Theo Sở Tài chính, toàn tỉnh hiện có 19 quỹ tài chính ngoài ngân sách do tỉnh quản lý, tổng số dư gần 373 tỷ đồng. Nhìn chung, các quỹ là bộ phận cấu thành, độc lập của ngân sách nhà nước (NSNN), giúp các ngành, địa phương, đơn vị huy động các khoản thu xã hội hóa, sử dụng chi tiêu linh hoạt, chủ động, phù hợp với các mục tiêu chương trình Nhà nước đặt ra.

Quang cảnh buổi giám sát.

Tuy vậy, các nguồn quỹ chủ yếu là do NSNN cấp vốn ban đầu, việc huy động đóng góp từ các nguồn khác nhỏ, được thực hiện do nhiều văn bản khác nhau như luật chuyên ngành, nghị định hoặc căn cứ pháp lý chưa thuyết phục. 

Đơn cử, Quỹ hỗ trợ nông dân chưa rõ ràng; Quỹ Khuyến học chưa có quyết định thành lập, Quỹ Bảo vệ phát triển rừng không có ban điều hành; Quỹ Bảo trì đường bộ được hưởng nguồn NSNN nhưng nằm ngoài cơ chế quản lý NSNN.

Một số quỹ kém hiệu quả, không hoạt động như Quỹ Hỗ trợ bệnh nhân HIV/AIDS, Quỹ Sáng tạo khoa học kỹ thuật… Nhiều quỹ có tôn chỉ, mục đích, đối tượng trùng nhau như: Nhân đạo, Nạn nhân chất độc da cam, Vì người nghèo; Bảo trợ trẻ em, Bảo vệ quyền trẻ em, Đền ơn đáp nghĩa; Quỹ Bảo vệ môi trường mới giải ngân 2 dự án với 8 tỷ đồng, trong đó việc cho Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Bắc Giang vay 6 tỷ đồng xây dựng Nhà máy xử lý nước thải là không hiệu quả; chương trình Tết vì người nghèo hằng năm đều thu hàng trăm tỷ đồng nhưng chưa được hoạch toán rõ ràng.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại buổi giám sát.

Giải trình với đoàn giám sát, đại diện Sở Tài chính và UBND tỉnh cho rằng, chương trình Tết vì người nghèo được Ủy ban MTTQ tỉnh phát động, kết nối các doanh nghiệp trực tiếp hỗ trợ cho người dân, dòng tiền không chuyển qua Quỹ Vì người nghèo nên không thể hiện qua các phiếu thu, chi tài chính. 

Hàng năm, UBND tỉnh đều chỉ đạo các sở lồng ghép thanh, kiểm tra các quỹ vào hoạt động khác, kịp thời chấn chỉnh các vướng mắc liên quan. Quy định pháp lý thành lập một số quỹ chưa bảo đảm nhưng đây là mô hình thống nhất từ T.Ư. Có khá nhiều quỹ nhỏ, lẻ, thời gian tới Sở Tài chính sẽ tăng cường thanh, kiểm tra, chấn chỉnh hoạt động của các quỹ tài chính ngoài NSNN.

Đồng tình với đánh giá của đoàn giám sát, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng, thời gian tới cần tách quỹ ngoài NSNN và quỹ do ngân sách nhà nước theo dõi thực hiện. Đồng chí đề nghị Đoàn ĐBQH tỉnh kiến nghị T.Ư ban hành khung pháp lý chung về thành lập quỹ, kiên quyết giải thể các tổ chức không hiệu quả. Sáp nhập hoặc ủy thác đối với các quỹ xã hội, kinh tế có nội dung trùng nhau để tiết kiệm nguồn lực. Giải thể các Quỹ Bảo trì đường bộ, Hỗ trợ sáng tạo khoa học kỹ thuật; phân bổ Quỹ Phòng chống thiên tai về các huyện, xã. Đồng thời, ban hành cơ chế quản lý từ T.Ư đến địa phương đối với các quỹ huy động từ xã hội, tránh tình trạng biến tướng, trục lợi…

Ông Trần Văn Lâm kết luận buổi giám sát.

Kết luận buổi giám sát, ông Trần Văn Lâm đánh giá việc quản lý các quỹ tài chính ngoài NSNN trên địa bàn tỉnh nhìn chung đã đạt yêu cầu, không để xảy ra vấn đề nổi cộm; các quỹ bảo hiểm xã hội, y tế, thất nghiệp hoạt động hiệu quả, bảo đảm an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh. Tuy vậy, diện bao phủ còn hẹp, thấp hơn mức bình quân chung của của nước, tình trạng doanh nghiệp trốn đóng bảo hiểm xã hội ngày càng gia tăng; còn xảy ra tình trạng lạm dụng quỹ bảo hiểm y tế... Nguyên nhân là do các đơn vị có trách nhiệm chưa phối hợp giải quyết dứt điểm vướng mắc liên quan.

Đồng tình với đề xuất của UBND tỉnh, ông Trần Văn Lâm cho biết sẽ tổng hợp, báo cáo Quốc hội chỉ đạo Chính phủ và các bộ, ngành nghiên cứu thực hiện. Đề nghị UBND tỉnh ban hành quy chế quản lý, tiếp tục quan tâm chỉ đạo, hỗ trợ các quỹ phát triển kinh tế trên địa bàn hoạt động hiệu quả hơn.

Hồng Nguyên