Trên nền tảng di sản phong phú, hạ tầng du lịch đang từng bước hoàn thiện với sự vào cuộc đồng bộ của các ngành, các cấp, du lịch Bắc Ninh đang mở ra một không gian phát triển kinh tế - xã hội rộng lớn, bền vững và toàn diện. Tỉnh có nhiều thời cơ, vận hội mới để bứt phá, trên cơ sở kết hợp và phát huy các thế mạnh về di sản văn hóa, lịch sử, điều kiện cảnh quan tự nhiên và kinh tế của cả hai địa phương trước đây khi "về chung một nhà".

Cộng hưởng nguồn tài nguyên đa dạng, phong phú và đặc sắc

Trong dòng chảy lịch sử dân tộc, hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh (trước đây) có nhiều điểm tương đồng về địa lý, lịch sử, văn hóa. Cả hai cùng chung nguồn gốc hình thành và gắn kết chặt chẽ bởi những nét văn hóa đặc sắc của đôi bờ sông Cầu. Bắc Ninh - Kinh Bắc tự ngàn đời đã là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi khởi nguồn của văn minh Lạc Việt, gắn liền với truyền thuyết Thủy Tổ Kinh Dương Vương. Đây cũng là quê hương phát tích vương triều Lý - triều đại đã dựng xây và phát triển nền văn minh Đại Việt rực rỡ; là “phên giậu” trấn giữ phía Bắc kinh thành Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội nghìn năm văn hiến.

Màn trống hội tại Lễ hội xuân Tây Yên Tử 2025.

Đặc biệt, Bắc Ninh là địa phương có đến 7 di sản đã được tổ chức UNESCO ghi danh là di sản văn hóa thế giới và khu vực. Trong đó, Dân ca Quan họ Bắc Ninh tiếp tục được lan tỏa mạnh mẽ ở trong nước và quốc tế, trở thành biểu tượng nhận diện của văn hóa - du lịch Bắc Ninh nói riêng và văn hóa Việt Nam nói chung. Trong tháng 7/2025, cùng với các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh vinh dự đón nhận tin vui từ UNESCO khi tổ chức này chính thức công nhận "Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc" là Di sản thế giới. Tất cả kho tàng di sản nêu trên là niềm tự hào, tự tôn dân tộc, đồng thời là tài sản, nguồn lực vô giá để phát triển kinh tế - xã hội, phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng của địa phương.

Bên cạnh các giá trị di sản văn hóa mang tầm quốc gia, quốc tế, tỉnh Bắc Ninh hiện nay sở hữu và bảo tồn một kho tàng di sản văn hoá dân gian đồ sộ, đa dạng về loại hình, đặc sắc về nội dung với sự tụ cư của hơn 20 dân tộc anh em. Mỗi dân tộc mang đến những nét riêng biệt về phong tục, tập quán, trang phục, ẩm thực và tín ngưỡng, tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu. Nổi bật là 1.400 lễ hội truyền thống, hơn 1.441 di tích lịch sử - văn hóa được xếp hạng các cấp, 24 bảo vật quốc gia; 33 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và hàng trăm làng nghề, các loại hình nghệ thuật truyền thống và trò chơi dân gian truyền thống đặc sắc…

Tỉnh Bắc Ninh hiện nay có nhiều điều kiện mở rộng địa hình kinh tế, đặc biệt là phát triển kinh tế - xã hội từ lợi thế về địa chất và cảnh quan tự nhiên như rừng, núi, khu thung lũng và lòng hồ. Tỉnh còn có cả vùng đồng bằng rộng lớn với nhiều di sản văn hóa làng nghề truyền thống nổi tiếng tiêu biểu, nhiều sản phẩm du lịch bước đầu được khai thác từ nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên, như: Khu du lịch suối Mỡ; Khu du lịch tâm linh - sinh thái Tây Yên Tử; điểm du lịch sinh thái Bản Ven Xanh; điểm du lịch sinh thái Bầu Tiên; điểm du lịch sinh thái Vạn Hoa Hồ Va… và nhiều dự án đô thị, du lịch, sinh thái, nghỉ dưỡng đã và đang triển khai đầu tư trên địa bàn tỉnh. Việc kết nối không gian văn hóa quan họ, Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử với các vùng danh lam thắng cảnh của vùng núi, vùng cây ăn quả nông nghiệp nông thôn ở Bắc Giang (trước đây) giúp mở rộng sản phẩm du lịch, kéo dài thời gian lưu trú của du khách và nâng cao giá trị trải nghiệm.

Cơ sở vật chất, dịch vụ du lịch bảo đảm đáp ứng nhu cầu

Nằm ở vị trí “cửa ngõ” phía Đông Bắc Thủ đô Hà Nội, tỉnh Bắc Ninh đã tận dụng lợi thế chiến lược xây dựng một hệ thống giao thông đa chiều, kết nối thuận lợi với các tỉnh/thành lân cận như Hà Nội, Hải Phòng, Thái Nguyên và Quảng Ninh. Với hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy, đường sắt và đường hàng không thuận lợi, đặc biệt là khi Cảng hàng không quốc tế Gia Bình dự kiến chính thức vận hành trong năm 2026 sẽ là cơ hội lớn để Bắc Ninh khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn với các nhà đầu tư và du khách trong, ngoài nước. Sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng giao thông, nhất là các tuyến đường cao tốc như Hà Nội - Bắc Giang - Lạng Sơn, Vành đai 4, các tuyến kết nối vùng núi và đồng bằng giúp du khách dễ dàng tiếp cận các điểm du lịch từ trung tâm đô thị như Kinh Bắc-Từ Sơn-Việt Yên-Bắc Giang tới vùng cao như Lục Ngạn, Lục Nam, Sơn Động, Yên Thế.

Hạ tầng thương mại phường Kinh Bắc được xây dựng hiện đại, phong phú về loại hình, quy mô phục vụ, góp phần thu hút khách du lịch. Ảnh Nguyễn Hưởng.

Về hạ tầng du lịch, tính đến tháng 7/2025, Bắc Ninh có 1.027 cơ sở lưu trú du lịch, trong đó 4 khách sạn 5 sao, 34 khách sạn từ 1- 4 sao; 97 doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, vận chuyển khách và cơ sở đạt chuẩn phục vụ khách du lịch; 38 khu, điểm du lịch cấp tỉnh. Hệ thống ẩm thực trên địa bàn tỉnh phong phú về loại hình, đa dạng về hình thức và quy mô phục vụ. Bên cạnh các nhà hàng mang bản sắc Việt Nam, mang nét văn hóa truyền thống Bắc Ninh - Kinh Bắc, cũng đã hình thành nhiều nhà hàng chất lượng quốc tế, tuyến phố chuyên doanh ẩm thực, dịch vụ phục vụ khách nước ngoài.

Bắc Ninh tiếp tục đón nhận các tin vui khi thu hút được nhiều nhà đầu tư vào các khu đô thị sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng, các khách sạn, cơ sở lưu trú cao cấp…

Một số giải pháp để du lịch Bắc Ninh bứt phá

Một là, xây dựng chiến lược, đề án phát triển du lịch toàn diện và cần xác định rõ vị trí của du lịch trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Xác định các sản phẩm du lịch mũi nhọn của tỉnh là: Du lịch văn hóa - tâm linh; Du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng; Du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm bản sắc văn hóa, di sản văn hóa truyền thống di sản văn hóa được UNESCO công nhận; Du lịch làng nghề, nông nghiệp, nông thôn vùng cây ăn quả; Du lịch vui chơi, giải trí, thể thao, hội nghị - hội thảo (MICE); đồng thời xác định quy hoạch xây dựng các trung tâm du lịch trọng điểm, các khu, điểm trọng điểm để nâng tầm quốc gia; ban hành cơ chế ưu đãi đầu tư và phát triển hạ tầng du lịch; tăng cường hoạt động xúc tiến đầu tư du lịch, mời gọi các tập đoàn lớn đầu tư vào các khu nghỉ dưỡng, tổ hợp du lịch - văn hóa - giải trí, các mô hình du lịch cộng đồng, nông nghiệp kết hợp sinh thái.

Một góc điểm du lịch sinh thái Vạn Hoa Hồ Va. Ảnh: VH.

Hai là, cần đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, quảng bá định vị thương hiệu Du lịch Bắc Ninh. Xây dựng các ấn phẩm, tài liệu, quà tặng du lich. Xây dựng các tour du lịch miễn phí để quảng bá du lịch và khơi dậy niềm tự hào về văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc. Sử dụng công nghệ số để xây dựng bản đồ số du lịch Bắc Ninh. Trí tuệ nhân tạo (AI); quảng bá hình ảnh du lịch trên các nền tảng mạng xã hội. Ứng dụng tra cứu thông tin, đặt tour, vé, dịch vụ trực tuyến các điểm đến du lịch.

Ba là, cần định hướng, phát triển các sản phẩm mang tính biểu tượng, không trùng lặp, đại diện cho thương hiệu du lịch Bắc Ninh, tạo sự lan tỏa các giá trị đặc sắc về miền đất, nét văn hóa, con người Bắc Ninh đến du khách trong và ngoài nước; phát triển các tour du lịch khai thác giá trị các di sản văn hóa được UNESCO ghi danh, các di tích quốc gia đặc biệt, bảo vật quốc gia, làng nghề và các lễ hội truyền thống và bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc trong tỉnh.

Bốn là, cần sự phối hợp đồng bộ của các cấp, các ngành và sự chung tay vào cuộc tích cực của các xã, phường, doanh nghiệp và nhân dân trên địa bàn tỉnh để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ chất lượng. Du lịch cần được tăng cường liên kết và hợp tác phát triển du lịch, đặc biệt cần kết nối các di sản văn hóa mang tầm quốc gia, quốc tế, các khu, điểm du lịch trong tỉnh, ngoại tỉnh và hợp tác quốc tế để tạo ra các tour du lịch đa dạng, độc đáo.

Năm là, tiếp tục triển khai thực hiện tốt công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, đặc biệt là các di sản đã được UNESCO ghi danh, theo trọng tâm, trọng điểm và gắn với khai thác bền vững trong phát triển du lịch, nâng cao nguồn thu cho du lịch.

Sáu là, cần tiếp tục ban hành và thực hiện tốt các cơ chế về chính sách cho phát triển du lịch tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy du lịch phát triển bền vững, thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, các địa phương, tùy thuộc vào điều kiện cụ thể về kinh tế - xã hội, cần có chính sách hỗ trợ thích hợp cho hoạt động du lịch. Tỉnh cần tiếp tục ban hành Nghị quyết về Phát triển du lịch tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2026 - 2030, định hướng đến năm 2050; đề án phát triển du lịch xanh trên địa bàn tỉnh; Các chính sách thu hút đầu tư, hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng; hỗ trợ bảo tồn di sản văn hóa; đào tạo nguồn nhân lực cho du lịch…

Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp trên sẽ giúp du lịch Bắc Ninh bứt phá, khẳng định vị thế là ngành kinh tế mũi nhọn, là một trong những trung tâm Văn hóa - Du lịch lớn của cả nước, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Đặc sản bánh đa Kế

BẮC NINH - Nhắc đến đặc sản Bắc Ninh, người ta không chỉ nhớ đến những trái vải thiều ngọt ngào, rượu làng Vân nồng say, bánh phu thê đậm đà... mà còn phải kể đến món bánh đa Kế giòn tan, thơm bùi như mang theo ân tình của những người dân chịu thương, chịu khó.

Ngọc Quan - Tự hào “Làng khôi nguyên xứ Bắc”

BẮC NINH - Thôn Ngọc Quan, xã Lâm Thao (Bắc Ninh), xưa là làng Xuân Lan và có tên nôm là làng Sen, được ví như “cái nôi sản sinh các nhà khoa bảng”. Nơi đây, người dân còn gìn giữ nhiều di sản văn hóa đặc sắc, nuôi dưỡng truyền thống cách mạng, hiếu học và chăm lo xây đời sống mới, kiến thiết miền quê đáng sống.

Khát vọng đưa đặc sản Việt chinh phục thế giới

BẮC NINH - Bắt đầu từ niềm đam mê ẩm thực truyền thống và tình yêu dành cho món mắm tép chưng thịt, vợ chồng anh chị Nguyễn Đình Dũng - Nguyễn Thị Huyên (xã Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh) thành lập Công ty cổ phần PTK VIETNAM với khát vọng đưa món ăn này trở thành niềm tự hào của ẩm thực Việt trên bản đồ thế giới.