Theo mạng tin Eurasianet.org, trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu đang có những chuyển dịch mạnh mẽ, Trung Quốc đã và đang củng cố vị thế là đối tác kinh tế hàng đầu tại Trung Á.

Các đại biểu chụp ảnh chung tại Hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc - Trung Á lần thứ 2 ở Astana, Kazakhstan ngày 17/6/2025.

Không chỉ dừng lại ở thương mại truyền thống, chiến lược của Bắc Kinh hiện nay đã lan tỏa sang các lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng tái tạo và tài chính, tạo nên một mạng lưới ảnh hưởng sâu rộng nhưng cũng có sự khác biệt giữa các quốc gia trong khu vực.

Một trong những tín hiệu rõ nét nhất về sự thâm nhập kinh tế của Trung Quốc là sự tăng giá của đồng Nhân dân tệ (CNY) trên thị trường ngoại hối Trung Á. Tại Kazakhstan - thị trường ngoại hối lớn nhất khu vực - khối lượng giao dịch cặp tiền tệ CNY/KZT (đồng Tenge của Kazakhstan) trong 11 tháng đầu năm 2025 đã tăng vọt 102,1%, đạt mức tương đương 2 tỷ USD.

Mặc dù đồng USD vẫn giữ vị thế thống trị với khối lượng giao dịch vượt 60 tỷ USD, nhưng sự trỗi dậy của đồng Nhân dân tệ đã đẩy đồng tiền này vượt qua đồng Euro để trở thành ngoại tệ phổ biến thứ ba tại sàn giao dịch KASE, sau USD và đồng rúp Nga. Tại Tajikistan, sự kết nối tài chính cũng được thắt chặt khi Ngân hàng Eskhata vừa ra mắt dịch vụ cho phép chuyển tiền trực tiếp đến bất kỳ thẻ UnionPay nào tại Trung Quốc với hạn mức lên tới 20.000 USD/tháng.

Uzbekistan: "Thỏi nam châm" thu hút doanh nghiệp Trung Quốc

Uzbekistan đang trở thành trọng tâm trong chiến lược kinh doanh của Trung Quốc. Tính đến tháng 11/2025, số lượng doanh nghiệp và liên doanh Trung Quốc hoạt động tại đây đã tăng hơn 30%, đạt con số hơn 4.870 công ty. Với tỷ lệ chiếm 27,2% tổng số doanh nghiệp nước ngoài, Trung Quốc đã chính thức vượt qua Nga (chiếm 17,9%) để trở thành đối tác kinh doanh số một tại quốc gia này.

Sự hiện diện của Trung Quốc tại Uzbekistan hiện hữu rõ rệt qua các dự án hạ tầng và đô thị quy mô lớn: Về đô thị hóa, một dự án khu dân cư và thương mại trị giá 750 triệu USD đang được khởi công tại thành phố Namangan.

Về giao thông công cộng, Tashkent đang mở rộng thêm 57,5 km làn đường ưu tiên cho xe buýt thông qua khoản vay hơn 270 triệu USD từ Ngân hàng Trung Quốc.

Về môi trường và công nghệ: Nhà máy xử lý chất thải trị giá 150 triệu USD dự kiến vận hành vào năm 2027. Đặc biệt, Tổng thống Shavkat Mirziyoyev cho biết nước này kế hoạch mua thêm 50 thiết bị bay không người lái của Trung Quốc vào năm 2026 để ứng dụng AI vào nông nghiệp.

Kazakhstan: Tiên phong trong năng lượng xanh

Tại Kazakhstan, dấu ấn của Trung Quốc tập trung mạnh mẽ vào chiến lược chuyển đổi năng lượng. Các tập đoàn lớn của Trung Quốc như Viện Kỹ thuật Cơ khí và Điện Thượng Hải cùng Tập đoàn Điện lực Thượng Hải đã được chọn để thực hiện trang trại điện gió Mirny công suất 1 GW - dự án năng lượng tái tạo lớn nhất quốc gia này.

Bên cạnh đó, sự hợp tác còn mở rộng sang các công nghệ tương lai như trạm sản xuất hydro xanh tại Đại học Nazarbayev và nhà máy điện mặt trời 300 MW tích hợp lưu trữ năng lượng tại vùng Turkestan. Về năng lượng truyền thống, Trung Quốc cũng đã bắt đầu cung cấp lô nhiên liệu hàng không đầu tiên cho Kazakhstan, hiện thực hóa thỏa thuận cung ứng lên tới 500.000 tấn mỗi năm.

Những mảng màu tương phản: Kyrgyzstan và Tajikistan

Trái ngược với sự bùng nổ tại Kazakhstan và Uzbekistan, sự hiện diện của Trung Quốc ở Kyrgyzstan và Tajikistan lại cho thấy những đặc điểm khác biệt.

Tại Kyrgyzstan, một nghiên cứu về mô hình đầu tư cho thấy sự phân bổ không đồng đều. Phần lớn dòng vốn tập trung vào các vùng nội địa như thung lũng Chuy (128,4 triệu USD), trong khi các khu vực biên giới giáp Trung Quốc như Naryn hay Issyk-Kul lại nhận được mức đầu tư khiêm tốn. Các chuyên gia nhận định sự chênh lệch này có thể nhằm duy trì sự kiểm soát lỏng lẻo tại biên giới, tạo điều kiện cho dòng chảy hàng hóa không kiểm soát. Tuy nhiên, một tín hiệu tích cực là việc phân bổ đất tại Bishkek để xây dựng văn phòng hành chính cho dự án đường sắt chiến lược Trung Quốc-Kyrgyzstan-Uzbekistan đã được triển khai.

Đối với Tajikistan, quan hệ hợp tác cấp chính phủ dù có nhiều cuộc tiếp xúc nhưng vẫn chưa đạt được những thỏa thuận cụ thể trong các lĩnh vực như quản lý nước hay bảo vệ môi trường. Ngoài ra, các vấn đề an ninh biên giới vẫn là một thách thức, khi đại diện Trung Quốc tại Liên hợp quốc gần đây đã yêu cầu điều tra các vụ tấn công nhằm vào công dân nước này tại khu vực biên giới Afghanistan-Tajikistan.

Tóm lại, chiến lược của Trung Quốc tại Trung Á đang chuyển mình từ việc thuần túy khai thác tài nguyên sang một hệ sinh thái tích hợp từ tài chính, hạ tầng đô thị đến năng lượng tái tạo và công nghệ cao. Tuy nhiên, hiệu quả và mức độ gắn kết của chiến lược này vẫn phụ thuộc đáng kể vào đặc thù chính trị và sự ổn định của từng quốc gia trong khu vực.

Trung Quốc thông xe đường hầm cao tốc dài nhất thế giới

Đường hầm cao tốc dài nhất thế giới ở Trung Quốc mang tên Thiên Sơn Thắng Lợi (Tianshan Shengli) đã chính thức thông xe vào ngày 26/12.

Mỹ và Trung Quốc tìm cách hạ nhiệt căng thẳng Thái Lan - Campuchia

Mỹ và Trung Quốc thúc đẩy các nỗ lực hòa bình giữa Thái Lan và Campuchia, hướng tới giảm căng thẳng và khôi phục thỏa thuận ngừng bắn trong khu vực.

Trung Quốc và Mỹ đẩy mạnh phối hợp chống ma túy

Ngày 16/12, Trung Quốc thu giữ 430 kg cocaine tại một cảng biển ở Thâm Quyến với sự hỗ trợ từ thông tin tình báo của Mỹ.

2,4km trong 6 giờ: Tốc độ sửa đường siêu nhanh của Trung Quốc

Một đội công nhân giao thông tại Bắc Kinh (Trung Quốc) vừa lập kỷ lục tốc độ thi công khi sửa chữa và trải nhựa lại 2,4 km đường chỉ trong vòng 6 giờ, với tổng khối lượng nhựa đường lên tới khoảng 8.000 tấn.