Dù đã có lò đốt rác nhưng xã Đại Lâm (Lạng Giang) vẫn phải xử lý rác theo phương pháp thủ công.

"Gồng mình" giữ tiêu chí

Sau nhiều năm nỗ lực, xã Đại Lâm (Lạng Giang) được Chủ tịch UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn NTM vào cuối năm 2017. Dù đã quy hoạch khu tập kết rác thải sinh hoạt, được hỗ trợ xây dựng lò đốt rác nhưng từ sau Tết Nguyên đán đến nay, lò đốt rác của xã đã ngừng hoạt động do bị kẻ gian đột nhập lấy cắp một số thiết bị. Trước khi bố trí kinh phí mua sắm lại, để xử lý 5 m3 rác phát sinh mỗi ngày, địa phương sử dụng phương pháp truyền thống là phơi, đốt. Theo ông Nguyễn Công Trì, Chủ tịch UBND xã, điều địa phương lo ngại nhất không phải là việc thu gom, xử lý rác thải trên địa bàn mà là hiện tượng đổ trộm rác tại các điểm dọc quốc lộ 31, nhất là khu vực giáp ranh với xã Thái Đào (cùng huyện) và xã Phương Sơn (Lục Nam). “Nếu các địa phương khác không vào cuộc tuyên truyền, vận động nhân dân đổ rác đúng nơi quy định thì dù có nỗ lực đến mấy, chúng tôi cũng khó giữ được tiêu chí môi trường”.

Có dịp thực tế tại các xã NTM trên địa bàn tỉnh, chúng tôi nhận thấy hầu hết những nơi này đều gặp thách thức lớn trong duy trì tiêu chí về môi trường, nguy cơ rớt chuẩn hiện hữu. Chiều 7-3, trên một số tuyến tỉnh lộ chạy qua xã Hoàng Ninh (Việt Yên), chúng tôi bắt gặp những túi, bao rác vứt ngổn ngang. Đặc biệt, cơ quan chuyên môn và chính quyền các cấp đã có công văn yêu cầu các hộ dân thôn Phúc Lâm dừng việc ngâm xương trâu, bò tại ao, hồ song hoạt động này vẫn diễn ra. Tại một ao lớn ở gần tỉnh lộ 295B, hàng chục bao tải chứa xương trâu, bò được tập kết, nằm rải rác từ sát mép đường vào sâu bên trong, mùi hôi bốc lên nồng nặc. 

Tương tự, thôn Thanh Bình, xã Thanh Hải (Lục Ngạn) có 5 bể chứa vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật không đúng thiết kế nên nước thải từ đây vẫn xả trực tiếp ra môi trường. Trong khi đó, trên bình diện chung toàn xã Thanh Hải, dù được đầu tư hơn 5 tỷ đồng mua sắm lò đốt rác song việc thu gom, vận chuyển rác từ 38 thôn trong xã về khu xử lý gặp khó khăn do địa bàn rộng, phương tiện thiếu. Hiện xã đang phải huy động nhiều nguồn lực để có kinh phí thực hiện. 

Cần sự chung tay của người dân

Theo Văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh, tính đến hết năm 2017, toàn tỉnh có 68/203 xã đạt chuẩn tiêu chí môi trường. Tuy vậy, hầu hết các địa phương đều gặp khó trong việc giữ vững tiêu chí này. Ông Nguyễn Văn Doanh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT, Chánh Văn phòng điều phối Chương trình cho biết: “Nguyên nhân của tình trạng này là do đến nay vẫn chưa có một giải pháp công nghệ nào thực sự phù hợp để xử lý lượng rác thải sinh hoạt nông thôn. Một số lò đốt rác đầu tư đã bị quá tải do lượng rác thải gia tăng mạnh".

Năm 2018, toàn tỉnh phấn đấu có thêm 21 xã đạt chuẩn tiêu chí về môi trường. Để hoàn thành mục tiêu này, từ nguồn ngân sách, tỉnh đã bố trí hơn 15 tỷ đồng hỗ trợ các địa phương xây dựng khu tập kết rác thải, chấm dứt tình trạng xả rác bừa bãi, không đúng nơi quy định. Với các địa phương đã về đích NTM, chúng tôi sẽ yêu cầu bố trí kinh phí, kịp thời xử lý các điểm ô nhiễm môi trường”. Ông Nguyễn Văn Doanh, Chánh Văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh

Để giải quyết vấn đề rác thải nông thôn, duy trì tiêu chí môi trường, chính quyền cơ sở ở nhiều nơi đã vào cuộc tích cực. Tại xã Cảnh Thụy (Yên Dũng), vào ngày Chủ nhật cuối cùng trong tháng, các đoàn thể ở thôn tổ chức cho đoàn viên, hội viên và nhân dân tổng vệ sinh đường làng, ngõ xóm; xây dựng các đoạn đường tự quản, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh. Xã vận động hơn 90% chủ gia trại, trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm xây dựng bể biogas và sử dụng đệm lót sinh học để xử lý chất thải, giảm thiểu ô nhiễm. Tại xã Bích Sơn (Việt Yên), để giữ vững tiêu chí này, các thôn đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân tích cực tham gia giữ gìn vệ sinh chung. Đặc biệt, xã quy định cụ thể mức phí môi trường, kịp thời thông báo những gia đình không nộp phí trên hệ thống loa truyền thanh. Nhờ đó, hơn 90% hộ dân tự nguyện chấp hành, các tổ thu gom rác thải hoạt động thường xuyên. 

Ông Nguyễn Xuân Điệp, Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Việt Yên nói: “Cùng với nhân rộng mô hình thu gom rác ở xã Bích Sơn, chúng tôi đang xây dựng Đề án thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải trên địa bàn giai đoạn 2018-2020 và định hướng đến năm 2025. Nếu Đề án được thông qua, trung bình mỗi năm, huyện sẽ dành hơn 8 tỷ đồng để vận chuyển, xử lý rác thải và tưới đường. Như vậy, bài toán môi trường tại các địa phương sẽ có thêm lời giải". Đi đôi với biện pháp trên, nhiều ý kiến đề xuất, cơ quan chuyên môn của tỉnh cần sớm nghiên cứu, đề  xuất công nghệ xử lý rác  thải nông thôn hiệu quả; tránh tình trạng "nay sạch, mai bẩn".

Sơn Quang