Dịch vụ nông nghiệp là một trong nhiều hoạt động của HTX Dương Đức (Lạng Giang).  Ảnh: Việt Hưng

Dù Luật HTX 2012 có hiệu lực thi hành đã hơn một năm nhưng theo rà soát của cơ quan chức năng, đến nay mới có gần 30 HTX thành lập sau ngày 1-7-2013 hoạt động theo luật mới. Hàng trăm HTX thành lập từ trước 1-7-2013 đều đang hoạt động theo mô hình cũ, chưa chuyển đổi. Nguyên nhân chính của tình trạng này là các văn bản hướng dẫn chậm ban hành. 

Cụ thể, kể từ khi Luật chính thức được thực thi, tháng 11-2013 mới có Nghị định 193 của Chính phủ hướng dẫn quy định chi tiết và cuối tháng 5-2014, Thông tư số 03 của Bộ Kế hoạch và Ðầu tư hướng dẫn đăng ký HTX và chế độ báo cáo tình hình hoạt động của HTX để làm căn cứ đăng ký chuyển đổi mới được ban hành. 

Ông Nguyễn Minh Đính, Chủ nhiệm HTX dịch vụ nông nghiệp Dương Đức (Lạng Giang) chia sẻ: “Khi Luật HTX năm 2012 được ban hành, chúng tôi mong muốn được sớm chuyển đổi để thúc đẩy hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên đến nay đơn vị vẫn hoạt động theo mô hình cũ vì chưa có hướng dẫn cụ thể về các bước chuyển đổi”.

Bên cạnh đó, dù phản ánh được bản chất của HTX, phục vụ lợi ích của xã viên, nhất là nông dân tham gia, song nếu áp dụng các quy định của luật mới vào quá trình triển khai chuyển đổi các HTX cũng sẽ gặp phải một số khó khăn. Nhiều ý kiến cho rằng, Luật HTX năm 2012 yêu cầu thành viên tham gia phải có hợp đồng ràng buộc sử dụng và cung ứng dịch vụ giữa các thành viên, song những HTX ít thành viên, dịch vụ không nhiều sẽ rất khó triển khai. Ngoài ra, theo quy định của Luật mới chỉ cho phép 60% khách hàng phải là xã viên sẽ khó thực thi đối với các HTX đặc thù như HTX giao thông vận tải, vật liệu xây dựng... vì để phát triển thì đối tượng phục vụ không chỉ giới hạn cụ thể ở các thành viên. 

Theo Chủ nhiệm HTX Xí nghiệp Vận tải thương mại Nội Thành (TP Bắc Giang) Ngô Văn Kế, Luật HTX 2012 rất “mở” so với Luật HTX 2003, nhưng để nhanh chóng chuyển đổi, các HTX rất cần sự tư vấn của cơ quan chức năng như Sở Kế hoạch và Đầu tư, Liên minh HTX tỉnh… cũng như sự hỗ trợ rất lớn từ phía chính quyền các cấp thì mới có thể tháo gỡ khó khăn, giúp HTX bứt lên và phát triển. 

Để luật đi vào cuộc sống

Trong lúc còn đang “chờ” hướng dẫn, đã có không ít HTX   chủ động chuyển đổi theo mô hình mới. Ông Vũ Quốc Bộ, Chủ nhiệm HTX Nam Hồng (TP Bắc Giang) chia sẻ: Thời điểm chờ hướng dẫn để làm các thủ tục chuyển đổi, chúng tôi nhận thấy điều quan trọng nhất là cần phải làm rõ cho thành viên và xã viên biết luật mới và cũ có gì khác nhau, có hiệu quả như thế nào so với trước đây. 

Ông Nguyễn Xuân Ngọc, Trưởng Phòng tư vấn và hỗ trợ HTX (Liên minh HTX tỉnh) cho biết, tháng 7-2014, trên cơ sở các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn cụ thể Quy trình tổ chức lại hoạt động hợp tác theo Luật HTX năm 2012 như các bước chuyển đổi đăng ký lại HTX; hồ sơ yêu cầu, các bước thành lập… đồng thời chú trọng hướng dẫn việc xem xét HTX mạnh, yếu ở đâu để giải thể hay sáp nhập và có chiến lược dài hạn nhằm phát triển bền vững. 

Bên cạnh đó, Liên minh cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đào tạo, tập huấn cho đội ngũ cán bộ chủ chốt tại các HTX; phối hợp với các cấp, ngành và các địa phương thực hiện tốt chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản; chú trọng xây dựng mô hình HTX điển hình tiên tiến, nâng cao hiệu quả hoạt động, phát huy vai trò của các tổ chức hợp tác trong phát triển kinh tế tập thể. 

Căn cứ các nghị định, quy định, Liên minh sẽ tổ chức tư vấn về phương án sản xuất, kinh doanh, hợp đồng dịch vụ giữa HTX với thành viên… giúp việc chuyển đổi phù hợp giữa cũ và mới, tạo điều kiện thúc đẩy các HTX phát triển bền vững và khẳng định vai trò trong nền kinh tế.

Hồng Minh