BÀI 3: NHỮNG BƯỚC ĐI TẠO KHÁC BIỆT

Hỗ trợ sát thực, kịp thời

Thực hiện chỉ đạo của Trung ương, tỉnh đã chủ động xây dựng và triển khai hàng loạt chương trình, đề án phát triển nông nghiệp qua từng thời kỳ, phù hợp với điều kiện thực tiễn và định hướng chiến lược. Thành công của quá trình chuyển mình trong sản xuất nông nghiệp đến từ sự tập trung cao độ trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền và sự phối hợp đồng bộ của các ngành chức năng từ tỉnh đến cơ sở. Mỗi giai đoạn được định hướng bằng những nghị quyết chuyên đề thiết thực, như phát triển sản xuất theo hướng hàng hóa, gắn kết với chương trình xây dựng nông thôn mới.

Chăn nuôi gà trong phòng lạnh tại xã Tam Tiến. Ảnh: Trịnh Lan.

Tiếp nối là các nghị quyết quan trọng về “tam nông”, ứng dụng công nghệ cao phát triển nông nghiệp bền vững, tạo ra nền tảng chuyển đổi hiện đại. Đặc biệt, Bắc Ninh đã ban hành “chùm” chính sách hỗ trợ toàn diện như: Nâng cao, nhân rộng sản phẩm OCOP; hạ tầng sản xuất, giao thông nội đồng, thủy lợi, cơ giới hóa, chuyển đổi số và công nghệ nhằm giảm chi phí, tăng lợi nhuận. Hiện trên địa bàn đã xuất hiện những vùng chuyên canh trồng dưa lưới trong nhà màng, nho hạ đen… mang lại hiệu quả cao. Khoa học kỹ thuật cũng mở rộng khả năng cung ứng nông sản trái vụ như dứa Bảo Sơn, na dai Lục Nam. Trong chăn nuôi, nhiều tiến bộ kỹ thuật như nuôi ghép chim bồ câu, thụ tinh nhân tạo cho gà và chăn nuôi trong phòng lạnh, chỉ dùng thức ăn thảo mộc, nuôi cá tầm trong nhà… thực hiện thành công, tạo dấu ấn cho ngành Nông nghiệp của tỉnh.

Xuất phát từ thực tiễn, tỉnh đã xác định khoa học công nghệ là mắt xích then chốt trong chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp. Trên cơ sở đó, Nghị quyết chuyên đề về đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp giai đoạn 2016-2020 được ban hành và triển khai đồng bộ; sau đó, UBND tỉnh có kế hoạch cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2021-2025 theo hướng phát triển bền vững, nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh; đẩy mạnh tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị... Từ những chủ trương, chính sách đó, đến nay, tỷ trọng giá trị sản xuất nông nghiệp công nghệ cao chiếm hơn 30% toàn ngành. Sản phẩm không chỉ bảo đảm tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm mà còn đạt chứng nhận OCOP từ 3 đến 5 sao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng khắt khe trong nước và mở rộng hướng xuất khẩu. Đây chính là minh chứng rõ nét cho tư duy phát triển hiện đại, hiệu quả và bền vững mà tỉnh đang hướng đến trong nông nghiệp.

Trước đó, một chính sách từng được Nhân dân ghi nhận và đánh giá rất cao chính là Nghị quyết về hỗ trợ cứng hóa đường trục thôn, liên thôn và nội đồng trên địa bàn tỉnh. Đây là chủ trương hợp lòng dân, làm thay đổi diện mạo nông thôn khi hơn 4 nghìn km đường giao thông được kiên cố hóa, hình thành hệ thống hạ tầng kết nối đồng bộ từ trong thôn ra tới trung tâm xã, tỉnh. Giao thông thuận tiện góp phần quan trọng nâng cao giá trị nông sản địa phương.

Vẫn còn những rào cản, khó khăn

Thực tế cho thấy, tư duy canh tác và quy trình chăm sóc cây trồng, vật nuôi của người dân có nhiều chuyển biến tích cực, hướng tới kỹ thuật tiên tiến và hiệu quả hơn. Tuy vậy, tình trạng lạm dụng vật tư nông nghiệp còn tồn tại ở một số nơi. Việc chạy theo năng suất khiến nhiều nhà vườn sử dụng lượng vật tư lớn dẫn đến hệ quả như: Đất đai thoái hóa, dịch bệnh bùng phát, trong đó nổi bật là bệnh vàng lá gân xanh ở cây có múi chưa có biện pháp điều trị hiệu quả. Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường), những năm gần đây dù có những chuyển biến tích cực nhưng thói quen lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật vẫn diễn ra.

Sản phẩm OCOP của Hợp tác xã Nông nghiệp Quyên Phong, xã Tân Yên. Ảnh: Trịnh Lan.

Bên cạnh đó, chất lượng vật tư nông nghiệp trên thị trường còn nhiều bất cập, tình trạng không bảo đảm chỉ tiêu kỹ thuật khiến người sản xuất vô tình sử dụng ảnh hưởng tới nông sản. Mô hình nông nghiệp tuần hoàn, hữu cơ hay canh tác theo hướng hữu cơ còn chiếm tỷ lệ nhỏ trong cơ cấu ngành. Vì vậy, cơ quan chức năng liên tục khuyến cáo bà con không lạm dụng vật tư nông nghiệp, xây dựng mô hình canh tác hữu cơ, bổ sung dinh dưỡng cân đối và bảo vệ môi trường đất để sản xuất bền vững hơn.

Trong lưu thông, tiêu thụ nông sản vẫn xảy ra tình trạng liên kết thiếu chặt chẽ. Đơn cử Hợp tác xã Nông nghiệp Quyên Phong, xã Tân Yên liên kết sản xuất và tiêu thụ 16 ha ổi theo tiêu chuẩn VietGAP với giá hợp đồng 40 nghìn đồng/kg vào cuối năm 2024 nhưng khi giá thị trường cao, một số hộ dân tự phá cam kết, bán ổi loại một ra ngoài. Việc này dẫn đến Hợp tác xã thiếu hụt nguồn, không đáp ứng được yêu cầu với khách hàng đã ký hợp đồng bao tiêu, liên kết lỏng lẻo. Tình huống này cũng diễn ra ở một số hợp tác xã khác như: Nông nghiệp Công nghệ cao Trí Yên; Dịch vụ nông nghiệp xã Đông Phú; Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Lục Nam… Các hợp tác xã mới thành lập thường thiếu sự thống nhất giữa thành viên, hoạt động rời rạc, chưa hình thành vùng sản xuất tập trung, phải tự lo nguồn giống và đầu ra cho sản phẩm; hiệu quả chưa cao, dễ dẫn tới tình trạng “được mùa, mất giá”.

Hướng tới hiện đại, hiệu quả và bền vững

Bắc Ninh đang khẳng định vị thế là địa bàn phát triển mạnh về công nghiệp và nông nghiệp, nhờ hạ tầng thương mại, dịch vụ và hệ thống giao thông ngày càng hoàn thiện, kết nối thuận lợi cho tiêu thụ nông sản. Với lợi thế sẵn có và sự quan tâm sát sao của cấp ủy, chính quyền, sản xuất nông nghiệp tại Bắc Ninh liên tục đổi mới, có những cách làm sáng tạo, xác định rõ nông sản chủ lực để tập trung phát triển. Tỉnh chú trọng xây dựng quy trình tiết giảm chi phí đầu vào, tăng lợi nhuận, đồng thời thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp tuần hoàn và sản xuất đa mục tiêu.

Mô hình trồng tía tô công nghệ cao của Công ty cổ phần Nông nghiệp Hồ Gươm, xã Lâm Thao. Ảnh: Nguyễn Tuấn.

Để hỗ trợ người dân Bắc Ninh sản xuất, tiêu thụ vải thiều và các sản phẩm OCOP, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị tỉnh nâng cao chất lượng giống, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, công nghệ, nhất là ở khâu sau thu hoạch, bảo quản và chế biến. Đồng thời cần tăng cường liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân, doanh nghiệp, nhà khoa học và cơ quan quản lý để xây dựng hệ sinh thái tiêu thụ bền vững. Quốc hội cam kết tạo hành lang pháp lý thuận lợi và hoàn thiện thể chế phát triển nông nghiệp với các chính sách thúc đẩy khoa học công nghệ, kinh tế tư nhân và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã, hộ dân.

Theo đồng chí Vương Quốc Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh, thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, ngoài đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, Bắc Ninh định hướng xây dựng khu công nghiệp chế biến nông sản sâu, trung tâm nghiên cứu và sản xuất máy móc phục vụ nông nghiệp công nghệ cao, tạo nền tảng đổi mới sáng tạo và tăng sức cạnh tranh. Trong bối cảnh nông nghiệp đối mặt với các xu thế mới như biến đổi khí hậu, hội nhập quốc tế và phát triển bền vững, việc ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số trở thành tất yếu.

Tỉnh cũng đang hướng tới phát triển nông nghiệp sinh thái, đô thị, trải nghiệm; xây dựng thương hiệu nông sản chất lượng cao gắn với chế biến, bảo quản, xuất khẩu. Mặc dù mới chỉ là bước đầu nhưng việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất đã giảm được phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; từ đó xây dựng nhãn hiệu tập thể, chỉ dẫn nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm. Việc mở rộng diện tích trồng trọt theo quy trình VietGAP, GlobalGAP chính là đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, khắc phục tình trạng lạm dụng vật tư nông nghiệp, góp phần bảo vệ môi trường cũng như bảo đảm nông sản an toàn.

Rõ ràng, nếu chỉ tập trung tiêu thụ nông sản tươi sẽ phụ thuộc lớn vào mùa vụ và công nghệ bảo quản. Muốn nâng cao giá trị, con đường tất yếu là phát triển công nghiệp chế biến sâu. Việc tỉnh Bắc Ninh chủ động quy hoạch các khu công nghiệp chuyên biệt phục vụ sản xuất nông nghiệp là bước đi chiến lược, tạo đột phá mở ra cơ hội mới cho nông sản địa phương. Đi đôi với đó là tiếp tục quy hoạch, xây dựng vùng nguyên liệu ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, tiếp tục thu hút doanh nghiệp tiềm lực đầu tư vào nông nghiệp. Về phía doanh nghiệp sẽ liên kết chặt chẽ với nông dân, tạo thành chuỗi sản xuất khép kín để nông sản Bắc Ninh vươn xa hơn, chinh phục thị trường quốc tế và trở thành “đại sứ” quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Bắc Ninh nói riêng, Việt Nam nói chung.

Nông sản an toàn: Từ làng vào siêu thị, ra thế giới

BẮC NINH - LTS: Trong bối cảnh ngành nông nghiệp hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, an ninh lương thực và đối mặt với thách thức biến đổi khí hậu, Bắc Ninh xác định việc ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số là yêu cầu tất yếu để nâng cao hiệu quả. Theo đó, tỉnh tập trung phát triển mô hình nông nghiệp công nghệ cao, bảo đảm an toàn thực phẩm; thúc đẩy liên kết sản xuất theo chuỗi, đồng thời xây dựng các sản phẩm chủ lực, thương hiệu mạnh vươn xa đến các thị trường.

Nông sản an toàn: Từ làng vào siêu thị, ra thế giới

BẮC NINH - Bắc Giang (cũ) sau sáp nhập thuộc tỉnh Bắc Ninh từ lâu đã khẳng định vị thế là vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của cả nước với nhiều nông sản nổi tiếng. Thành quả ấy là kết tinh từ quá trình đổi mới, sáng tạo trong xây dựng vùng nguyên liệu, tổ chức sản xuất một cách bài bản, liên kết mở rộng thị trường tiêu thụ của người dân và doanh nghiệp, từng bước phát triển nông nghiệp hiệu quả, bền vững.