Trụ xây xong đã lâu, không thấy… cầu nối đâu

Sau trận mưa lớn, đặt chân đến các thôn Rộc Nẩy, Trại Răng thuộc xã Yên Định, chúng tôi càng thấu hiểu hơn sự cách trở của địa hình vùng cao. Đoạn ngầm dài chừng 300 m nối thôn với trung tâm xã chìm trong dòng nước đục ngầu mang theo đất đá, cây cối, rác thải và cuốn theo mọi thứ trên đường đi. Người dân bờ bên này ngóng sang bên kia, ánh mắt đầy bất lực trước dòng lũ dữ đang cuộn chảy. Những chuyến hàng nông sản chuẩn bị mang ra chợ bán đành lặng lẽ quay về trong tiếc nuối. Chị Đỗ Thị Ngân, một người dân trong thôn chia sẻ: “Nước dâng cao, chảy xiết thế kia khiến chúng tôi không dám liều mình đi tiếp vì rất nguy hiểm. Trước đây đã có vài trường hợp bị cuốn đi vì cố qua ngầm khi lũ về”.

Ảnh to: Cầu treo thôn Sầy, xã Tuấn Đạo. Ảnh nhỏ: Các thanh gỗ trên cầu đã mục nát.

Ở vùng đất này, người dân đã nằm lòng con nước mùa mưa lũ. Nếu trời chỉ mưa to trong chốc lát, sau vài giờ nước rút, ngầm lại cạn, bà con có thể qua lại. Song có những trận mưa lớn kéo dài, lũ dâng cao, nước từ thượng nguồn ào ạt đổ về, chia cắt thôn, xóm suốt nhiều ngày liền. Cơn bão Yagi năm ngoái làm ngầm ngập sâu kéo dài, nước dâng cao tới 2 m, thôn bị cô lập. Dù cách vài trăm mét nhưng lực lượng chức năng tiếp tế lương thực cho thôn phải đi đường vòng mấy cây số mới đến nơi.

Phần lớn cư dân thôn Rộc Nẩy là đồng bào dân tộc thiểu số, có truyền thống đoàn kết và sự gắn bó cộng đồng. Sau mỗi trận lũ, nghe dự báo thời tiết chuyển nắng, bà con lại tất bật bắt tay vào việc rửa ngầm. Lũ qua để lại lớp bùn đất dày đặc khiến việc đi lại trở nên khó khăn. Trước kia, công việc này chủ yếu làm thủ công, mất đến vài ngày mới hoàn tất thì nay đã có thêm phương tiện hỗ trợ. Khi con nước bắt đầu đứng lại, thôn phát loa thông báo là bà con lập tức chung tay. Trong ánh nắng xiên qua rặng keo sau nhà, chị La Thị Hiền xỏ vội đôi ủng, vác chiếc cào lên vai; anh Hồ Văn Thiết, Chi hội trưởng Chi hội Cựu chiến binh, thành viên Tổ an ninh trật tự thôn Trại Răng nhanh chóng mang máy bơm ra khu vực ngầm bơm nước cho mọi người rửa đường. Gần trăm người, mỗi người một việc, người cào đất, người kéo ống nước... Không ai bảo ai, khi bờ bên này đã sạch, bà con lại lội bì bõm qua dòng nước lũ vẫn còn đục ngầu để tiếp tục vệ sinh phía bên kia đường. Công việc này qua năm tháng đã trở thành thói quen, kỹ năng thuần thục như một phản xạ tự nhiên của người dân mỗi khi lũ rút.

Trò chuyện với chúng tôi, chị Hoàng Thị Thanh, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng Ban công tác mặt trận thôn Rộc Nẩy không giấu được nỗi niềm: “Bà con mong có một cây cầu để đi lại đỡ vất vả, nhưng bao năm rồi ước mơ ấy vẫn chưa thành hiện thực”. Giọng chị chùng xuống khi nhắc đến cây cầu Ao Giang - cái tên đẹp như một lời hứa nhưng khiến ai nhắc đến cũng phải chạnh lòng. Song song với đoạn ngầm thường xuyên ngập sâu mỗi mùa mưa, cây cầu ấy hiện chỉ còn hai trụ rêu phong, không thể nối lại với nhau. Từ ngày xảy ra sự cố sập cầu do cơn bão số 6 năm 2008 gây ra, cây cầu vẫn chưa được sửa chữa, người dân chưa một lần được đưa qua sông trên chiếc cầu này.

Phập phồng cầu treo mất an toàn

Ngoài Yên Định, ở xã Tuấn Đạo bà con cũng gặp khó khăn khi qua sông suối vào mùa mưa. 25 năm trước, địa phương được Nhà nước đầu tư xây dựng cây cầu treo bắc qua sông Lục Nam với chiều dài hơn 100 m, bề ngang 1,5 m phục vụ nhu cầu đi lại của hàng nghìn hộ dân sinh sống hai bên bờ sông. Cầu được thiết kế một nhịp với hệ thống dây treo và các tấm gỗ xếp ngang bắc qua sông Lục Nam, nối thôn Sầy và thôn Đồng Mé. Hai bên bờ có khoảng 260 hộ dân sinh sống, rất đông học sinh, người đi làm thường xuyên qua lại qua cây cầu này. Dưới tác động của thời tiết, nhiều thanh gỗ đã bị mục nát, lan can sắt hoen gỉ không bảo đảm an toàn, rất nguy hiểm cho người và phương tiện lưu thông.

Về xã Tuấn Đạo, chúng tôi cùng cán bộ xã đi trên cây cầu treo dân sinh duy nhất còn sót lại trong tỉnh. Mỗi lượt xe qua lại, cầu chòng chành như muốn đứt gãy. Mấy năm trước, UBND xã Tuấn Đạo đã đặt biển cảnh báo cầu yếu và hoành triệt hai lối lên cầu. Thế nhưng tuyến đường từ thôn Sầy với thôn Đồng Mé qua cầu gần hơn cả km so với đi đường bộ nên người dân vẫn có thói quen đi qua chiếc cầu này. Mùa mưa lũ năm nay, ngầm thôn Sầy lại bị ngập. Lo ngại nhiều người tiếp tục qua cây cầu này, chính quyền địa phương buộc phải chốt chặn, cắm biển cảnh báo "cầu hỏng" và bố trí lực lượng trông coi không cho người dân đi qua. Việc này gây cản trở lớn đến đi lại và sản xuất của Nhân dân, nhưng không còn cách nào khác.

Ông Nguyễn Ngọc Sơn, Chủ tịch UBND xã Tuấn Đạo cho biết, có được một cây cầu kiên cố không chỉ giúp con đường đến trường của học sinh vùng cao bớt nguy hiểm mà còn mở ra tuyến giao thương thuận lợi, kết nối các khu vực; thu hút đầu tư thúc đẩy tiêu thụ nông, lâm sản, từ đó góp phần giảm nghèo bền vững. Tuy nhiên, do đặc thù là xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, việc huy động nguồn lực xã hội hóa rất khó khăn. Hầu hết các công trình hạ tầng đều phải trông vào ngân sách nhà nước.

“Chúng tôi đã có văn bản đề xuất đưa dự án xây dựng cầu thôn Sầy vào danh mục các công trình sử dụng vốn đầu tư phát triển thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 - 2030. Cầu thiết kế theo tiêu chuẩn cầu bê tông cốt thép dự ứng lực, chiều dài 100 m, mặt cầu rộng 9 m, đường dẫn hai đầu dài 150 m. Tuy nhiên, đến nay đề xuất này vẫn chưa được phê duyệt”, ông Sơn nói thêm.

Đầu tư thỏa đáng cho vùng cao

Vùng cao, miền núi của tỉnh như một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ nhưng cũng đầy khắc nghiệt, nơi địa hình bị chia cắt bởi sông suối, nơi những trận lũ dữ thường xuyên đe dọa tính mạng, tài sản của người dân.

Cầu Ao Giang (phía xa) vẫn dang dở nên người dân phải đi qua ngầm. Sau lũ, bà con lại cào bùn, rửa ngầm.

Thấu hiểu những gian truân ấy, những năm qua, Đảng và Nhà nước đã dành nhiều nguồn lực đầu tư hạ tầng giao thông cho các xã vùng cao. Song do địa hình hiểm trở, thời tiết khắc nghiệt khiến hệ thống vẫn chưa thể đồng bộ. Nhiều con ngầm tràn thường xuyên bị ngập sâu mỗi khi mưa lớn, chia cắt giao thông, cô lập thôn bản khiến trẻ em phải nghỉ học, người dân không thể ra ngoài mưu sinh. Kinh tế chậm phát triển và những hiểm nguy khó lường có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

So với mặt bằng chung, các xã vùng cao tập trung đồng bào dân tộc thiểu số vẫn là vùng “lõi nghèo” của tỉnh, dù có nhiều tiềm năng, cơ hội phát triển. Để biến tiềm năng thành hiện thực, điều đầu tiên cần có là giao thông thông suốt, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội. Khi giao thông còn cách trở, việc kết nối, lưu thông hàng hóa, tiếp cận dịch vụ đều gặp khó khăn, kéo theo sự trì trệ trong đời sống của người dân. Chính vì vậy, vùng cao - nơi địa hình hiểm trở, thường xuyên bị chia cắt bởi sông suối và thiên tai rất cần được quan tâm đầu tư một cách thỏa đáng; đặc biệt là những cây cầu, những tuyến đường huyết mạch... giúp giao thông thông suốt; người dân nơi đây được thụ hưởng những thành quả phát triển để cuộc sống bớt nhọc nhằn.

Dạy học tiếng dân tộc thiểu số: Để mạch nguồn văn hóa chảy mãi

BẮC NINH - “Địa phương chúng tôi đang mở lớp học đặc biệt dạy tiếng dân tộc thiểu số. Đứng lớp là những nghệ nhân, người có uy tín, người cao tuổi hoặc giáo viên am hiểu ngôn ngữ, văn hóa của dân tộc mình. Có lớp tổ chức ban ngày, có lớp vào buổi tối, khung giờ nào cũng thu hút rất đông trẻ nhỏ, thanh niên và cả người lớn tham gia. Mời nhà báo hôm nào ghé thăm!”. 

Đánh thức Đèo Gia

BẮC NINH - Sáng sớm trên lưng chừng xã Đèo Gia (Bắc Ninh), màn sương vẫn lững lờ vắt qua những tán rừng, cuộn mình trong gió núi như chưa muốn tan… mang đến vẻ đẹp thơ mộng, êm ả. Nếu như trước đây, cái tên Đèo Gia gợi lên hình ảnh của một vùng quê nghèo heo hút, nơi “đò ngang cách trở”, thì nay mảnh đất vùng cao này đã và đang kể một câu chuyện rất khác - câu chuyện về sự trỗi dậy ngoạn mục từ chính những tiềm năng núi rừng.

Bắc Ninh - Thành tựu hôm nay, khát vọng ngày mai