Nghĩa Phương: Nhộn nhịp mùa na

Thứ 6: 11:50 ngày 22/08/2025

BẮC NINH - Nông dân xã Nghĩa Phương (Bắc Ninh) đang bước vào mùa thu hoạch na chính vụ. Tiếng gọi mời, chào bán vang lên khắp các chợ; những chuyến xe chở na ra, vào nườm nượp mang theo niềm vui được mùa của người dân.

Tấp nập chợ na buổi sớm

Trời mờ sáng, chợ na ở thôn Khuyên đã tấp nập người mua, bán. Những chuyến xe chở đầy ắp quả ngọt từ khắp các vùng trồng na đổ về, vừa dừng bánh đã có các tiểu thương xúm lại xem hàng, trả giá. Gọi là chợ, song thực chất chỉ là những điểm tập kết, tiêu thụ na. Chợ na có từ hàng chục năm qua nhưng chỉ họp vào mùa thu hoạch, thời gian từ 4 giờ đến 7 giờ sáng. Hoạt động giao dịch diễn ra nhanh chóng và nhộn nhịp. Dù bị ảnh hưởng của thời tiết mưa bão cuối năm ngoái nhưng nhìn chung năm nay na được mùa, được giá, hàng loại đẹp giá dao động từ 35 - 50 nghìn đồng/kg. Chị Nguyễn Thị Hậu, quê ở xã Đông Phú có hơn 10 năm kinh nghiệm buôn bán cho biết: “Mỗi ngày, tôi đến các điểm tập kết trong xã thu mua 1,5 - 2 tấn na rồi phân phối cho các sạp bán hoa quả tại Hà Nội. Hôm nay na mã đẹp nhiều nên chưa đến 1 tiếng mà tôi đã mua đầy xe tải 2,5 tấn”.

Người dân buôn bán tại chợ na ở thôn Khuyên.

Vừa bán xong chuyến hàng cuối, anh Nguyễn Văn Dũng, thôn Liên Giang chia sẻ: “Gia đình tôi có hơn 1 nghìn gốc na khoảng 7-10 năm tuổi đang cho thu quả. Gần một tháng qua, vợ chồng tôi dậy từ 2-3 giờ sáng ra vườn soi đèn hái na để kịp đưa xuống chợ. Vườn na của gia đình tôi chủ yếu sử dụng phân hữu cơ nên năm nay quả to và mã đẹp, giá bán cao hơn năm trước”. Đến thời điểm này, gia đình anh Dũng đã bán được 2,5 tấn na, thu về gần 100 triệu đồng; số còn lại sẽ được xử lý kỹ thuật để cho quả trái vụ bán vụ chiêm.

Cũng như ở thôn Khuyên, tại điểm tập kết thôn Suối Ván, sau khi thống nhất giá, na được người mua khéo léo xếp vào thùng xốp, mỗi thùng từ 25 - 40 kg rồi đưa đi tiêu thụ tại các tỉnh, thành phố như: Hà Nội, Hải Phòng, Hưng Yên... Mùa thu hoạch năm nay, các hợp tác xã sản xuất na dai theo tiêu chuẩn VietGAP tại xã Nghĩa Phương nhận được nhiều đơn đặt hàng, na hái đến đâu tiêu thụ hết đến đó.

Theo đại diện Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường), toàn tỉnh có hơn 2,2 nghìn ha trồng na, năm nay sản lượng ước đạt khoảng 16 nghìn tấn, tăng hơn 1 nghìn tấn so với năm ngoái. Tính đến ngày 17/8, bà con đã thu hoạch hơn 300 tấn na, giá bán dao động từ 30-50 nghìn đồng/kg; riêng tại xã Nghĩa Phương có hơn 1 nghìn ha, chiếm gần 50% diện tích na toàn tỉnh, sản lượng ước đạt 8 nghìn tấn. Những năm trước, cây na mang lại thu nhập cho địa phương khoảng 400 triệu đồng/ha đất canh tác, cao gấp nhiều lần so với cây trồng khác.

Khai thác giá trị cây trồng chủ lực

Cây na bén rễ với vùng đất Nghĩa Phương đã hàng chục năm, trở thành cây trồng chủ lực, góp phần mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân miền núi. Những năm qua, cấp ủy, chính quyền địa phương tuyên truyền người dân chuyển đổi các chân ruộng cấy lúa gặp khó khăn nước tưới sang trồng na và cây ăn quả khác; mở rộng diện tích trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, sản xuất theo hướng hữu cơ.

Xã Nghĩa Phương có hơn 1 nghìn ha trồng na, chiếm gần 50% diện tích na toàn tỉnh, sản lượng quả khai thác chính vụ ước đạt 8 nghìn tấn.

Ngoài yếu tố thời tiết, địa chất phù hợp sinh trưởng phát triển của cây trồng, nông dân Nghĩa Phương còn có nhiều sáng tạo về kỹ thuật trồng, chăm sóc na. Trong đó phải kể đến kỹ thuật đốn tỉa sau mỗi vụ thu hoạch. Nghĩa Phương cũng là xã đầu tiên trong tỉnh áp dụng phương pháp thụ phấn bổ sung để kéo dài mùa thu hoạch, hạn chế việc na chín rộ dẫn đến không kịp thu hái, tránh thương lái ép giá

Ông Đặng Văn Thành, chuyên viên Phòng Kinh tế cho biết: 87% diện tích trồng na trên địa bàn xã được chăm sóc theo phương pháp rải vụ, áp dụng kỹ thuật thụ phấn bổ sung. Điều này giúp nâng cao năng suất, chất lượng quả và kéo dài thời gian thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 12 (trước đây thu hoạch từ tháng 7 đến trung tuần tháng 8 là kết thúc). Tại các vườn trồng, nông dân khai thác khoảng 60% sản lượng vào chính vụ, phần còn lại được xử lý kỹ thuật để cho quả trái vụ (na chiêm) vào cuối năm. Ngoài diện tích giống na dai hiện có, nhiều hộ dân đã năng động chuyển hướng sang trồng na Thái cho thu hoạch 2 vụ/năm. Na Thái có điểm nổi bật là kích thước lớn, vỏ mỏng, thịt trắng, dai, vị ngọt đậm và ít hạt, mỗi quả khi được thu hoạch nặng từ 800 - 1,2 kg nên được thị trường ưa chuộng.

Nhằm giúp việc tiêu thụ na thuận lợi, UBND xã Nghĩa Phương đã tổ chức quảng bá thương hiệu bằng nhiều phương pháp như: Hướng dẫn thành lập hợp tác xã sản xuất na dai, ban hành quy chế quản lý chỉ dẫn địa lý, dán tem truy xuất nguồn gốc, mã QR Code, in bao bì; đồng thời quy hoạch vùng sản xuất na theo tiêu chuẩn VietGAP... Toàn xã có 105 ha được cấp chứng nhận VietGAP. Từ năm 2021, sản phẩm na dai của Hợp tác xã na Nghĩa Phương đã được công nhận OCOP 3 sao.

Mặc dù diện tích trồng na không ngừng mở rộng, chất lượng được khẳng định, song việc phát triển thị trường hiện nay vẫn gặp nhiều thách thức. Bởi sản phẩm chủ yếu tiêu thụ qua kênh buôn bán nhỏ lẻ với thị trường truyền thống. Người dân và chính quyền địa phương mong muốn nhận được sự hỗ trợ từ Nhà nước để trái ngọt đặc trưng nơi đây được áp dụng công nghệ chế biến, bảo quản tiên tiến, giúp giữ quả tươi lâu hơn, mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và hướng tới xuất khẩu.

Bài, ảnh: Mai Toan