Những bức ảnh kỷ niệm bên nước bạn Lào từ nửa thế kỷ trước được ông Ngô Thành lưu giữ cẩn thận.

Giữa năm 1965, khi đang hoàn thiện các thủ tục tại Bộ Y tế để lên đường sang Liên Xô học tập, dược sĩ Ngô Thành được Bộ Y tế chọn làm Phó đoàn chuyên gia y tế giúp nước bạn Lào xây dựng hệ thống dân y. Sau thời gian học tiếng, tìm hiểu lịch sử, văn hóa… đầu năm 1966, ông Thành cùng đoàn chuyên gia y tế hành quân sang tỉnh Sầm Nưa, bắt đầu chuyến công tác dài dằng dặc. Ông nhớ lại: “Hồi đó, nước bạn Lào mới thành lập lực lượng dân y nên thiếu thốn về mọi mặt, từ y, bác sĩ đến trang thiết bị. 

Do vậy, khi đoàn chuyên gia y tế với hơn 50 người sang, Ban Y tế T.Ư Lào rất phấn khởi, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho đoàn làm việc”. Thời gian đầu, đoàn chuyên gia gặp không ít khó khăn do chưa thạo ngôn ngữ, phong tục tập quán khác nhau. Khó thích nghi nhất người dân Lào ăn rất cay và đặc biệt là không có cơm tẻ, không sử dụng đũa... nhưng rồi mọi thứ sau đó cũng dần quen.

Để xây dựng ngành y tế giúp nước bạn, đoàn chuyên gia đã gặp trực tiếp Hoàng thân Souphanouvong (người được T.Ư Lào giao nhiệm vụ trực tiếp lãnh đạo ngành y tế) và thống nhất một số vấn đề như: Phải nhanh chóng xây dựng hệ thống dân y từ T.Ư đến thôn, bản; mở các trường y sĩ để có nguồn đào tạo bác sĩ; cho phép các y sĩ và dược sĩ trung cấp đang du học được tiếp tục ở lại các nước học đại học; chuyển xí nghiệp dược phẩm từ quân y sang dân y; chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện xây dựng Bệnh viện dân y T.Ư... 

Sau khi thống nhất nội dung, đoàn chuyên gia phối hợp cùng Ban Y tế T.Ư Lào xây dựng kế hoạch cụ thể. Bước đầu, các cán bộ được phân công đi các bệnh viện cấp tỉnh và huyện để làm nòng cốt. Các y, bác sĩ, dược sĩ được cử sang đều là những chuyên gia, do đó nhanh chóng nhận được sự tin tưởng, ủng hộ của quân và dân địa phương. Mỗi người đều có nhiệm vụ riêng nhưng với tinh thần “Giúp bạn là giúp mình” nên ai cũng cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ để chia lửa cho cách mạng trong nước.

Ấm tình hữu nghị

Do dân y chưa phát triển nên khi bị bệnh, người dân Lào chủ yếu dùng cây thuốc nam và nhiều hủ tục để chữa bệnh. Ông Thành chia sẻ: “Trong một chuyến đi thực tế ở huyện Xiềng Khọ (tỉnh Sầm Nưa), chúng tôi đến thăm khu điều trị cho hơn 50 bệnh nhân phong (hủi). Do quan niệm lạc hậu nên khu này hầu như bị cách ly hoàn toàn với bên ngoài. Với nghiệp vụ chuyên môn, chúng tôi hiểu phải tiếp xúc trực tiếp và lâu dài mới có khả năng bị lây và bệnh này có thể chữa được nhờ y học hiện đại. 

Do đó, đoàn công tác đã bắt tay từng bệnh nhân và sẵn sàng ngồi ăn cùng họ sau khi rửa tay sạch sẽ. Chính sự thân thiện của đoàn chuyên gia và Ban Y tế T.Ư Lào mà các bệnh nhân nơi đây rất tin tưởng rằng sẽ được bác sĩ điều trị lành bệnh”.

Hay khi ở tỉnh U Đôm Xây, đoàn công tác đến thăm một bản vùng cao và được biết một người dân nơi đây bị ốm rất nặng, tiên lượng khó qua khỏi. Theo quan niệm của bản, người này bị “ma ám”, do đó nếu người bệnh chết, gia đình sẽ bị đuổi ra khỏi bản để ma đỡ bắt người khác. Nghe vậy, đoàn công tác vào tận nhà người bệnh khám và phát hiện bệnh nhân bị sốt rét ác tính. Sau khi tiêm và cho uống thuốc, người bệnh đã dần khỏe lại. Nhân dịp này, các chuyên gia y tế đã giải thích cho người dân hiểu để bỏ hủ tục này và tin tưởng vào y học hiện đại.

Từ các chuyến đi như vậy, các chuyên gia y tế Việt Nam hiểu rõ hơn về những phong tục, tập quán của người dân địa phương, người Lào Thơng, Lào Xủng, Lào Lùm và đề xuất chỉnh sửa một số chủ trương về tổ chức cơ sở y tế, công tác phòng, chống dịch bệnh, đào tạo cán bộ… cho phù hợp thực tế. 

Nhờ sự phát triển của hệ thống bệnh viện dân y trên đất nước Lào, người dân nước bạn đều rất quý mến các chuyên gia y tế Việt Nam, đi đến đâu cũng được người dân giúp đỡ nhiệt tình, tặng đồ ăn, gạo, nước... Đó cũng chính là những phẩm chất đáng quý mà đoàn chuyên gia cảm nhận được từ người dân địa phương.

Việt Anh