Giảm thời gian, chi phí

Theo Nghị định 161, năm nay, các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), xã an toàn khu (ATK) trên địa bàn tỉnh bắt đầu áp dụng CCĐT trong quản lý đầu tư xây dựng. Hiện toàn tỉnh có 77 công trình tập trung tại các huyện: Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế, Lạng Giang và Hiệp Hòa; kinh phí hơn 50 tỷ đồng.

Tuyến đường thôn Tân Trung, xã Tân Mộc (Lục Ngạn) xây dựng theo cơ chế đặc thù.

Lục Ngạn có 19 công trình đầu tư từ nguồn vốn 135 áp dụng xây dựng theo quy định này. Trong đó, 15 công trình đã khởi công, một số hoàn thành đưa vào sử dụng bước đầu phát huy hiệu quả. Cụ thể, đầu năm vừa qua, tại thôn Tân Trung, xã Tân Mộc, Ban Dân tộc tỉnh đã lựa chọn điểm làm đường theo CCĐT.

Ông Phạm Văn Luân, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: “Trước kia, khi chưa áp dụng chính sách mới, các công trình thuộc Chương trình 135 trên địa bàn do xã, huyện là chủ đầu tư. Năm nay, tuyến đường thôn Tân Trung làm theo CCĐT, bà con tại các thôn, bản trực tiếp tham gia từ khâu lập dự toán, thi công đến giám sát, quản lý nên tiến độ nhanh hơn”. 

Được biết, từ nguồn vốn của Nhà nước, thôn Tân Trung được hỗ trợ 200 triệu đồng để cứng hóa 200m đường liên thôn. Với cách làm mới, bà con nơi đây tiết kiệm hơn 30% kinh phí; số tiền dư ra, người dân cứng hóa thêm một đoạn đường.

Theo CCĐT, những công trình có tổng giá trị đầu tư từ 5 tỷ đồng trở xuống sẽ giao cho các thôn, bản thụ hưởng trực tiếp thực hiện, quản lý. Đơn vị thi công là tổ, đội thợ xây tại địa phương; thiết kế công trình theo mẫu điển hình". Ông Nguyễn Hồng Luân, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh

Tương tự, huyện Lục Nam thực hiện 11 công trình theo CCĐT. Điển hình, nhà văn hóa bản Vua Bà, xã Trường Sơn có tổng kinh phí đầu tư 580 triệu đồng, sau 5 tháng khởi công đến nay đã hoàn thiện. 

Theo ông Triệu Xuân Thể, Trưởng bản, do thôn tự chủ nhiều khâu nên đã tiết giảm đáng kể chi phí, ngoài công trình nhà văn hóa, địa phương còn xây thêm được một số hạng mục phụ trợ như: Bếp ăn, nhà để xe và tường bao từ số tiền tiết kiệm được.

Năm 2018, huyện Lục Nam tiếp nhận hơn chục tỷ đồng từ nguồn vốn 135 để đầu tư xây dựng đường, kênh mương, nhà văn hóa theo CCĐT. Toàn bộ các công trình khởi công năm nay được thực hiện theo đúng quy định. Qua kiểm tra cho thấy, các dự án đều giảm chi phí so với cách làm cũ, trong khi đó chất lượng vẫn bảo đảm. Từ cách làm này, hiện địa phương đã tiết kiệm được hàng trăm triệu đồng để mở rộng, cứng hóa đường và một số hạng mục phụ trợ khác, người dân rất phấn khởi.

Phát huy trách nhiệm của người dân

Nhà văn hóa bản Vua Bà, xã Trường Sơn được xây dựng theo cơ chế đặc thù.

Điểm mới của Nghị định 161 là các thôn, bản được thụ hưởng từ các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia vùng đồng bào DTTS, xã ATK trực tiếp làm tất cả các khâu; trong đó bản thiết kế được áp dụng theo mẫu. Sau khi hoàn thiện, Ban quản lý xã là đơn vị nghiệm thu dự án. Cách làm này nhằm mục đích nâng cao năng lực tự quản cho đồng bào DTTS. 

Để các địa phương triển khai có hiệu quả, Ban Dân tộc tỉnh đã tuyên truyền, tập huấn, hỗ trợ các thôn, bản thành lập nhóm giám sát cộng đồng, nắm chắc nội dung: Lựa chọn công trình ưu tiên; lập kế hoạch, dự toán; giám sát, quản lý tài chính...

Một số huyện có cách làm riêng, ví như tại Lục Nam, huyện chỉ đạo các xã làm tốt công tác hướng dẫn, nắm bắt những vướng mắc phát sinh để kịp thời bàn bạc giải quyết. Các huyện: Yên Thế, Sơn Động, Hiệp Hòa công khai từ khâu lựa chọn tổ đội thi công; giám sát nguyên vật liệu, vốn… 

Ông Nguyễn Văn Hạnh, Trưởng bản Đồng An, xã Đồng Tiến (Yên Thế) cho biết: “Trước thi công, các thành viên nghiên cứu kỹ bản thiết kế của từng công trình, sau đó cắt cử người giám sát, ghi sổ nhật ký làm việc”. Tại nhiều nơi, chính quyền cơ sở còn chủ động lồng ghép các nguồn vốn, huy động sức dân hiến đất, ngày công góp sức xây dựng công trình.

Theo ông Nguyễn Hồng Luân, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh, xây dựng công trình hạ tầng theo CCĐT đã mang lại hiệu quả cao, trong đó, tạo điều kiện thực sự cho người dân sở tại được bàn bạc cách thức thực hiện, được trực tiếp chọn người thi công và giám sát, quản lý công trình... 

Thông qua cơ chế mới này tránh được tình trạng người dân được hưởng thụ công trình nhưng lại do cấp trên quyết định cách làm, chọn người thi công, tạo cơ hội cho các nhà thầu gây thất thoát, lãng phí nguồn vốn. Thời gian tới, Ban Dân tộc tỉnh sẽ tập trung đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ thôn, bản về công tác làm chủ đầu tư, quản lý dự án, kiểm tra, giám sát công trình. Với những kết quả bước đầu đạt được, các địa phương cần nhân rộng cách làm, thu hút thêm nhiều nguồn lực hỗ trợ.

Nhiều ý kiến cho rằng, để CCĐT phát huy hết hiệu quả, trước hết cần nêu cao tinh thần trách nhiệm của người dân tham gia vào quá trình thực hiện công trình; chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho bà con DTTS. Cơ quan chuyên môn của tỉnh, trực tiếp là Ban Dân tộc tiếp tục đôn đốc các địa phương thực hiện nghiêm theo quy định pháp luật.

Hoàng Phương