Tuy nhiên, trong đợt mưa lớn vừa qua, tại một số địa phương trong tỉnh Bắc Ninh, cả hai phương án này đều không phát huy hiệu quả do thiếu sự tính toán đồng bộ trong quy hoạch và vận hành hệ thống thủy lợi. Hệ quả là nước mưa tràn vào đồng nhưng lại không thể thoát ra, gây ngập úng kéo dài, ảnh hưởng lớn đến đời sống, sản xuất của người dân.

Buộc phải phá đê bối tiêu nước

Trong đợt mưa lũ diễn ra vào tháng 10 vừa qua, xã Tiên Lục là một trong những địa phương chịu thiệt hại nặng nề nhất. Mưa lớn kéo dài khiến mực nước sông dâng cao vượt ngưỡng lũ lịch sử năm 1986 tới gần 1 m, nhấn chìm phần lớn diện tích toàn xã. Nhiều tuyến đê, cống trên địa bàn không thể chống chọi trước sức ép của dòng nước dữ dẫn đến bị vỡ, nước tràn vào khu dân cư. Có tới 60% diện tích bị ngập sâu, chia cắt hoàn toàn, đặc biệt là các thôn nằm trong hành lang thoát lũ như Tân Lập, Bờ Lở, Sỏi, Giữa, Trằm, Bến Phà, Gai Bún, Bến Cát, Ngoài...

Tuyến đê bối phải phá để tiêu nước trước và sau khi hoàn trả.

Điều đáng lo ngại sau khi lũ trên sông Thương rút là tình trạng nước từ sông tràn vào đồng ruộng và khu dân cư nhưng lại không thể thoát ra ngoài. Theo đồng chí Hoàng Minh Thành, Phó Chủ tịch UBND xã Tiên Lục, thời điểm nước sông đã xuống thấp, mực nước trong đồng vẫn cao hơn khoảng 1 m so với ngoài sông. Ước tính, nước tồn đọng lên tới hàng triệu m³, nhiều thôn vẫn bị ngập sâu. Trong khi đó, hệ thống tiêu thoát nước ra sông chỉ trông chờ vào cống Lỉnh thuộc thôn Bến Phà với khẩu độ 1,2 m, không đủ khả năng giải phóng lượng nước khổng lồ trong thời gian ngắn. Dự kiến, nếu chỉ sử dụng cống này, phải mất khoảng 10 ngày mới tiêu hết nước, kéo dài tình trạng ngập úng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn về tính mạng.

Trước tình hình cấp bách, xã đã tổ chức họp bàn, xin ý kiến các cấp và đi đến thống nhất phương án phá đê bối để mở hướng thoát nước từ đồng ra sông. Quyết định này được triển khai khẩn trương, chỉ sau gần hai ngày, phần lớn lượng nước đã được tiêu thoát, tạo điều kiện để người dân từng bước khôi phục sản xuất sau lũ. Ngay sau đó, địa phương đã huy động lực lượng, phương tiện để đắp, gia cố và hoàn trả đoạn đê như ban đầu, bảo đảm an toàn cho các khu vực dân cư.

Đầu tư đồng bộ

Cùng với xã Tiên Lục, xã Dương Đức cũng đã phải gồng mình chống chọi với hậu quả của đợt mưa lũ vừa qua. Dù mưa đã dứt, nước lũ đã rút nhiều ngày nhưng nhiều thôn trong xã vẫn bị ngập sâu, giao thông chia cắt cục bộ, đời sống người dân gặp khó khăn. Nguyên nhân chính được xác định là do hệ thống tiêu thoát nước tại khu vực này quá hạn chế. Toàn xã chỉ có duy nhất cống Đức Mại, thôn Đức Thọ làm nhiệm vụ tiêu nước, trong khi tiết diện cống nhỏ, kênh dẫn nước lại bị ách tắc. Nhiều đoạn kênh bị vùi lấp, không được nạo vét thường xuyên khiến dòng nước không thể lưu thông, dẫn đến tình trạng ứ đọng kéo dài.

Sau nhiều ngày mưa dứt, lũ rút nhưng thôn Hồng Giang, xã Mỹ Thái vẫn bị ngập sâu. Ảnh chụp ngày 16/10.

Nhằm tránh tái diễn tình trạng ngập úng như trong đợt mưa lũ vừa qua, UBND xã Tiên Lục đã kiến nghị UBND tỉnh xem xét, hỗ trợ kinh phí để triển khai các giải pháp khắc phục cấp thiết trong mùa khô cuối năm 2025. Theo đó, xã đề xuất sửa chữa, gia cố các tuyến đê bị vỡ, sạt trượt và xử lý tổ mối trong thân đê; đặc biệt là đắp lại đoạn đê dài 226 m đã bị phá để tiêu úng. Đồng thời, kiến nghị xây dựng mới một cống tiêu nước tại khu vực Cống Lỉnh, bảo đảm khả năng thoát nước cục bộ cho 6 thôn gồm: Bến Phà, Bờ Lở, Sỏi, Giữa, Trằm và Nùa Quán; đầu tư mở rộng tuyến đê từ cầu Đông Sơn đến cầu Bến Tuần với chiều dài khoảng 15 km. Tuyến đê này không chỉ đóng vai trò phòng, chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn mà còn là trục giao thông quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp và nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu cho toàn vùng ven sông. Tổng kinh phí dự kiến hơn 200 tỷ đồng. Riêng các tuyến mương do xã quản lý, UBND xã sẽ bố trí vốn để sửa chữa, khắc phục ngay.

Xã Mỹ Thái đã kiến nghị triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai, trong đó có việc cải tạo, nâng cấp tuyến đê Đức Thọ; xây dựng kè chống sạt lở dọc sông tại đê bối Trầm Hà; gia cố các tuyến đê bối Đồng Nghè, Đồng Chản, Đức Thọ, Đò Mom; đồng thời nâng cấp cống Đức Mại để tăng hiệu quả tiêu thoát nước.

Theo đồng chí Đặng Công Hưởng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, qua quá trình rà soát toàn diện hệ thống thủy lợi và tiêu thoát nước tại các địa phương, đặc biệt ở những vùng lần đầu tiên chịu ngập sâu, ngập lâu như Mỹ Thái và Tiên Lục, Sở nhận thấy nhiều bất cập trong quy hoạch hạ tầng. Dù đã được đầu tư xây dựng các công trình mới song nhiều địa phương chưa tính toán đầy đủ đến sự gia tăng lưu lượng dòng chảy. Việc hoàn trả công trình sau thi công thường chỉ dừng lại ở mức khôi phục hiện trạng ban đầu, không xét đến nhu cầu phát triển lâu dài. Tâm lý “làm cho xong” đã khiến nhiều công trình trở nên thiếu hiệu quả, thậm chí gây cản trở cho hệ thống tiêu thoát nước vốn đã yếu kém.

Trên cơ sở khảo sát thực địa, Sở đã tham mưu UBND tỉnh công bố tình huống thiên tai khẩn cấp tại một số đoạn đê để kịp thời triển khai xử lý sự cố. Đồng thời, xây dựng kế hoạch tổng thể cải tạo, nâng cấp hệ thống đê điều, thủy lợi giai đoạn 2026-2030; phân kỳ nguồn vốn, ưu tiên các khu vực trọng điểm như Mỹ Thái, Tiên Lục và những vùng có nguy cơ xảy ra tình huống tương tự. Các phương án đầu tư được tính toán kỹ lưỡng, bảo đảm khả năng tiêu thoát nước hiệu quả từ đồng ruộng ra sông, góp phần ổn định sản xuất và đời sống dân sinh.

Bắc Ninh: Khắc phục nhanh sự cố rò cánh cống Trạm bơm Phù Khê 1

BẮC NINH - Do nước lũ trên sông Ngũ Huyên Khê lên cao, khoảng 21 giờ ngày 7/10 xảy ra sự cố nứt cánh cống tự chảy Trạm bơm Phù Khê 1, phường Phù Khê. Trạm bơm do Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác công trình thuỷ lợi Bắc Đuống quản lý. 

Bắc Ninh: Khởi công xây dựng Trạm bơm Ngọ Xá

BẮC NINH - Ngày 27/9, tại phường Mão Điền, UBND tỉnh Bắc Ninh tổ chức khởi công gói thầu số 07: Xây dựng và thiết bị khu đầu mối Trạm bơm Ngọ Xá thuộc dự án thành phần số 3: Sửa chữa, nâng cấp hệ thống Bắc Hưng Hải giai đoạn 2, tỉnh Bắc Ninh. Đây là một trong những công trình chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ Nhất, nhiệm kỳ 2025-2030.

Bắc Ninh: Tập trung khắc phục sự cố ở bể tiêu năng trạm bơm Văn Sơn

BẮC NINH - Ngày 8/8, ông Nguyễn Tiến Tùng, Giám đốc Trung tâm Bơm tiêu thoát nước đô thị cho biết, Trung tâm đang phối hợp với các đơn vị liên quan tập trung nhân lực, phương tiện khắc phục sự cố xảy ra tại bể tiêu năng của cống xả trạm bơm Văn Sơn, phường Tân Tiến.