Những yếu tố thuận lợi ngắn hạn (như các chính sách kích thích tài khóa hoặc hạ lãi suất ở một số quốc gia) đã giúp cân bằng các rủi ro dài hạn (như căng thẳng thương mại, nợ công cao và lạm phát dai dẳng, bên cạnh những tác động từ biến đổi khí hậu, thiên tai và xung đột địa chính trị). Tuy nhiên, những vấn đề khiến con tàu kinh tế thế giới tròng trành trong năm qua có thể sẽ tiếp tục trong năm 2026.

Cảng hàng hóa ở Sơn Đông, Trung Quốc

Lực đẩy ngắn hạn

Triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu trong năm 2026 vẫn lạc quan nhờ những diễn biến tích cực trong quan hệ thương mại giữa các nền kinh tế lớn, cùng với những lực đỡ đến từ các biện pháp kích thích cũng như bùng nổ đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI).

Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới công bố tháng 10/2025, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã nâng nhẹ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025, khi các cú sốc thuế quan và điều kiện tài chính đã diễn biến tích cực hơn so với dự kiến trước đó. Đây là lần thứ hai IMF nâng dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu kể từ tháng 4/2025, khi các thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và những đối tác lớn đã giúp tránh được các đòn thuế quan của Tổng thống Trump và không dẫn đến các biện pháp trả đũa lẫn nhau.

IMF dự báo GDP toàn cầu sẽ tăng trưởng 3,2% trong năm 2025, tăng so với mức 3% trong dự báo tháng 7/2025. Trước đó, vào tháng 4/2025, sau khi ông Trump đe dọa áp đặt các mức thuế đối ứng trên diện rộng và căng thẳng thương mại với Trung Quốc leo thang, mức tăng trưởng GDP toàn cầu mà IMF dự báo chỉ là 2,8%, so với mức 3,2% của năm 2024.

Theo chuyên gia kinh tế trưởng của IMF, ông Pierre-Olivier Gourinchas, ngoài mức thuế quan thấp hơn dự kiến, GDP toàn cầu còn được hỗ trợ khi khu vực tư nhân đã chủ động nhập khẩu trước để tránh thuế và nhanh chóng tái định tuyến chuỗi cung ứng. Cùng lúc đó cũng xuất hiện các yếu tố tiếp sức khác, bao gồm đồng USD suy yếu, các gói kích thích tài khóa ở châu Âu và Trung Quốc, cùng sự bùng nổ đầu tư vào AI.

Trong năm nay, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cũng nhiều lần điều chỉnh dự báo tăng trưởng thương mại và kinh tế, điều rất hiếm khi xảy ra, do những bất ổn khó lường từ các chính sách thuế quan liên tục thay đổi của chính phủ Mỹ. Trong báo cáo mới nhất vào tháng 10/2025, WTO đã dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể đạt mức 2,7% trong năm nay và 2,6% trong năm tới. Theo Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala, nhìn chung các quốc gia đã có những phản ứng thận trọng trước những thay đổi thuế quan của Mỹ. Điều này kết hợp với tiềm năng tăng trưởng trong lĩnh vực AI và việc tăng cường giao thương giữa các quốc gia còn lại trên thế giới, nhất là giữa các nền kinh tế mới nổi, đã giúp giảm bớt những khó khăn thương mại trong năm 2025.

Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới mới nhất công bố ngày 2/12, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) nhận định kinh tế thế giới "đứng vững một cách đáng ngạc nhiên" dù đối mặt với những yếu tố bất lợi trong năm nay. OECD cho rằng nền kinh tế thế giới đang hướng tới mức tăng trưởng 3,2% vào năm 2025, thấp hơn so với con số 3,3% của năm 2024, trước khi giảm xuống 2,9% vào năm 2026 và phục hồi trở lại vào năm 2027, với mức tăng trưởng 3,1%. Theo OECD, các rào cản thương mại mới, bất ổn chính trị và đầu tư giảm sút đã kìm hãm tăng trưởng, nhưng nhu cầu vẫn duy trì ở mức khả quan ngoài dự kiến. Tổ chức này chỉ ra các yếu tố như các điều kiện tài chính toàn cầu thuận lợi hơn, các chính sách kinh tế vĩ mô mang tính hỗ trợ, tăng trưởng thu nhập thực tế và nhu cầu mạnh mẽ đối với các khoản đầu tư mới liên quan đến AI, đặc biệt là ở Mỹ, đã thúc đẩy nhu cầu.

Dù vậy, OECD cảnh báo nguy cơ các quốc gia áp dụng thêm rào cản thương mại, đặc biệt là đối với hàng hoá quan trọng phục vụ sản xuất, có thể gây ra những tác động tiêu cực đáng kể lên chuỗi cung ứng và sản xuất trên toàn cầu. Ngoài ra, việc các nhà đầu tư định giá tài sản quá cao dựa trên kỳ vọng lạc quan thái quá về lợi nhuận của các doanh nghiệp AI cũng có nguy cơ dẫn đến những điều chỉnh đột ngột, mầm mống của khủng hoảng.

Rủi ro dài hạn

Người dân Mỹ mua hàng tại một siêu thị ở bang Maryland.

Năm 2025 chứng kiến bước leo thang lớn nhất trong chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ kể từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung 2018. Mỹ tuyên bố áp mức thuế 10 - 49% với hầu hết đối tác thương mại, sau đó điều chỉnh xuống 10 - 41%, nhằm thu hẹp thâm hụt thương mại kéo dài và bảo vệ việc làm trong nước.

Trong nửa đầu năm 2025, kim ngạch thương mại hàng hóa toàn cầu ghi nhận đà tăng, do các doanh nghiệp tích trữ hàng trước khi các mức thuế mới của Mỹ có hiệu lực, giúp xuất khẩu và sản xuất công nghiệp được thúc đẩy. Tuy nhiên, tình hình thương mại toàn cầu bất ổn trong nửa cuối năm và khó đoán trong năm 2026 do các chính sách thuế quan của Mỹ và phản ứng của các quốc gia khác, nhu cầu nhập khẩu và tiêu thụ nội địa của các nước giảm đáng kể.

Trong bối cảnh thị trường toàn cầu đang chịu ảnh hưởng từ chính sách thuế quan khó đoán của Tổng thống Mỹ Donald Trump, xung đột địa chính trị tại Trung Đông, khu vực sản xuất dầu mỏ quan trọng của thế giới, leo thang gây ra những cũng gây phản ứng mạnh mẽ trên thị trường toàn cầu. Nếu chính sách thuế quan của Mỹ kết hợp với một cuộc xung đột kéo dài ở Trung Đông, sẽ khiến rủi ro suy thoái kinh tế toàn cầu sẽ tăng lên mức đáng báo động. Do đó, các nền kinh tế cần chuẩn bị kịch bản ứng phó linh hoạt, từ điều tiết thị trường tài chính đến đảm bảo an ninh năng lượng và thương mại.

Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) dự báo thị trường dầu mỏ toàn cầu sẽ duy trì trạng thái ổn định trong năm 2026.

Tại một điểm nóng khác, tiến trình hòa bình cho cuộc xung đột Nga - Ukraine trong suốt năm qua vẫn đầy gian nan và chưa có đột phá rõ rệt. Cuộc xung đột không chỉ trực tiếp làm gián đoạn các chuỗi cung ứng liên quan, mà còn là khởi nguồn cho cuộc đối đầu giữa các nước phương Tây và Nga với nhiều biện pháp trừng phạt lẫn nhau, gây hệ quả nghiêm trọng cho nền kinh tế toàn cầu. Thời gian gần đây, các nền kinh tế đã có những biện pháp để ổn định và thích nghi dần với bối cảnh này. Mặc dù vậy, một khi xung đột Nga-Ukraine vẫn tiếp tục phức tạp và các biện pháp trả đũa về kinh tế vẫn leo thang, triển vọng kinh tế thế giới vẫn rất khó đoán định.

Trong khi đó, áp lực lạm phát vẫn dai dẳng tại một số nền kinh tế phát triển, đặc biệt ở Mỹ và châu Âu, do chi phí lao động cao, chuỗi cung ứng chưa hoàn toàn hồi phục, giá lương thực, năng lượng tăng cũng như nhiều rủi ro về chính sách tiền tệ và các cuộc xung đột trên phạm vi toàn cầu.

Về nợ công, các quốc gia phát triển tiếp tục gánh mức nợ cao, trong khi nhiều nền kinh tế mới nổi cũng phải vay nợ để duy trì đầu tư cơ sở hạ tầng và kích thích tăng trưởng. Tuy nhiên, Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản có khả năng huy động vốn tốt hơn so với các nền kinh tế mới nổi, do các nước nghèo thường phải đối mặt với chi phí cao và rủi ro tỷ giá lớn.

Sóng gió trong năm qua đã tạm lắng nhờ những lực đẩy ngắn hạn. Để con tàu kinh tế thế giới tiếp tục vững tiến về phía trước trong năm 2026, thế giới cần chung tay nỗ lực giải quyết các rủi ro dài hạn nói trên, đặc biệt là vấn đề thuế quan và xung đột địa chính trị.

Quốc hội Nhật Bản thông qua gói ngân sách bổ sung kỷ lục cho tài khóa 2025

Quốc hội Nhật Bản  vừa thông qua dự thảo ngân sách bổ sung tài khóa 2025 trị giá 18.300 tỷ yen (khoảng 117 tỷ USD). Đây là khoản ngân sách bổ sung lớn nhất kể từ năm tài chính 2022 và được xem là cơ sở cho các biện pháp kinh tế mới của Chính quyền Thủ tướng Sanae Takaichi.

Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh miễn trừ thuế quan cho một số quốc gia đã đạt thoả thuận

Ngày 5/9 theo giờ địa phương, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp miễn trừ thuế quan cho các đối tác thương mại đã đạt được thỏa thuận về xuất khẩu công nghiệp như niken, vàng và các kim loại khác, cũng như hợp chất dược phẩm và hóa chất, áp dụng ngay từ ngày 8/9.

BRICS định hình lại thương mại để đáp trả thuế quan của Mỹ

Trước sức ép thuế quan khổng lồ từ Washington, BRICS không chỉ phản ứng mà còn chủ động tái cấu trúc quan hệ kinh tế, thúc đẩy một thế giới đa cực công bằng hơn.