Nhân ngày thế giới phòng, chống AIDS (1/12): Nâng hiệu quả điều trị, đẩy mạnh truyền thông

Thứ 2: 14:37 ngày 01/12/2025

BẮC NINH - Để hoàn thành mục tiêu chấm dứt HIV/AIDS vào năm 2030, cơ quan chuyên môn của tỉnh Bắc Ninh triển khai đồng bộ các giải pháp truyền thông, hỗ trợ người nhiễm tiếp cận các biện pháp can thiệp. Qua đó, nâng hiệu quả điều trị, giảm tỷ lệ lây nhiễm trong cộng đồng.

ARV - lá chắn ngăn lây nhiễm

Hơn 2 năm trước, anh Nguyễn Văn K, trú tại tỉnh Lạng Sơn, công nhân đang làm việc tại một doanh nghiệp trên địa bàn phường Kinh Bắc xây dựng gia đình với người phụ nữ cùng quê. Một thời gian sau, vợ anh được bác sĩ kết luận dương tính với HIV khi làm các xét nghiệm máu. Xác định bị phơi nhiễm HIV, anh K được các bác sĩ tư vấn tham gia điều trị dự phòng lây nhiễm bằng thuốc kháng virus (ARV). Nhờ duy trì khám, lấy thuốc uống đều đặn, sức khỏe anh K ổn định, không bị nhiễm HIV. Hiện vợ chồng anh đang có kế hoạch sinh con đầu lòng. Không giống anh K, ông Trần Quang Đ, trú tại phường Bắc Giang dương tính với HIV do thường xuyên dùng chung kim tiêm để sử dụng ma túy với bạn nghiện. Được tư vấn, năm 2011, ông Đ hoàn thiện hồ sơ bệnh án, điều trị bệnh bằng thuốc ARV. Do duy trì uống thuốc đều đặn, sức khỏe của ông tiến triển tốt, tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện. “Từ khi điều trị ARV, bạn bè, người thân không còn kỳ thị, xa lánh tôi như trước. Có sức khỏe, hằng ngày tôi vẫn chạy xe ôm, vừa để hòa nhập với cộng đồng, vừa có thu nhập trang trải cuộc sống”, ông Đ chia sẻ.

Bác sĩ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Bắc Ninh số 1 lấy mẫu xét nghiệm cho người bệnh đang điều trị dự phòng lây nhiễm HIV.

Từ đầu năm đến nay, trên địa bàn tỉnh phát hiện 215 người nhiễm HIV mới, nâng tổng số trường hợp nhiễm được phát hiện trên địa bàn tỉnh từ năm 1996 đến nay là 6.188 người, trong đó có 3.621 người còn sống. Nhờ đẩy mạnh tuyên truyền, đến nay tại 10 cơ sở điều trị trên địa bàn tỉnh có 2.585 người nhiễm HIV điều trị bằng thuốc ARV. Do tuân thủ phác đồ điều trị, 98,8% bệnh nhân có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện, đồng nghĩa với việc gần như không còn khả năng lây truyền cho người khác.

Phát hiện lây nhiễm HIV từ chồng, 19 năm nay, chị Nguyễn Thị G, trú tại phường Bắc Giang đều đặn đến Bệnh viện Đa khoa Bắc Ninh số 1 để khám, lấy thuốc ARV hằng tháng. Duy trì uống thuốc và tập thể dục, sức khỏe chị ổn định, hiện chị có cửa hàng kinh doanh, mọi sinh hoạt như người bình thường. Tương tự, do uống thuốc đều đặn 18 năm nay, tải lượng virus HIV trong cơ thể chị Dương Thị P, trú tại xã Lạng Giang dưới ngưỡng phát hiện. Năm 2013, chị sinh thêm con khỏe mạnh, không bị bệnh. Bác sĩ Nguyễn Thu Hà, Trung tâm Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Đa khoa Bắc Ninh số 1) cho biết: “Việc duy trì thuốc ARV có vai trò quan trọng trong giảm nguy cơ lây nhiễm HIV bởi thuốc sẽ ức chế sự nhân lên của virus. Khi tải lượng dưới ngưỡng phát hiện, nguy cơ lây truyền qua quan hệ tình dục bằng không; nguy cơ lây nhiễm qua dùng chung kim tiêm, tiếp xúc nghề nghiệp cũng giảm mạnh. Với phụ nữ mang thai, nguy cơ lây truyền từ mẹ sang con còn dưới 1%”.

Tăng khả năng tiếp cận dịch vụ

Theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, những năm gần đây, hình thái lây nhiễm HIV chuyển dịch từ đường máu sang đường quan hệ tình dục; trong đó nhóm nam giới quan hệ tình dục đồng giới, thanh niên và người chuyển giới nữ đang là nhóm nguy cơ cao. Tại tỉnh Bắc Ninh, tình hình bệnh đang có chiều hướng giảm nhẹ nhưng vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp. Trong số các ca nhiễm mới được phát hiện gần đây, tỷ lệ nam giới chiếm 73,95%; lây nhiễm qua tiêm chích ma túy chiếm 42,67%, qua quan hệ tình dục 37,12%, từ mẹ sang con 2,57%...

Từ đầu năm đến nay, trên địa bàn tỉnh phát hiện 215 người nhiễm HIV mới, nâng tổng số trường hợp nhiễm được phát hiện trên địa bàn tỉnh từ năm 1996 đến nay là 6.188 người, trong đó có 3.621 người còn sống. Hiện tại 10 cơ sở điều trị trên địa bàn tỉnh có 2.585 người nhiễm HIV điều trị ARV, 98,8% bệnh nhân có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện.

Đáng chú ý, nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi cơ thể xuất hiện các dấu hiệu bất thường hoặc quá trình khám sức khỏe. Có trường hợp dù đã được cấp phát thuốc điều trị song không duy trì đều đặn theo chỉ định của bác sĩ dẫn đến tình trạng kháng thuốc, lây truyền cho người khác…

Để giảm người nhiễm mới, hướng đến mục tiêu chấm dứt HIV/AIDS vào năm 2030, cơ quan chuyên môn của tỉnh đẩy mạnh truyền thông, thực hiện các biện pháp can thiệp, điều trị dự phòng. Tại Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Bắc Ninh số 2, cùng với duy trì mô hình tự xét nghiệm HIV miễn phí thông qua website, Trung tâm thực hiện hiệu quả chương trình điều trị dự phòng. Đặc biệt, để giúp trẻ bị bệnh tự tin, không mặc cảm, Trung tâm tham mưu Sở Y tế thành lập, duy trì một cơ sở điều trị dành riêng cho trẻ em. Tương tự, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Bắc Ninh số 1 đang triển khai đồng bộ các giải pháp truyền thông trực tiếp và gián tiếp trên quy mô lớn, tập trung vào các nhóm nguy cơ cao. Các hoạt động truyền thông được tổ chức dưới nhiều hình thức như: Thông qua tổ chức sự kiện và cung cấp thông tin trên các kênh trực tuyến; qua đồng đẳng viên trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng tính… Bác sĩ Trần Xuân Thanh, Trưởng Khoa HIV/AIDS (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Bắc Ninh số 1) cho biết: “Những năm tới, chúng tôi tiếp tục mở rộng xét nghiệm, tăng bao phủ điều trị ARV, đẩy mạnh điều trị dự phòng lây nhiễm và nâng cao chất lượng truyền thông đến nhóm nguy cơ cao. Tuy nhiên, để chấm dứt HIV/AIDS không chỉ cần thuốc, dịch vụ y tế mà còn cần sự đồng hành của cộng đồng, từ đó xóa bỏ kỳ thị, tạo môi trường giúp người nhiễm HIV hòa nhập và sống có ích”.

Bài, ảnh: Sỹ Quyết