Đầu tháng 8 năm 2012, cán bộ Phòng Nghiên cứu Sưu tầm, Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh đã sưu tầm được một số di vật đá cổ, trong đó có Bia đá “Xá lợi tháp minh” của chùa Thiền Chúng (Thuyền Chúng), huyện Long Biên, xứ Giao Châu xưa.

Bia “Xá lợi tháp minh” trưng bày tại Bảo tàng Bắc Ninh.

Những hiện vật này do ông Nguyễn Văn Đức, thôn Xuân Quan, phường Trí Quả, tỉnh Bắc Ninh phát hiện cuối năm 2004 khi đào đất làm gạch ở phía sau chùa làng Xuân Quan khoảng 20m. Ông Đức cho biết: khi đào đất làm gạch ngói đã dùng máy múc để đào. Các di vật bằng đá nằm ở độ sâu hơn 2m, khi đào được các di vật này, bia mộ tháp có 2 phần úp khít vào nhau bằng chất kết dính gì đó mà phải cậy bằng mai đào đất mãi mới tách đôi ra được, và vì thế cạnh ngoài nắp có chữ bị sứt vỡ mấy miếng nhỏ nhưng không ảnh hưởng tới phần khắc chữ. Ở mặt trong cả 2 nắp bia khi cạy ra đều sạch bóng, không có chất gì khác bám vào mặt, kể cả nước. “Liễn (đỉnh) đá” có nắp đậy, ở bên trong có một ít tạp chất màu thâm đen, phải chăng là gio cốt cao tăng (thiền sư)? Nhóm di vật gồm 3 phần: bia “Xá lợi tháp minh”, hộp đá và phiến đá.

1. Bia đá “Xá lợi tháp minh” được tạo tác bằng đá xám, kích thước 43,5 x 45 x 8,5cm, gồm hai phần: thân bia và nắp bia úp khít vào nhau. Thân bia dày 8,5cm được cắt nhẵn xung quanh, lòng bia khắc chữ Hán còn rất rõ nét. Phần nắp đậy dày 4 cm úp lên trên mặt bia có chữ, mặt dưới tạo gờ nổi xung quanh đặt xuống vừa khít vào phần khắc chữ, mặt trên tạo góc bạt chéo hình trụ.

2. Hộp đá (có nắp đạy) làm bằng đá xanh, trong lòng khoét lõm hình vuông, kích thước 47 x 44,5 x 3,1cm, sâu 26cm, bên trong có một ít tạp chất màu thâm đen và được đạy bằng nắp đá dầy 4,5cm. Nắp đá mặt dưới tạo gờ nổi chạy xung quanh úp xuống vừa khít với thân, mặt trên tạo góc bạt chéo hình trụ.

3. Phiến đá (phía dưới bia “Xá lợi tháp minh” và hộp đá) làm bằng đá xanh, kích thươc dài 98, rộng 39, dày 17cm không trang trí hoa văn, mặt trên phẳng, mặt dưới hơi gồ ghề, mặt đá bị bào mòn, một đầu bi sứt vỡ nhỏ.

Mặt bia đá “Xá lợi tháp minh” có khắc gồm 133 chữ Hán, chia thành 13 dòng, dòng đầu khắc 4 chữ “Xá lợi minh tháp”, dòng thứ 2 ghi khắc “Duy Đại Tuỳ nhân thọ nguyên niên tuế thứ Tân Dậu thập nguyệt Tân Hợi sóc thập ngũ nhật Ất Sửu” nghĩa là: “Trước ngày Ất Sửu (tức ngày 15), tháng Tân Hợi (tháng 10), năm Tân Dậu nước Đại Tuỳ niên hiệu Nhân Thọ năm thứ nhất (601)”. Nội dung trên bia ghi chép sự kiện Hoàng đế Tùy Văn Đế niên hiệu Nhân Thọ nguyên niên (năm 601) ban sắc chỉ cho tiến hành xây dựng tháp và đặt xá lợi ở chùa Thiền Chúng, huyện Long Biên, xứ Giao Châu xưa (Bắc Ninh ngày nay). Sự kiện lịch sử lớn này được ghi chép trong các sách: Thiền Uyển tập anh, Quảng Hoằng minh tập,…

Bia đá “Xá lợi tháp minh” là di sản văn hóa vật thể độc đáo, minh chứng quan trọng cho việc xác định địa danh Long Biên cũng như tên chùa Thiền Chúng xuất hiện dưới thời Bắc thuộc, đồng thời giúp chúng ta có cơ sở tìm hiểu nghiên cứu về việc an vị xá lợi và các tín ngưỡng dưới thời Tùy - Đường cũng như về tình hình chính trị, quan hệ bang giao và lịch sử Phật giáo tại Việt Nam giai đoạn thời Tiền Lý.

Gánh chèo trong nhịp sống đương đại

BẮC NINH - Bắc Ninh từ lâu được định danh là địa phương thuộc một trong “tứ chiếng chèo xứ Bắc” với những gánh chèo, chiếu chèo, làng chèo cổ nức tiếng. Dẫu thời vàng son đã xa nhưng giữa lòng Kinh Bắc hôm nay, tiếng trống chèo vẫn đều đặn ngân vang.

Nét đẹp ở Hội Kéo co làng Hữu Chấp

BẮC NINH - Hữu Chấp là một làng cổ nằm ở bờ Nam sông Cầu xưa, còn gọi là Kẻ Chắp. Ngày nay, Hữu Chấp là một khu phố thuộc phường Kinh Bắc, tỉnh Bắc Ninh. Hằng năm, sau những ngày làm ăn vất vả, người dân Hữu Chấp lại tổ chức hội làng vào ngày bốn tháng Giêng. Hội Hữu Chấp có trò kéo co nổi tiếng nên còn gọi là Hội Kéo co.

Bắc Ninh: Giữ gìn di sản, trao truyền cho mai sau

BẮC NINH - Những ngày gần đây, Bắc Ninh liên tiếp đón tin vui khi nhiều di sản được vinh danh ở cấp quốc gia và thế giới. Nhân lên niềm tự hào, chính quyền, ngành chức năng và người dân trong tỉnh tiếp tục nâng cao trách nhiệm bảo tồn, phát huy giá trị để những di sản ấy không ngừng lan tỏa, hòa cùng nhịp sống mới.