“Say” trong câu hát dân ca

Liên hoan các câu lạc bộ chèo tỉnh lần thứ Nhất mới đây diễn ra tại Nhà hát Chèo Bắc Ninh thực sự là ngày hội của những người yêu chèo. Trong các buổi diễn, khán phòng đều chật kín người xem. Nhiều khán giả đi cổ vũ đội thi của phường, xã mình đã hào hứng nán lại cả buổi xem trọn vẹn phần thể hiện của các đội bạn. Không ít khán giả trung niên, cao tuổi vừa xem vừa ngân nga theo những làn điệu chèo quen thuộc và hào hứng livestream để người thân, bạn bè cùng thưởng thức. Bà Nguyễn Thị Nga, tổ dân phố Hùng Vương (phường Bắc Giang) chia sẻ: “Say mê chèo từ nhỏ, tôi thường xem các chương trình diễn chèo tổ chức tại địa phương. Càng xem lại càng tự hào và yêu hơn nghệ thuật truyền thống của quê hương”.

Thành viên câu lạc bộ dân ca của các phường, xã tham gia Liên hoan hát Then - đàn Tính tỉnh Bắc Ninh năm 2025.

Trước đó ít ngày, Liên hoan hát Then - đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ Nhất diễn ra tại Trung tâm Văn hóa-Triển lãm tỉnh thu hút không chỉ đồng bào Tày, Nùng tại một số phường, xã miền núi mà cả những người dân đô thị. Đặc biệt, trong hơn 10 ngày diễn ra Liên hoan Chèo toàn quốc tổ chức tại Bắc Ninh dịp tháng 10, khán giả ngồi kín chỗ, tràn xuống cả lối đi chăm chú theo dõi và liên tiếp vỗ tay tán thưởng những làn điệu ngọt ngào. 21 vở diễn được dàn dựng công phu qua sự thể hiện của gần một nghìn nghệ sĩ, diễn viên, nhạc công thuộc 12 đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp trong cả nước mang tới bức tranh sinh động về nghệ thuật chèo - từ những đề tài lịch sử, cách mạng cho đến hơi thở đời sống đương đại. Nhiều khán giả trung niên đi xe máy hàng chục cây số, các bà, các chị đạp xe đến xem vì “vở nào cũng hay, bỏ buổi nào cũng tiếc”. Điều đáng mừng là trong khán phòng không ít gương mặt của các bạn trẻ cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ của chèo trong dòng chảy đương đại.

Nghệ sĩ Diệu Thuấn (Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Ninh Bình) được trao Huy chương Vàng tại Liên hoan Chèo toàn quốc chia sẻ: “Khán giả Bắc Ninh thật tuyệt vời, họ cổ vũ nồng nhiệt cho từng cảnh diễn, câu hát của chúng tôi. Đó là phần thưởng vô giá và động lực để nghệ sĩ chúng tôi tiếp tục "cháy" hết mình vì nghệ thuật. Thấy khán giả rơi nước mắt vì nhân vật của mình, tôi càng ý thức nỗ lực hơn nữa để mỗi vai diễn, lời ca thêm hay và chân thực".

Không chỉ tại liên hoan, hội thi, những buổi diễn chèo, quan họ trên thuyền ở phường Bắc Giang, Kinh Bắc, Chũ; các chương trình trình diễn ca trù, soọng cô, sloong hao trong lễ hội Xuân, Tuần Văn hóa - Du lịch… đều thu hút đông đảo người xem, cho thấy tình yêu của công chúng đương đại dành cho nghệ thuật truyền thống vẫn vô cùng mãnh liệt. Sức hấp dẫn của nghệ thuật truyền thống đến từ vẻ đẹp mượt mà của làn điệu chèo, nét tinh tế trong câu quan họ, điệu ngân vang tha thiết của hát then, soọng cô, sloong hao hay âm thanh rộn ràng, khỏe khoắn của điệu múa tắc xình... hòa cùng tiếng trống, tiếng phách, tiếng đàn. Tất cả tạo nên nét đặc sắc giúp người xem tìm lại những âm sắc thân quen, nét truyền thống để thêm tự hào về di sản văn hóa quê hương.

Tiếp lửa cho nghệ sĩ thăng hoa

Theo ông Trương Quang Hải, Phó Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch, tình cảm nồng hậu của công chúng là minh chứng sống động nhất cho sức sống bền bỉ của nghệ thuật truyền thống trong thị trường giải trí đa dạng, sôi động hiện nay. Đó cũng là hành động cụ thể góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị di sản văn hóa phi vật thể đến cộng đồng. Bởi có khán giả thì nghệ sĩ mới có động lực để sáng tạo, gắn bó và thăng hoa trên sân khấu và nghệ thuật dân tộc mới ngày càng tỏa sáng.

Đông đảo người dân, du khách thập phương dự hội hát sloong hao xã Tân Sơn.

Những năm gần đây, với sự quan tâm của tỉnh và nỗ lực của ngành văn hóa, công tác bảo tồn, trao truyền các loại hình nghệ thuật dân tộc được thực hiện bài bản từ tuyên truyền trên hệ thống truyền thanh, mở lớp truyền dạy tại cộng đồng, giảng dạy trong trường học đến tổ chức các hội thi, liên hoan; tạo điều kiện cho các đoàn nghệ thuật, nghệ nhân tham gia biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị và các sự kiện văn hóa.

Sức lan tỏa của di sản còn hiện hữu trên không gian số, thể hiện qua việc nhiều câu lạc bộ, nghệ nhân đăng tải video biểu diễn lên mạng xã hội, thu hút hàng chục nghìn lượt xem, mở ra cách tiếp cận mới phù hợp với giới trẻ, đưa di sản tiến gần hơn với đời sống đương đại. Bên cạnh đó, tỉnh chú trọng các chế độ, chính sách dành cho nghệ nhân và di sản. Từ năm 2010 đến tháng 6/2025, hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang (cũ) đã ba lần tổ chức xét tặng danh hiệu cho nghệ nhân di sản văn hóa phi vật thể. Tỉnh Bắc Ninh (cũ) tôn vinh 203 nghệ nhân (10 Nghệ nhân Nhân dân và 42 Nghệ nhân Ưu tú được Chủ tịch nước phong tặng). Tỉnh Bắc Giang trước đây đề nghị phong tặng 5 Nghệ nhân Nhân dân và 38 Nghệ nhân Ưu tú. Bắc Ninh cũng là địa phương tiên phong trong chính sách hỗ trợ nghệ nhân với việc thực hiện chi trả hằng tháng cho Nghệ nhân Nhân dân và Nghệ nhân Ưu tú mức 1,5 - 4,6 triệu đồng/người. Đặc biệt, Bắc Ninh hiện là tỉnh duy nhất phong tặng và hỗ trợ thường xuyên cho nghệ nhân của các loại hình di sản được UNESCO ghi danh như Quan họ, Ca trù, Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - một chính sách nhân văn, thể hiện sự trân trọng đối với những “báu vật nhân văn sống”.

Cùng với sự quan tâm đầu tư của các cấp ngành, chính quyền cho những chương trình đặc sắc, nhiều nghệ nhân, diễn viên, nhạc công dành tâm huyết, miệt mài tập luyện để mang đến những tiết mục chất lượng, hấp dẫn khán giả. Không chỉ những nghệ sĩ chuyên nghiệp của Nhà hát Chèo Bắc Ninh, Nhà hát Dân ca quan họ... mà những nghệ sĩ không chuyên ở khắp các miền quê cũng say cháy với di sản dân tộc. Là giáo viên tiểu học, chị Vi Thị Hà, thành viên Câu lạc bộ hát Then xã Lục Ngạn dù mới sinh con chưa đầy hai tháng vẫn cùng cả gia đình tham gia liên hoan hát Then - đàn Tính của tỉnh. Đồng hành bên chị là chồng và con trai 9 tuổi cũng lên sân khấu biểu diễn còn bố mẹ chồng hỗ trợ chuẩn bị trang phục biểu diễn, đạo cụ. Với chị, tiếng đàn tính réo rắt, lời Then sâu lắng đã gắn bó từ thuở nhỏ qua sự truyền dạy của mẹ và các nghệ nhân trong làng. Vì vậy, để góp sức gìn giữ tinh hoa của dân tộc, chị thường xuyên biểu diễn trong các chương trình văn nghệ của trường, địa phương đồng thời truyền dạy cho các em học sinh và lan tỏa nét độc đáo của hát then - đàn tính trên mạng xã hội.

Có thể thấy nghệ thuật dân gian đang tràn đầy sức sống trên vùng đất Bắc Ninh ngàn năm văn hiến nhờ sự chung tay của chính quyền, nghệ nhân và người dân. Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, thời gian tới sẽ tiếp tục quan tâm tổ chức nhiều hội thi, chương trình biểu diễn nghệ thuật truyền thống quy mô lớn, chất lượng cao thu hút đông đảo công chúng, góp phần để di sản lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng.

Lễ rước Tượng đồng danh nhân khoa bảng Nguyễn Thế Lập

BẮC NINH - Ngày 12/12, nhân dân Tổ dân phố Tân Thịnh (phường Bồng Lai) tổ chức lễ rước Tượng đồng danh nhân khoa bảng Nguyễn Thế Lập (1702 - 1747). 

Ứng xử phù hợp với bảo vật quốc gia

BẮC NINH - Bảo vật quốc gia là những hiện vật độc bản, có giá trị tiêu biểu, kết tinh tinh hoa văn hóa, tư duy thẩm mỹ và kỹ nghệ của nhiều thế hệ người Việt. Trong bối cảnh hiện nay, bảo tồn và phát huy giá trị bảo vật không chỉ là trách nhiệm đối với lịch sử mà còn là bước đi chiến lược nhằm nuôi dưỡng bản sắc và gia tăng sức mạnh mềm văn hóa.

Tạo nền tảng bền vững cho di sản Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ sau khi được ghi danh

Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp ghi dấu mốc quan trọng đối với Việt Nam trong nỗ lực gìn giữ và phát huy các loại hình di sản truyền thống đang đứng trước nhiều thách thức.