Những ngày cuối năm, tiếng máy cưa, tiếng đục chạm rộn vang tại các con ngõ nhỏ của phường Phù Khê. Mùi gỗ hương và gỗ trắc quyện hòa trong nhịp sống của làng nghề đã tồn tại hàng trăm năm. Ông Nguyễn Công Kiên, Chủ tịch UBND phường cho biết: “Cái khó của Phù Khê là vừa phải đô thị hóa nhanh, vừa phải gìn giữ hồn cốt làng nghề. Để làm được việc đó, địa phương quy hoạch cụm sản xuất tập trung, giảm ô nhiễm; đồng thời khôi phục các giá trị văn hóa xưa, biến nghề gỗ mỹ nghệ thành thương hiệu kinh tế đô thị”. Theo ông Kiên, thu nhập bình quân trên địa bàn đạt 85-90 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ khá, giàu đạt hơn 80%. Các tuyến phố nghề đang hình thành; hạ tầng điện, nước sạch, viễn thông từng bước được ngầm hóa. Nhiều nghệ nhân trẻ tiếp cận nền tảng số, xuất khẩu sản phẩm sang châu Âu, Nhật Bản. Trong quá trình phát triển, phường Phù Khê đang chọn con đường đô thị hóa dựa vào làng nghề, biến nghề truyền thống thành lợi thế cạnh tranh.

Quang cảnh làng quê Phật Tích.

Nếu Phù Khê có những làng nghề sôi động thì xã Phật Tích lại gây ấn tượng với du khách bởi vẻ đẹp của núi non, chùa và tượng đá cổ kính. Đây là vùng nông thôn mới với nhiều nét độc đáo. Buổi chiều tối mùa đông, trong căn nhà nhỏ, nghệ nhân Hoàng Thị Mùi đang cùng các bà, các chị và mấy em nhỏ hăng say luyện tập bài hát quan họ cổ Khách đến chơi nhà chuẩn bị cho lễ hội đầu xuân Bính Ngọ 2026. Người nghệ nhân đã qua tuổi thất thập chia sẻ: “Vui vì quê hương phát triển nhưng vui hơn khi thấy làng mình vẫn giữ được nếp cũ. Hát quan họ không chỉ là đam mê mà còn gìn giữ sự thanh nhã của người Kinh Bắc”.

Trong giai đoạn phát triển mới, xã Phật Tích luôn quan tâm phát triển kinh tế đi đôi với gìn giữ, phát huy giá trị di sản. Địa phương đang triển khai mô hình “Không gian văn hóa - du lịch”. Những tuyến đường vào khu di tích của xã được nâng cấp; homestay làng quê và các chợ phiên văn hóa, hệ thống thuyết minh số hóa cho du khách đang được hoàn thiện thu hút thêm nhiều người trẻ đến tham quan, sử dụng dịch vụ.

Ngược lên miền đồi xã Kép. Nơi đây có những cánh đồng dứa trải dài, những ruộng rau xanh mướt. Xa xa là những ngôi nhà mới xây dựng khang trang. Ông Nguyễn Hữu Trung, người dân thôn Vạc nói: “Hợp nhất tỉnh mở ra những cơ hội lớn. Chúng tôi mong học được cách làm của nhiều địa phương mạnh trong tỉnh mới. Giờ hợp tác xã làm ăn bài bản hơn, doanh nghiệp liên kết xây dựng các vùng nguyên liệu nhiều hơn, đường sá được nâng cấp, bà con yên tâm đầu tư”.

Tại xã Kép, cây dứa đã trở thành cây trồng chủ lực. Toàn xã hiện có khoảng 200 ha dứa, trong đó Hợp tác xã Dứa sạch Hương Sơn có 100 ha. Mang lại thu nhập bình quân đạt khoảng 300 triệu đồng/ha/năm, cây dứa không chỉ giúp nhiều hộ dân cải thiện đời sống mà còn góp phần quan trọng vào việc thực hiện tiêu chí thu nhập trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Cùng với cây dứa, nông dân xã Kép đang mạnh dạn chuyển đổi từ các loại cây trồng truyền thống sang trồng rau an toàn, cây ăn quả, các loại rau màu phục vụ chế biến. Thu nhập bình quân đạt 52 triệu đồng/người/năm. Hiện gần 100% đường giao thông trên địa bàn đã được cứng hóa.

Gian trưng bày, giới thiệu sản phẩm OCOP của Hợp tác xã Dược liệu công nghệ cao Trường Sơn, xã Trường Sơn. Ảnh: Nguyễn Hưởng.

Hiện nay, Bắc Ninh có không gian phát triển rộng, nơi đô thị, công nghiệp, làng nghề, di sản và sản xuất nông nghiệp hàng hóa cùng tồn tại và bổ trợ cho nhau. Sự đa dạng này tạo nền tảng để tỉnh xây dựng mô hình đô thị văn minh, nông thôn mới mang đậm dấu ấn địa phương, hình thành những “vùng quê đáng sống”. Ở đó, hệ thống hạ tầng điện, nước sạch, viễn thông được đầu tư đồng bộ, tiến tới ngầm hóa; các tuyến giao thông liên vùng hiện đại dần hình thành, tạo diện mạo mới cho nông thôn Bắc Ninh. Hệ thống dịch vụ thương mại từng bước phát triển với siêu thị, chợ, trung tâm phân phối hiện đại; các cụm công nghiệp làng nghề được quy hoạch bài bản, gắn với hệ thống thoát nước và xử lý nước thải tập trung nhằm giảm áp lực ô nhiễm và bảo đảm phát triển bền vững. Khi hạ tầng thông minh phát triển rộng khắp, bản sắc văn hóa được duy trì, gìn giữ góp phần đưa những làng quê hôm nay trở thành “những đô thị nhỏ mang hồn làng Việt”. Trong định hướng phát triển chung, tỉnh Bắc Ninh đang phấn đấu hình thành chuỗi những vùng quê kiểu mẫu, bao gồm: Vùng đô thị hóa dựa vào nghề truyền thống ở Phù Khê, Đồng Kỵ; vùng di sản du lịch tâm linh với đền Đô, chùa Phật Tích, chùa Dâu, Bút Tháp, Bổ Đà, Vĩnh Nghiêm kết nối lên Tây Yên Tử; vùng nông nghiệp xanh gắn với du lịch trải nghiệm…

Hôm nay, đi trên những triền đồi ở Phật Tích, Yên Dũng bảng lảng sương mai, đến Phù Khê, Đồng Kỵ hay sang những cánh đồng bát ngát ở Kép, Lục Nam, Tân Yên, Cao Đức, Trung Chính…, dễ dàng cảm nhận được vẻ đẹp, sức sống mạnh mẽ của quê hương Kinh Bắc, nơi mỗi người dân đang từng ngày vun đắp cho cuộc sống mới. Mỗi địa phương bằng lợi thế và con đường riêng của mình đang dệt nên bức tranh đầy sắc màu, vừa giữ được hồn cốt làng quê song vẫn hòa nhịp, chuyển mình trong quá trình đô thị hóa.

Khởi sắc nông thôn mới ở xã vùng cao Sơn Động

BẮC NINH - Xã Sơn Động (Bắc Ninh) thành lập ngày 1/7/2025 trên cơ sở sáp nhập xã Vĩnh An, xã An Bá và thị trấn An Châu, tổng diện tích tự nhiên 78,72 km², quy mô dân số 24.394 người, 33 thôn.

Xã Tân Yên: Đồng bộ các giải pháp xây dựng nông thôn mới

BẮC NINH - Bằng cách làm bài bản, lấy phát triển kinh tế làm nền tảng, xã Tân Yên (Bắc Ninh) đã và đang triển khai đồng bộ các giải pháp xây dựng nông thôn mới. Cùng với nâng cao thu nhập cho người dân, địa phương chú trọng hoàn thiện hạ tầng, giữ vững các tiêu chí nông thôn mới nâng cao, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Bắc Ninh: Xây dựng nông thôn mới ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số

BẮC NINH - Những năm qua, phong trào xây dựng nông thôn mới ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh có sự chuyển biến rõ nét. Với cách làm linh hoạt, phát huy vai trò chủ thể của người dân, nhiều thôn, xã miền núi không chỉ “về đích” nông thôn mới mà còn gìn giữ, nâng cao chất lượng các tiêu chí, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.