Thủ tướng Cộng hòa Séc Petr Fiala.

Diễn ra trong bối cảnh kinh tế khó khăn, xã hội phân cực và môi trường địa chính trị bất ổn, cuộc bầu cử không chỉ quyết định ai sẽ làm thủ tướng, mà còn định hình hướng đi của Séc: tiếp tục hội nhập sâu với Liên minh châu Âu hay trượt vào quỹ đạo dân túy, đối đầu với Brussels.

Những năm gần đây, Séc đối mặt với hàng loạt thách thức: lạm phát leo thang do khủng hoảng năng lượng, chi phí sinh hoạt tăng cao, tăng trưởng chậm và bất ổn chính trị kéo dài. Các vụ bê bối chính trị và chia rẽ trong nội bộ liên minh cầm quyền đã làm xói mòn lòng tin của người dân. Cùng lúc, cuộc chiến ở Ukraine khiến vấn đề an ninh trở thành mối lo thường trực, còn các chính sách khí hậu, nhập cư và phân bổ nguồn lực của Liên minh châu Âu tiếp tục gây tranh cãi trong xã hội. “Người dân đang mệt mỏi và thất vọng,” một nhà phân tích ở Praha nhận định. “Họ cần một chính phủ có khả năng mang lại ổn định, giải pháp thực tế cho đời sống hằng ngày, thay vì chỉ là khẩu hiệu chính trị.” Chính vì vậy, cuộc bầu cử lần này vượt xa khuôn khổ một cuộc cạnh tranh chính trị thông thường mà được xem như một cuộc trưng cầu dân ý về bản sắc và định hướng tương lai của đất nước.

Tâm điểm của cuộc bầu cử là màn so găng giữa phong trào ANO của cựu Thủ tướng Andrej Babiš và liên minh trung hữu SPOLU do Thủ tướng đương nhiệm Petr Fiala dẫn dắt. Là một tỷ phú truyền thông và cựu thủ tướng, ông Babiš tập trung chiến dịch vào các vấn đề thiết thân: chi phí sinh hoạt, giá năng lượng, lạm phát. Ông cáo buộc chính phủ đương nhiệm “kém hiệu quả và xa rời thực tế,” cam kết bảo vệ “người dân thường” trước giới tinh hoa. Với chiến lược vận động sâu rộng ở nông thôn và tầng lớp trung lưu, ANO hiện dẫn đầu các cuộc thăm dò với trên 31% ủng hộ.

Ngược lại, liên minh SPOLU gồm 3 đảng trung hữu – ODS, TOP 09 và KDU-ČSL – do Thủ tướng Fiala lãnh đạo, định vị mình là “lực lượng bảo vệ ổn định và định hướng châu Âu”. SPOLU nhấn mạnh tầm quan trọng của kỷ luật tài khóa, cải cách kinh tế, duy trì vị thế của Séc trong EU và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Thủ tướng Fiala cảnh báo việc ANO trở lại cầm quyền có thể dẫn tới liên minh với các đảng cực hữu, gây cô lập Praha với Brussels. Tuy nhiên, mức ủng hộ của SPOLU hiện chỉ quanh 20%, bị ảnh hưởng bởi sự mệt mỏi của cử tri và bê bối “quyên góp Bitcoin”.

Với hệ thống bầu cử tỷ lệ, các đảng nhỏ có thể giữ vai trò “chìa khóa” trong việc hình thành liên minh. Đảng Tự do và Dân chủ trực tiếp (SPD) chủ trương theo đuổi dân tộc chủ nghĩa, chống nhập cư, phản đối chính sách khí hậu Liên minh châu Âu, được coi là đối tác tiềm năng của ANO. Trong khi đó, liên minh cánh tả gồm Cộng sản và Dân chủ Xã hội - Stačilo! - bất ngờ hồi sinh với khoảng 9% ủng hộ, khai thác sự bất mãn của tầng lớp lao động với chính sách "thắt lưng buộc bụng". Đảng Piráti (Hải tặc) từng là biểu tượng đổi mới, nay cố gắng tái tạo hình ảnh qua nghị trình xanh và chuyển đổi số. Và cuối cùng là đảng Thị trưởng và Độc lập (STAN) với quan điểm tập trung vào phát triển địa phương và minh bạch, nhưng uy tín bị tổn hại sau bê bối tài chính. Nếu các đảng này vượt ngưỡng 5%, họ sẽ có tiếng nói quyết định trong đàm phán liên minh. Ngược lại, nếu bị loại, số phiếu lãng phí sẽ giúp ANO hoặc SPOLU giành thêm ghế, làm thay đổi cán cân quyền lực trong quốc hội.

Ảnh minh họa.

Theo phân tích từ Viện chính sách châu Âu (IEP), kết quả bầu cử tại Séc sẽ có tác động lớn đối với chính sách của Praha về Liên minh châu Âu, đặc biệt nếu các đảng cực hữu hoặc cánh tả tham gia trong liên minh. Ông Viktor Daněk – Viện EUROPEUM (Séc) – nhận định sự dao động của các đảng nhỏ sẽ quyết định cách Praha đáp ứng áp lực từ Brussels và xu hướng dân chủ hóa trong Liên minh châu Âu. Trong khi đó, nhà phân tích Vladimir Bilčík, thành viên cấp cao của tổ chức GLOBSEC (Slovakia), cảnh báo rằng “sẽ có chuyển dịch quyền lực… các quyết định về quốc phòng, di cư và kinh tế chung sẽ càng khó đạt được đồng thuận nếu Séc chuyển sang hướng dân túy.” Ông Babiš từng tuyên bố rằng nếu được lên cầm quyền, ông sẽ từ chối đề xuất chi tiêu quốc phòng 5% GDP mà nhiều thành viên NATO đặt ra - động thái được xem như thể hiện tư tưởng độc lập trước áp lực từ Mỹ và Liên minh châu Âu.

Cuộc bầu cử này không chỉ là chuyện nội bộ. Do vị trí địa lý nằm ở trung tâm châu Âu và có vai trò quan trọng trong các hồ sơ như năng lượng, Ukraine, cải cách thể chế Liên minh châu Âu, Séc được coi là một “nút giao chiến lược” trong khối. Một chính phủ do ANO dẫn dắt, nếu nghiêng về hợp tác với cực hữu, có thể làm suy yếu sự thống nhất của Liên minh châu Âu trước Nga, ảnh hưởng đến các quyết sách chung về khí hậu, di cư và ngân sách.

Ngược lại, một chính phủ thân Liên minh châu Âu do SPOLU hoặc liên minh trung dung cầm quyền sẽ giúp duy trì tiếng nói có trách nhiệm của Séc trong khối, củng cố quan hệ với Đức, Pháp, Ba Lan và các đối tác Tây Âu. Do đó, cuộc bầu cử tại Praha sẽ có tác động vượt ra ngoài biên giới quốc gia, ảnh hưởng trực tiếp tới sự cân bằng quyền lực trong Liên minh châu Âu những năm tới.

Điểm nổi bật nhất của bầu cử 2025 là tình trạng suy giảm niềm tin vào hệ thống chính trị. Cử tri từ cả cánh hữu lẫn cánh tả đều bất mãn khi chính phủ không giải quyết được những vấn đề cấp bách gồm lạm phát, y tế, năng lượng. Trong bối cảnh ấy, các thông điệp dân túy, đơn giản và cực đoan dễ dàng thu hút sự ủng hộ. Lần đầu tiên, người Séc sống ở nước ngoài được bỏ phiếu qua bưu điện, một nỗ lực nhằm mở rộng sự tham gia. Tuy nhiên, yếu tố then chốt vẫn là tỷ lệ cử tri đi bầu và nhóm cử tri còn do dự, có thể xoay chuyển cục diện vào phút chót.

Cuộc bầu cử quốc hội tháng 10/2025 được xem là phép thử lớn đối với sức bền của nền dân chủ tại Séc. Sự lựa chọn của cử tri sẽ xác định liệu đất nước sẽ tiếp tục gắn bó với giá trị châu Âu, hay đi vào chủ nghĩa dân túy cô lập. Kết quả lá phiếu sẽ gửi đi thông điệp không chỉ tới người dân Séc, mà còn tới toàn châu Âu - nơi đang đối mặt với những chia rẽ và thách thức chưa từng có.

Liên minh châu Âu triển khai hệ thống kiểm soát sinh trắc học mới

Liên minh châu Âu (EU) sẽ chính thức khởi động hệ thống kiểm soát xuất nhập cảnh tự động bằng dữ liệu sinh trắc học (Entry/Exit System - EES) từ ngày 12/10 tới.

Pháp: Thủ tướng Francois Bayrou không vượt qua cuộc bỏ phiếu tín nhiệm

Với 364 phiếu chống và 194 phiếu thuận, Quốc hội Pháp đã chấm dứt nhiệm kỳ chưa đầy 9 tháng của Thủ tướng Francois Bayrou, mở ra cuộc khủng hoảng chính trị mới buộc Tổng thống Emmanuel Macron phải tìm kiếm Thủ tướng thứ tư chỉ trong vòng 12 tháng.