Tiện ích online và khoảng trống an toàn
Sự bùng nổ của công nghệ số đang làm thay đổi căn bản thói quen tiêu dùng của người Việt. Mua bán trực tuyến trở nên phổ biến đến mức nhiều người gần như không còn thói quen đến cửa hàng; chỉ vài thao tác trên điện thoại, mọi nhu cầu từ quần áo, đồ gia dụng, thực phẩm đến dịch vụ cá nhân đều được đáp ứng trong thời gian ngắn.
Có thể nói, điều đầu tiên tạo nên sức hút của mua bán trực tuyến là tính tiện lợi. Các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo cung cấp nguồn hàng phong phú, đa dạng phân khúc và mức giá. Bên cạnh đó, mô hình bán hàng kết hợp giải trí - đặc biệt trên TikTok Shop - đưa người tiêu dùng vào không gian mua sắm sinh động, trực quan. Các “shop” cá nhân trên Facebook, Zalo cũng cung cấp lựa chọn linh hoạt cho người mua. Hình thức mua bán này giúp người tiêu dùng có nhiều lựa chọn, dễ dàng so sánh giá, tiếp cận ưu đãi lớn, nhận hàng nhanh chóng.
Nhưng phía sau sự tiện lợi là một loạt nguy cơ rủi ro. Việc mua hàng qua mạng xã hội, livestream hay các shop thiếu kiểm chứng khiến nhiều người vô tình trở thành nạn nhân của những mô hình kinh doanh thiếu minh bạch. Hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng len lỏi ở khắp nơi; quảng cáo sai lệch, thổi phồng công dụng diễn ra công khai; còn nhiều gian hàng “ảo” chỉ tồn tại vài ngày rồi biến mất…
Chị Lê Thu Hằng ở đường Thân Nhân Tín, phường Bắc Giang từng mua bộ mỹ phẩm qua livestream, được quảng cáo là “hàng ngoại cao cấp”. Nhưng khi nhận, sản phẩm không tem, không nguồn gốc, chất lượng đáng lo ngại. Liên hệ lại, shop lập tức chặn mọi liên lạc. Trường hợp này không mới, nhưng lại cho thấy khoảng trống lớn trong khâu kiểm soát và bảo vệ người dùng.
Tâm lý ham rẻ, tin vào quảng cáo khiến họ dễ dàng bị cuốn theo xu hướng tiêu dùng số mà quên mất việc tự bảo vệ mình. Đây chính là một phần nguyên nhân khiến khoảng trống an toàn ngày càng rộng.
Để thu hẹp khoảng trống này, cả ba chủ thể: Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng cần thay đổi cách tiếp cận. Trước hết, người tiêu dùng cần nâng cao cảnh giác, chỉ chọn gian hàng uy tín, ưu tiên thương hiệu chính hãng; kiểm tra đánh giá, phản hồi trước đó; không cung cấp mã OTP hay bấm vào đường link lạ; kiểm tra kỹ hàng trước khi nhận. Doanh nghiệp và người bán cần minh bạch về nguồn gốc, cam kết về chất lượng, tuân thủ quy định về quảng cáo và chăm sóc khách hàng hậu mãi.
Về phía quản lý Nhà nước, cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động thương mại điện tử, đặc biệt với môi trường livestream và mạng xã hội - nơi giao dịch diễn ra ồ ạt nhưng thiếu kiểm soát. Các cơ quan chức năng, như quản lý thị trường, công an tăng cường xử lý hàng giả, gian lận thương mại, giám sát quảng cáo sai sự thật và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Bên cạnh đó, cần thúc đẩy cơ chế phối hợp giữa các sàn thương mại điện tử, cơ quan quản lý và lực lượng chức năng để ngăn chặn từ gốc các hành vi gian lận.
Thương mại điện tử là xu thế tất yếu, đem lại lợi ích lớn cho người dùng và toàn bộ nền kinh tế. Nhưng nếu không sớm thu hẹp những “lỗ hổng” có thể xảy ra rủi ro. Chỉ khi sự tiện lợi đi đôi với trách nhiệm, sự phát triển song hành cùng bảo vệ người tiêu dùng, chúng ta mới xây dựng được một môi trường thương mại điện tử văn minh, bền vững và đáng tin cậy.
Bắc Ninh











Ý kiến bạn đọc (0)