡi, vinh nhuận ra mặt. Vì vậy cùng màu sắc – đỏ, kết hợp việc quan sát lưỡi, mặt mà biết tình trạng của tim, ví như: Lưỡi đỏ thắm là tâm nhiệt, hỏa dư, lưỡi nhợt là tâm huyết hư, tâm khí bất túc...; tâm bệnh sắc mặt sẽ xanh xao hoặc tím tái....Và những thực phẩm vị đắng quy kinh tâm, hoạt huyết, ích mạch...

Y học hiện đại coi tim là “cơ quan trung tâm”, “cơ quan hạt nhân” của cơ thể người. Tim mạch là hệ tuần hoàn, đưa máu đi nuôi dưỡng cơ thể, tới mỗi tế bào, nó gắn với sự sống, sức khỏe toàn thân, với tuổi thọ con người. Tim làm việc chăm chỉ, không ngưng nghỉ để duy trì sự sống. Nếu mỗi phút tim đập 80 lần thì một ngày tim đã đập 115.200 lần, một năm đập không dừng hơn 420 triệu lần.

Đau buồn quá dễ gây tổn thương tim.

Tránh hoàn cảnh, yếu tố bất lợi cho tim

Trước hết là tránh yếu tố di truyền, bởi không ít bệnh tim chịu ảnh hưởng của di truyền, mà đặc biệt là yếu tố cận huyết do người cùng dòng họ kết hôn. Nghiên cứu khoa học cho thấy: 5% bệnh tim bẩm sinh nguồn gốc trong cùng gia tộc, 2% bệnh huyết quản tim bị dị dạng bẩm sinh truyền sang đời con cháu. Bệnh tim bẩm sinh cũng phát sinh do khi người mẹ mang thai bị nhiễm vi rút, hoặc dinh dưỡng yếu kém, hoặc người mẹ bị bệnh tiểu đường... cũng có khi thai nhi là kết quả của “cuộc tình sau khi say rượu”.

Bảo vệ tim bằng đề phòng hoàn cảnh khí hậu, môi trường nguy hại: Nếu sống ở nơi tăm tối, ẩm thấp, chật chội... cơ thể sẽ chịu tải mà sự chịu tải đầu tiên là tim. Tim phải gắng làm việc để tạo sức lực cho cơ thể thích nghi. Đấy là chưa kể những nơi đó tiềm ẩn sẵn các bệnh viêm họng, viêm amiđan dẫn tới bệnh phong thấp chạy vào tim, như dân gian nói “thấp khớp đớp tim”.

Thực tế cho thấy khí hậu biến đổi thất thường, nóng lạnh đột ngột thường kèm theo phát sinh các bệnh tim mạch, tai biến mạch máu não. Khi sống, làm việc ở nơi nhiệt độ cao, sự trao đổi chất của cơ thể gia tăng buộc tim phải làm việc nhiều, dễ mắc bệnh tim hơn. Cho nên bảo vệ tim cần hết sức coi trọng ngừa phòng những thay đổi thời tiết nguy hại đó.

Không để tinh thần căng thẳng:  Như đã biết, tâm chủ mừng, mừng quá hại tim nhưng vì là chủ huyết mạch nên “thất tình” – 7 thứ tình cảm vui, buồn, giận, lo nghĩ... cuối cùng cũng đều gây tổn thương tim – Đông y gọi là “thương tâm”. Nếu ta suy nghĩ, không chỉ đầu não suy nghĩ mà cả cơ thể ta, con người ta suy nghĩ. Và tất nhiên trong cả cơ thể sống thì tim phải gắn chặt, chịu tải lớn nhất của sự suy nghĩ ở não đó. Cũng vậy, khi đầu não căng thẳng thì tim phải chịu tải lớn nhất trong toàn bộ cơ thể. Nếu tinh thần căng thẳng, tâm trạng lo sợ, buồn khổ, u uất, hoặc quá tập trung tâm trí vào một công việc thì dễ phát sinh hoặc làm nặng thêm các bệnh tim mạch như huyết áp cao, động mạch vành...và tim bị suy kiệt. Những nghiên cứu khoa học chỉ rõ tâm trạng bất an làm rối loạn quá trình hưng phấn và ức chế của vỏ đại não, từ đó làm suy hư, gây bệnh cho tim mạch và cơ thể.

(Kỳ sau: Bảo vệ tim - Biết ăn uống khoa học)

Lương y Vũ Huy Ba