Phát hiện bản đồ vũ trụ 3.000 năm tuổi tại di chỉ Maya cổ đại

Thứ 7: 15:11 ngày 22/11/2025

Theo kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances, phát hiện mới chỉ ra rằng di chỉ 3.000 năm tuổi, được gọi là Aguada Fénix, chính là một vũ trụ đồ: một bản đồ hình học mô tả vũ trụ.

Một công trình kiến trúc cổ đại rộng lớn được các nhà khảo cổ phát hiện tại bang Tabasco của Mexico có thể tiết lộ hiểu biết của nền văn minh Maya sơ khai về cách thức vận hành thế giới.

Các nhà khảo cổ cho biết những sắc tố màu đã được tìm thấy trong các hố tương ứng với 4 hướng chính là Bắc, Nam, Đông và Tây.

Theo kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances (Mỹ), những phát hiện mới chỉ ra rằng di chỉ 3.000 năm tuổi, được gọi là Aguada Fénix, chính là một vũ trụ đồ: một bản đồ hình học mô tả vũ trụ.

Vào năm 2020, sau khi phát hiện một hố hình chữ thập khổng lồ ẩn dưới lớp rừng rậm, các nhà khảo cổ học nhận ra rằng đây chỉ là một trong số rất nhiều hố hình chữ thập nằm xen kẽ nhau và được kết nối bằng các kênh đào.

Tổng thể tích của những hố hình chữ thập này là hơn 3,8 triệu mét khối - tương đương với gấp rưỡi kim tự tháp Giza, hoặc hơn 1.500 bể bơi Olympic.

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Arizona đã sử dụng công nghệ laser để phát hiện di chỉ Aguada Fénix từ trên không.

Các nhà khảo cổ cho biết những sắc tố màu đã được tìm thấy trong các hố tương ứng với 4 hướng chính là Bắc, Nam, Đông và Tây. Cụ thể, đá azurite xanh lam đánh dấu hướng Bắc, hoàng thổ màu vàng đánh dấu hướng Nam, đá khổng tước (malachite) xanh lá đánh dấu hướng Đông, và vỏ sò màu ngọc trai đánh dấu hướng Tây.

Tiến sĩ James A. Doyle, một chuyên gia về nền văn minh Maya, chia sẻ: “Các hình chữ thập và biểu tượng màu sắc được mã hóa trong kiến trúc là hiện thân của các khái niệm về cách thức tổ chức mặt phẳng Trái Đất, được chi phối bởi các hướng chính."

Cũng theo nhà nghiên cứu này, con đập và các kênh đào nhấn mạnh tầm quan trọng của nước cả về mặt thực tế lẫn biểu tượng và điều này cũng được phản ánh trong các sắc tố xanh lam/xanh lục, vỏ sò và đồ cúng bằng đá xanh lục.

Điều quan trọng là nghiên cứu mới cho rằng công trình này được xây dựng bởi một cộng đồng phi cấp bậc. Đó là bởi vì không có bằng chứng nào về nơi ở, cung điện hoặc tầng lớp thống trị trung ương liên quan đến các công trình Maya sau này.

Xét đến quy mô của các tòa nhà, được coi là một số trong những công trình lớn nhất từng được xây dựng trong khu vực, các nhà khảo cổ nhận định cần ít nhất 1.000 người đào bới nền đá trong nhiều năm để xây dựng nên bản đồ vũ trụ này.

Các nhà khảo cổ cho rằng những người này không bị ép buộc bởi tầng lớp thượng lưu, mà là một phần của một nền văn hóa bình đẳng mong muốn có không gian cho nhiều người tham gia quan sát thiên văn và chia sẻ kiến thức về lịch. Một không gian rộng lớn này cũng có thể được sử dụng cho mục đích thương mại, giao lưu và các nghi lễ thiêng liêng.

Bên cạnh các màu sắc, các nhà khảo cổ học còn tìm thấy nhiều tác phẩm điêu khắc bằng ngọc bích phản ánh những trải nghiệm tự nhiên, chủ yếu là chạm khắc hình động vật.

Tiến sĩ Doyle cho rằng với việc tiếp tục khai quật, mở rộng hiểu biết về những người đã xây dựng di chỉ Aguada Fénix, bức tranh về sự chênh lệch về tích lũy hàng hóa hoặc ảnh hưởng trong xã hội của người Maya sẽ trở nên rõ ràng hơn.