Trống Chhay-Dăm là loại nhạc cụ dân gian truyền thống gắn liền với đời sống văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào Khmer An Giang. Trống Chhay-Dăm có hình dáng độc đáo giống chân voi, dài khoảng 1m, đường kính mặt trống 30cm, được làm từ khúc gỗ nguyên, thường là gỗ mít hoặc gỗ sao, khoét rỗng để tạo âm vang.

Trình diễn nghệ thuật diễn tấu trống Chhay-Dăm của người Khmer An Giang.

Mặt trống làm bằng da trâu hoặc da bò căng đều hai đầu. Điểm đặc biệt của trống Chhay-Dăm còn nằm ở nghệ thuật trang trí tinh xảo trên thân trống với các màu sắc rực rỡ như vàng, đỏ, xanh. Đặc biệt trong biểu diễn, trống còn được gắn thêm các lớp vải nhiều màu sắc, mỗi màu mang một ý nghĩa sâu sắc, thể hiện quan niệm văn hóa, tín ngưỡng và mong ước của người Khmer.

Mỗi bộ trống Chhay-Dăm thường gồm 5 - 7 người diễn tấu cùng lúc. Tham gia biểu diễn thường là các thanh, thiếu niên có sức khỏe tốt, thể lực dẻo dai. Họ cần sự kiên trì, khổ luyện để làm quen với trống, nhịp điệu và phối hợp hài hòa giữa tay, chân, toàn bộ cơ thể, đồng thời biểu đạt cảm xúc và tương tác với khán giả.

Nghệ thuật diễn tấu trống Chhay-Dăm thường được cộng đồng người Khmer ở các xã biên giới An Giang trình diễn trong các lễ hội lớn như: Lễ hội Ok Om Bok (cúng trăng), Chôl Chnăm Thmây (Tết cổ truyền Khmer), Đôl-ta (lễ báo hiếu tổ tiên), các ngày lễ rước Phật trong chùa hay lễ khánh thành Sala, cột trụ chánh điện… tạo không khí trang nghiêm, sôi động và vui tươi cho các sự kiện.

Điểm đặc biệt ở biểu diễn trống Chhay-Dăm không chỉ ở kỹ thuật đánh trống mà còn ở phần trình diễn hình thể.

Hiện múa trống Chhay-Dăm tại An Giang thường được gắn liền với các ngôi chùa Khmer, biểu diễn phục vụ các nghi lễ. Ngày nay, dù đời sống hiện đại có nhiều đổi thay nhưng nghệ thuật Chhay-Dăm vẫn tồn tại trong các phum, sóc Khmer ở các xã biên giới An Giang và đang được các nghệ nhân cao tuổi truyền dạy cho lớp trẻ.

Ông Chau Sóc Huân, Phó trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Ô Lâm cho biết, hiện trên địa bàn tỉnh có hơn 120 người đang thực hành trống Chhay-Dăm và hơn 150 người đang học, nhưng chỉ khoảng 15 người có khả năng truyền dạy, trong đó chỉ có 3 nghệ nhân lớn tuổi với kinh nghiệm trên 30 năm.

Với những giá trị tiêu biểu của nghệ thuật diễn tấu trống Chhay-Dăm, ngày 14/5/2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định 1350/QĐ-BVHTTDL đưa “Nghệ thuật diễn tấu trống Chhay-Dăm của người Khmer tỉnh An Giang” vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Điểm đặc biệt ở biểu diễn trống Chhay-Dăm không chỉ ở kỹ thuật đánh trống mà còn ở phần trình diễn hình thể.

Để tránh nguy cơ mai một loại hình nghệ thuật này, Sở Văn hóa, Thể thao tỉnh An Giang đã phối hợp cùng các vị chức sắc uy tín trong đồng bào dân tộc Khemer và chính quyền các xã biên giới An Giang tổ chức 2 lớp truyền dạy múa trống Chhay-Dăm cho gần 50 thanh, thiếu niên đồng bào dân tộc Khmer.

Đồng thời, các chùa Khmer trên địa bàn đang tích cực tổ chức các lớp tập huấn, thuê thầy giỏi về trống Chhay-Dăm; hỗ trợ kinh phí mua sắm nhạc cụ, đạo cụ, trang phục và tạo điều kiện cho các đội nhóm biểu diễn trong các lễ hội, sự kiện. Ngoài ra, các nghệ nhân thành thạo tại các địa phương cũng tích cực hỗ trợ truyền dạy cho các em nhỏ để đào tạo đội ngũ nghệ nhân kế thừa; thành lập những đội trống chuyên nghiệp phục vụ cho các chùa vào những dịp lễ, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho cộng đồng và phum sóc.

Đến nay, cộng đồng Khmer An Giang có 5 Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được công nhận gồm: Hội đua bò Bảy Núi; Tri thức và kỹ thuật viết chữ trên lá buông; Nghệ thuật trình diễn sân khấu Dì kê; Nghề làm đường thốt nốt và Nghệ thuật diễn tấu trống Chhay-Dăm.

Lưu giữ nghề truyền thống làm lân sư rồng

Tây Ninh đang từng ngày gìn giữ và phát huy nghề truyền thống làm đầu lân cùng nghệ thuật múa lân sư rồng. Bằng đôi bàn tay khéo léo, các nghệ nhân tỉ mỉ tạo hình những chiếc đầu lân rực rỡ, hòa với nghệ thuật múa lân sư rồng trong các dịp lễ, Tết và chương trình nghệ thuật, tạo nên nét đẹp văn hóa gắn liền với đời sống tinh thần người dân, góp phần bảo tồn và lan tỏa bản sắc văn hóa đặc trưng của địa phương.

Bản Mường ngân vang làn điệu Thường Rang, Bộ mẹng

Hát Thường Rang, Bộ mẹng là một trong những sinh hoạt văn hóa thuộc loại hình nghệ thuật dân gian nổi bật nhất của dân tộc Mường, tỉnh Hòa Bình (cũ), nay là tỉnh Phú Thọ. Đặc biệt, vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Những làn điệu thiết tha vang vọng bản Mường giữ nhịp cho một di sản sống động, độc đáo, xứng đáng được ghi danh.

Độc lạ lễ đón tiếng sấm đầu năm của dân tộc Ơ Đu

Lễ đón tiếng sấm đầu năm tồn tại khoảng 100 năm qua, là một lễ hội lớn, có nhiều lễ thức mang đậm sắc thái văn hóa độc đáo riêng có của dân tộc Ơ Đu, một trong 5 dân tộc ít người nhất Việt Nam.