Bãi rác tập trung huyện Việt Yên được quy hoạch rộng 3 ha trở thành cánh đồng rác.

Nhiều điểm “nóng” 

Trời mưa xối xả nhưng không khí ngột ngạt, khó chịu vẫn bao trùm khu vực tập kết rác thải của xã Trung Sơn (Việt Yên). Rác đủ loại, đổ tràn cả đường. Điểm tập kết rác được xây tại thôn Sơn Quang liền sát trục đường liên xã. Nhiều hộ dân có ruộng gần bãi rác phản ánh, rác lưu cữu lâu ngày nên nước rỉ xuống ruộng đen ngòm. Không ai dám chăn trâu gần khu vực này vì mùi hôi thối. 

Theo báo cáo của Phòng Tài nguyên và Môi trường, toàn huyện hiện có hơn 10 điểm tập kết rác tại các xã sau đó thu gom về bãi rác của huyện đặt tại thôn Đông, thị trấn Bích Động. Tuy nhiên, bãi rác này đang cải tạo, mới xây xong một số bể chứa, đặt màng lót chống thấm nên rác vẫn đổ trùm lên cả bờ bao dài hàng trăm mét. Không khí ô nhiễm trầm trọng. 

Bà Nguyễn Thị Lý, sinh sống cách bãi rác không xa nói: “Tôi chỉ thấy rác đổ về ngày một tăng mà không thấy có biện pháp gì xử lý. Nhà tôi có hai cháu nhỏ thường xuyên bị viêm đường hô hấp, nhiều lần ốm phải đưa đến nhà họ hàng ở nhờ vài ngày để tránh mùi”. Cử tri cũng nhiều lần phản ánh lên HĐND huyện về tình trạng ô nhiễm của bãi tập kết rác. 

Ông Nguyễn Văn Thư, Phó Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện nói: “Phản ánh trên là có cơ sở bởi rác đổ về ngày một nhiều nhưng việc phun chế phẩm để chôn lấp chưa đủ để khử mùi. Hệ thống trạm bơm xử lý nước rỉ rác chưa hoàn thiện”. Ở một số huyện khác cũng có tình trạng này.

Theo đại diện Phòng Kiểm soát ô nhiễm - Chi cục Môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường), toàn tỉnh chỉ có một bãi xử lý rác thải tập trung của TP Bắc Giang bảo đảm quy trình, có màng chống thấm, được phun chế phẩm trước khi chôn lấp và có hệ thống xử lý nước rỉ rác. Hầu hết các huyện còn lại đều có bãi rác tập trung; nhiều xã có điểm tập kết nhưng chưa có biện pháp xử lý, các bãi rác lại trở thành điểm bị ô nhiễm và ảnh hưởng xung quanh. 

Các huyện Lục Nam, Tân Yên, Yên Dũng có lò đốt rác theo công nghệ Nhật Bản nhưng mỗi ngày chỉ xử lý một phần rác thải của huyện (khoảng 7-8 tấn/ngày). Các huyện Hiệp Hòa, Việt Yên, Yên Thế đang cải tạo, nâng cấp bãi tập trung. Hiện mỗi ngày, toàn tỉnh thải ra gần 550 tấn rác song chỉ có khoảng một nửa được thu gom. Biện pháp xử lý chủ yếu là chôn lấp hoặc đốt thủ công, tác động xấu đến môi trường đất, nước và không khí. 

Giải quyết ô nhiễm tại… bãi rác 

Thực trạng ô nhiễm môi trường tại các bãi rác tồn tại đã lâu nhưng chưa có biện pháp xử lý hiệu quả. Nguyên nhân vẫn là khó khăn về kinh phí vận chuyển, lắp đặt lò, áp dụng công nghệ xử lý. Ông Đỗ Văn Công, Chủ tịch UBND xã Trung Sơn (Việt Yên) nói: “Trước đây, UBND xã hỗ trợ các tổ vệ sinh môi trường đốt rác nhưng không xuể. Vì thế, khoảng 2-3 tháng, xã phải trích kinh phí từ 5-7 triệu đồng thuê xe chở rác về bãi của huyện. Cứ đà này, xã sẽ không có kinh phí để thuê vận chuyển rác”. 

Dự báo của cơ quan chuyên môn, đến năm 2030, tổng lượng rác thải nông thôn trong tỉnh phát sinh khoảng 938 tấn/ngày. Hiện nay, lò đốt rác theo công nghệ Nhật Bản là một trong những giải pháp xử lý rác thải hiệu quả. Thế nhưng, toàn tỉnh mới có 4 lò ở các huyện: Tân Yên, Yên Dũng, Lục Nam. Để xử lý cơ bản lượng rác thải, mỗi huyện cần đầu tư khoảng 10 -15 tỷ đồng xây, lắp đặt lò đốt. 

 Muốn xây dựng nông thôn mới, nâng cao chất lượng sống của người dân, việc xử lý rác thải là nhiệm vụ cần thiết và cấp bách. Mới đây, UBND tỉnh đã phê duyệt đồ án quy hoạch quản lý chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Mục tiêu là phân loại rác thải tại nguồn, quy hoạch hệ thống thu gom, vận chuyển chất thải cho các đô thị, khu công nghiệp, điểm dân cư nông thôn. Trong đó quy hoạch 6 khu xử lý cấp vùng huyện sử dụng công nghệ phân loại thu hồi các thành phần có khả năng tái chế, chế biến thành phân hữu cơ tại các khu xử lý, lắp đặt lò đốt. Riêng năm nay, tỉnh đầu tư 15 tỷ đồng từ nguồn vốn xây dựng nông thôn mới hỗ trợ 6 huyện lắp đặt lò đốt rác. 

Để khắc phục hiện trạng, ngăn chặn phát sinh điểm ô nhiễm nghiêm trọng tại chính các bãi rác tập trung, các huyện, thành phố cần đầu tư kinh phí, tìm kiếm các giải pháp công nghệ phù hợp để xử lý. Cơ quan chuyên môn tích cực nghiên cứu, hướng dẫn người dân áp dụng các biện pháp kỹ thuật đơn giản để tiêu hủy rác thải tại hộ nhằm hạn chế tình trạng rác quá tải ở các bãi đi đôi với tăng cường tuyên truyền, tập huấn nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho người dân. 

Rà soát, khuyến khích nhân rộng các mô hình tái chế rác thành phân vi sinh có hiệu quả về kinh tế và môi trường. Các Sở Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường… phối hợp với các huyện xác định vị trí xây dựng, hướng dẫn quy chuẩn kỹ thuật hạ tầng bảo vệ môi trường đối với các điểm tập kết, xử lý rác.

Hải Minh