Hai cực của Mặt Trời - nơi khởi nguồn của gió Mặt Trời tốc độ cao và là “nhịp tim” từ trường của ngôi sao này - từ lâu vẫn là vùng bí ẩn mà con người chưa thể quan sát trực tiếp từ quỹ đạo Trái Đất.

Ảnh minh họa.

Theo tạp chí khoa học Bắc Kinh Trung Khoa (Beijing Zhongke Journal Publishing Co. Ltd.), với sứ mệnh Kính thiên văn quỹ đạo cực Mặt Trời (Solar Polar-orbit Observatory - SPO) sắp phóng, nhân loại sẽ lần đầu có được góc nhìn trực tiếp về hai cực Mặt Trời, mở ra cơ hội giải mã chu kỳ từ trường, hiện tượng thời tiết không gian và những lực định hình môi trường trong Hệ Mặt Trời.

Các nhà khoa học cho biết phần lớn hình ảnh hiện nay của Mặt Trời đều được chụp từ mặt phẳng hoàng đạo - khu vực Trái Đất và các hành tinh chuyển động - nên tầm quan sát bị giới hạn, đặc biệt ở vùng cực.

Tuy nhiên, chính các cực này lại đóng vai trò then chốt trong việc hình thành chu kỳ từ trường 11 năm và cung cấp năng lượng cho gió Mặt Trời. Dữ liệu trước đây từ tàu Ulysses từng hé lộ rằng gió Mặt Trời nhanh xuất phát chủ yếu từ các “lỗ vành nhật hoa” gần cực.

Theo nhóm nghiên cứu công bố trên tờ Bắc Kinh Trung Khoa, việc quan sát trực tiếp hai cực sẽ giúp trả lời ba câu hỏi cốt lõi trong vật lý Mặt Trời: cơ chế vận hành của “máy phát điện từ” trong lòng Mặt Trời; nguồn gốc và cơ chế tăng tốc của gió Mặt Trời; cùng quá trình lan truyền của các hiện tượng thời tiết không gian như bão từ hay phun trào vật chất nhật hoa (CME).

Tàu SPO, dự kiến phóng vào tháng 1/2029, sẽ sử dụng cú trợ lực hấp dẫn của sao Mộc để rời khỏi mặt phẳng hoàng đạo, đạt độ nghiêng quỹ đạo tới 75°, thậm chí có thể tăng lên 80° trong giai đoạn mở rộng.

Nhiệm vụ kéo dài 15 năm, bao trùm cả giai đoạn cực đại Mặt Trời năm 2035, khi hiện tượng đảo cực từ dự kiến xảy ra. Trong suốt thời gian này, SPO sẽ nhiều lần bay qua hai cực với hơn 1.000 ngày quan sát ở vĩ độ cao.

Tàu mang theo tổ hợp thiết bị đo từ trường, dòng hạt và các kính quan sát tia X, cực tím, ánh sáng nhìn thấy và vành nhật hoa, cho phép ghi nhận trực tiếp hoạt động ở cực và kết nối với các dòng plasma trong toàn bộ nhật quyển.

SPO sẽ phối hợp với mạng lưới các tàu đang hoạt động như Solar Orbiter, SDO, Hinode, ASO-S, Aditya-L1, PUNCH, cũng như các sứ mệnh sắp tới tại điểm L5 của ESA và Trung Quốc, hình thành hệ thống quan sát đầu tiên gần như bao quát toàn bộ Mặt Trời.

Giới chuyên môn nhận định, sứ mệnh này không chỉ mang ý nghĩa khoa học thuần túy. Bằng việc cải thiện hiểu biết về chu kỳ từ trường và gió Mặt Trời, SPO được kỳ vọng giúp dự báo chính xác hơn thời tiết không gian - yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới vệ tinh, hệ thống thông tin liên lạc, hàng không và lưới điện trên Trái Đất.

NASA chụp được hình ảnh từ vị trí gần Mặt Trời nhất từ trước đến nay

Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) ngày 11/7 đã công bố những hình ảnh do tàu thăm dò Parker Solar Probe ghi lại từ bên trong tầng khí quyển của Mặt Trời.

NASA phát hiện 'vị khách' từ ngoài hệ mặt trời

Một phát hiện thiên văn đáng chú ý vừa được các nhà khoa học công bố khi họ phát hiện ra một vật thể liên sao hiếm có đang di chuyển xuyên qua hệ mặt trời. Vật thể này, được đặt tên là 3I/ATLAS, dự kiến sẽ tiến đến gần Trái Đất nhất vào ngày 30/10 tới.

Giải mã hiện tượng "hào quang mặt trời" đang gây sốt trên mạng xã hội

Nhiều bức ảnh chụp "hào quang mặt trời" được lan tỏa trên mạng xã hội những ngày gần đây thực chất là hiện tượng "Quầng mặt trời" hay tiếng Anh là "Sun halo".