Mở hướng phát triển kinh tế từ cây ba kích tím

Thứ 2: 15:22 ngày 20/10/2025

BẮC NINH - Tại xã vùng cao Vân Sơn (Bắc Ninh), mô hình trồng cây ba kích tím đang trở thành hướng đi hiệu quả, giúp đồng bào các dân tộc thiểu số phát triển kinh tế, từng bước vươn lên thoát nghèo bền vững.

Vượt quãng đường gần 100 km từ trung tâm phường Bắc Giang, men theo quốc lộ 31, chúng tôi có mặt tại xã Vân Sơn. Những cung đường dốc quanh co, triền núi xanh thẫm và làn sương phủ kín bản làng như chào đón khách phương xa. Nơi đây, bà con các dân tộc thiểu số đang viết nên câu chuyện đổi thay từ chính núi rừng quê hương bằng việc phát triển cây ba kích tím - loài dược liệu quý vốn gắn bó từ bao đời.

Đại diện Hội Nông dân xã Vân Sơn thăm mô hình trồng cây ba kích tím của hội viên.

Xã Vân Sơn được hình thành trên cơ sở sáp nhập 2 xã Vân Sơn và Hữu Sản cũ; có diện tích tự nhiên 73,99 km² (hơn 6.500 ha), dân số 6.049 người với 8 thôn. Đây là nơi chung sống đoàn kết của 10 dân tộc anh em, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 97,51%.

Là xã miền núi diện tích đất lâm nghiệp chiếm tới 88%, Vân Sơn có nhiều lợi thế phát triển cây lâm nghiệp và dược liệu. Tận dụng tiềm năng đó, những năm gần đây địa phương vận động bà con chuyển đổi từ trồng rừng hiệu quả thấp sang trồng dược liệu có giá trị kinh tế cao. Cây ba kích tím vốn mọc tự nhiên trên các triền núi nay được đưa về trồng tập trung thành vùng hàng hóa. Hội Nông dân xã tích cực triển khai "Đề án phát triển vùng ba kích tím hàng hóa của huyện Sơn Động giai đoạn 2022 - 2026" với cơ chế hỗ trợ 70% chi phí giống và phân bón theo định mức kỹ thuật. Nhờ sự trợ lực của Nhà nước, bà con mạnh dạn mở rộng diện tích, đưa tổng diện tích cây ba kích tím toàn xã lên gần 14 ha, tập trung ở các thôn Sản và Dần 3.

Không chỉ dừng ở mở rộng diện tích, xã Vân Sơn còn xây dựng chuỗi liên kết phát triển dược liệu. UBND xã chủ động kết nối với doanh nghiệp trong khâu thu mua, tiêu thụ sản phẩm; đồng thời xúc tiến thành lập tổ hội nghề nghiệp để hỗ trợ nhau về giống, kỹ thuật chăm sóc. Một số hộ như: Bế Văn Trọng, Đinh Văn Đại, Đinh Văn Quyết đã mạnh dạn đầu tư diện tích lớn, đem lại thu nhập ổn định.

Gia đình anh Bế Văn Trọng, dân tộc Dao ở thôn Sản trước đây chỉ quanh quẩn với trồng cây rừng. Nhờ kiên trì học hỏi và mạnh dạn chuyển đổi, giờ anh đã có gần 1 ha ba kích tím, cùng vài héc-ta rừng và cây ăn quả khác. Anh Trọng chia sẻ: “Với cây ba kích tím, khâu làm cỏ, xới đất rất quan trọng. Trong hai năm đầu, mỗi năm tôi làm cỏ, xới đất 4 - 5 lần để đất luôn tơi xốp, hạn chế nấm bệnh phát sinh. Vì là cây dược liệu lấy củ nên không sử dụng thuốc trừ cỏ”.

Theo kinh nghiệm của người dân, ba kích hợp đất tơi xốp, thoát nước tốt, trồng ở chân đồi hoặc dưới tán cây rừng sẽ cho củ tím đẹp, chất lượng cao. Cây cần được làm cỏ thường xuyên, che phủ giữ ẩm, bón phân hữu cơ và cắm cọc cho dây leo. Cây càng nhiều năm thì củ càng to, tím đậm, giá trị càng lớn. Tính toán cho thấy, 1 ha có thể trồng hơn 20.000 cây, mỗi cây cho thu hoạch từ 1,5 - 2 kg củ, giá bán củ tươi từ 200 - 220 nghìn đồng/kg. Mỗi ha trồng ba kích tím có thể đem lại doanh thu hàng tỷ đồng, lợi nhuận cao hơn nhiều lần so với trồng keo, bạch đàn.

Bà Lưu Thị Hòa, Chủ tịch Hội Nông dân xã Vân Sơn cho biết: “Phát triển cây ba kích tím không chỉ giúp nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống mà còn thay đổi tư duy sản xuất của bà con, từ nhỏ lẻ sang hàng hóa gắn với liên kết thị trường. Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục tuyên truyền, vận động hội viên chuyển đổi sang trồng giống cây này. Đặc biệt tìm giải pháp xây dựng mô hình chế biến sâu để khai thác đa tầng giá trị, gia tăng hiệu quả kinh tế, tạo việc làm, giảm nghèo bền vững”.

Bài, ảnh: Khôi Nguyên