Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm công trường khôi phục đường xe lửa Phủ Lạng Thương (năm 1955).  Ảnh tư liệu.

Phong cách ứng xử Hồ Chí Minh là hệ thống hành vi ứng xử xuyên suốt cuộc đời và sự nghiệp cách mạng, thể hiện tầm vóc trí tuệ cùng tình cảm sâu sắc của Người, trong đó nổi bật là tính nhất quán về mục tiêu, nguyên tắc ứng xử. Đó là sự kết hợp hài hoà giữa văn hoá ứng xử phương Đông, phương Tây, mà mục đích là vì nhân dân, dân tộc mình và nhân loại tiến bộ.

Cách mạng Tháng Tám thành công, trên cương vị Chủ tịch nước, khi trả lời phỏng vấn các nhà báo nước ngoài năm 1946, Người nói: “Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”. Mục tiêu nhất quán đó đã chi phối nguyên tắc ứng xử của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong mọi hoàn cảnh, điều kiện. 

Nguyên tắc nổi bật nhất của Người là “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, tức lấy cái kiên định, vững vàng để ứng phó với mọi biến cố. Điều này được thể hiện đậm nét trong bối cảnh lịch sử nước ta sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, khi 20 vạn quân Tưởng tràn vào miền Bắc giải giáp quân Nhật, quân Anh vào tước vũ khí quân Nhật ở miền Nam và theo sau là quân Pháp muốn trở lại chiếm nước ta một lần nữa. Cùng lúc đó, bọn Việt quốc, Việt cách bám gót quân Tưởng về nước chống phá cách mạng… 

Trong bối cảnh đất nước đang ở tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”, vận dụng phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phân hoá và lần lượt gạt bỏ từng kẻ thù. Bác chủ trương hoà với Tưởng để đối phó với Pháp ở miền Nam, sau đó tạm hòa với Pháp để đuổi Tưởng ra khỏi miền Bắc cùng bọn Việt quốc, Việt cách. Còn lại kẻ thù chính là thực dân Pháp, Hồ Chủ tịch lại có sách lược “hòa để tiến” bằng Hiệp định Sơ bộ ngày 6-3-1946 và sau đó là Tạm ước ngày 14-9-1946 nhằm có thời gian củng cố lực lượng, chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài. Tinh thần "dĩ bất biến, ứng vạn biến" không chỉ được Chủ tịch Hồ Chí Minh ứng dụng trong một thời gian, một hoàn cảnh nhất định mà thực sự trở thành phong cách ứng xử khoa học mà Người vận dụng ở mọi hoàn cảnh. 

Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vận dụng nguyên tắc này như một phương châm xử thế. Chính vì vậy, Người đã cùng Đảng, Nhà nước chèo lái con thuyền cách mạng vượt qua những giai đoạn khó khăn đến bến bờ vinh quang. Trong mỗi bước ngoặt lịch sử, có lúc Người kiên quyết giữ vững lập trường, có khi lại mềm mỏng lùi một bước nhưng cuối cùng mục tiêu nhất quán mà trọn đời Người phấn đấu vẫn là độc lập, thống nhất hoàn toàn cho Tổ quốc và tự do, hạnh phúc cho nhân dân.

Phong cách ứng xử của Chủ tịch Hồ Chí Minh thấm đẫm tính nhân văn trong xây dựng Đảng, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đó là khi tự phê bình và phê bình phải góp ý cho nhau một cách thẳng thắn, có tính xây dựng, vì mục đích, lợi ích chung chứ không vì quan điểm cá nhân mà trù dập, công kích, kéo bè, kéo cánh, nói xấu, hạ bệ lẫn nhau. Đối với cán bộ, đảng viên có lỗi, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn mong muốn và tạo điều kiện cho họ sửa chữa lỗi lầm vì theo Người: “Mỗi con người đều có thiện và ác ở trong lòng. Ta phải biết làm cho phần tốt trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng”...

Thông qua việc học tập và làm theo phong cách nói chung, phong cách ứng xử của Người nói riêng, là dịp để mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp khắc phục những hạn chế, yếu kém khi ứng xử trong công tác và cuộc sống đời thường, đặt lợi ích dân tộc, quốc gia lên trên hết, thực hiện có hiệu quả lời nói đi đôi với việc làm, không ngừng tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống giản dị trong sáng, gắn bó mật thiết với nhân dân, vì nhân dân.

Thu Phong (tổng hợp)