Có thể khẳng định, hơn 80% dân số trong tỉnh Bắc Ninh sử dụng điện thoại thông minh và Internet là một tỷ lệ rất lớn. Nhưng có bao nhiêu người biết nhận diện email lừa đảo, hay hiểu ứng dụng nào đang thu thập dữ liệu vị trí của mình? Thực tế là có rất nhiều người vẫn chưa có kỹ năng bảo đảm an toàn trên môi trường mạng.

Xây dựng xã hội số, công dân số không chỉ là mua sắm thiết bị hay phủ sóng 4G, 5G. Đó là câu chuyện của những con người đang sử dụng công nghệ. Máy móc có thể thay sức lao động nhưng không thể thay thế được nhận thức, trách nhiệm và các giá trị văn hóa mà mỗi cá nhân mang theo khi bước vào không gian mạng.

Công dân số không phải là người có tài khoản Facebook, Zalo, TikTok hay biết đặt hàng online qua ứng dụng. Họ là người làm chủ công nghệ, biết chọn lọc thông tin, tuân thủ pháp luật, bảo vệ dữ liệu cá nhân và hành xử có trách nhiệm trong môi trường số.

Theo các cơ quan chuyên môn, chỉ khoảng 23% người dùng có kỹ năng số cơ bản. Phần lớn vẫn dừng ở mức “tiêu thụ công nghệ”: Lướt mạng xã hội, xem video, mua sắm trực tuyến. Trên cả nước mỗi năm xảy ra hàng nghìn vụ lừa đảo qua mạng, gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng. Người dùng bị chiếm đoạt tài khoản ngân hàng vì tin nhắn giả mạo; chia sẻ tin sai vì thiếu kiểm chứng; tự đánh mất quyền riêng tư khi tải ứng dụng lạ…

Theo các chuyên gia, nguyên nhân là do một bộ phận người dân thiếu kỹ năng số. Trong các trường phổ thông, môn Tin học còn nặng lý thuyết, ít kỹ năng thực hành như bảo mật, đánh giá nguồn tin hay quyền riêng tư số. Trong cuộc sống, nhiều người trưởng thành chưa từng được hướng dẫn cách bảo mật thông tin hay đánh giá nguồn tin hoặc không chú trọng đọc, tìm hiểu các thông tin về phòng ngừa tội phạm trên không gian mạng...

Tín hiệu tích cực là nhiều địa phương đã chủ động thúc đẩy hình thành thế hệ công dân số mới. Chỉ sau một tuần tổ chức, Cuộc thi “Công dân số tỉnh Bắc Ninh” với những kiến thức về chuyển đổi số, an toàn thông tin mạng, kỹ năng số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và các chủ trương, chính sách về phát triển công dân số… đã ghi nhận 462,2 nghìn lượt truy cập, 230,9 nghìn lượt thi và gần 104 nghìn lượt đăng ký trên hệ thống. Những con số ấy cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ tinh thần học tập kỹ năng số, phản ánh nhu cầu thật sự của người dân trong việc làm chủ công nghệ.

Muốn có công dân số thực thụ phải coi năng lực số ngang hàng với đọc, viết và tính toán. Cần một chương trình mang tính tổng thể, có lộ trình rõ ràng: Đưa kỹ năng số vào giáo dục chính khóa từ cấp tiểu học, mở lớp đào tạo cộng đồng cho người cao tuổi, ban hành chuẩn năng lực công dân số và cơ chế kiểm định cụ thể.

Mỗi công dân cần được rèn luyện bằng tri thức, kỷ luật và văn hóa. Khi mỗi người biết làm chủ công nghệ, biết tự bảo vệ mình và tôn trọng người khác trong không gian số, xã hội số mới thật sự bền vững. Và khi công dân số trưởng thành, quốc gia số mới có nền móng vững chắc để bước vào tương lai.

Nỗ lực đạt mục tiêu

 

Lộ lọt thông tin cá nhân

 

Phát huy hiệu quả chính sách