Cuộc đàm phán tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) lần này chỉ kéo dài vỏn vẹn khoảng 40 phút, một thời lượng quá ngắn để có thể giải quyết những bất đồng sâu sắc đã tích tụ từ tháng 2/2022 đến nay. Sau cuộc gặp, cả hai trưởng đoàn đàm phán - Rustem Umerov (Ukraine) và Vladimir Medinsky (Nga) - đều xác nhận rằng không có tiến triển nào đáng kể về mặt quân sự hay chính trị.

Toàn cảnh cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ).

Ông Umerov tuyên bố: “Về lệnh ngừng bắn, chúng tôi vẫn chưa đạt được tiến triển nào”. Trong khi đó, ông Medinsky cho biết: “Lập trường của hai bên vẫn khác biệt quá nhiều”. Cả hai phía đều không đạt được đồng thuận về bản chất hoặc thứ tự ưu tiên của các vấn đề phải giải quyết.

Một trong những khác biệt lớn nhất giữa hai bên là trình tự đàm phán. Ukraine khẳng định điều kiện tiên quyết là ngừng bắn hoàn toàn, sau đó mới tiến đến bàn đàm phán về một thỏa thuận hòa bình lâu dài. Nga, ngược lại, muốn thống nhất các điều khoản hòa bình trước, rồi mới đồng ý dừng các hoạt động quân sự.

Đây không chỉ là sự khác biệt kỹ thuật mà phản ánh chiến lược tổng thể của hai bên. Trong khi Ukraine lo ngại rằng đàm phán trước sẽ hợp thức hóa các lợi ích mà Nga đã chiếm được bằng vũ lực, Nga lại muốn dùng lợi thế chiến trường hiện tại làm đòn bẩy để đàm phán có lợi.

Dù chưa có đột phá, hai bên cũng đạt được một số thỏa thuận về vấn đề nhân đạo. Nga đồng ý trao trả thêm 3.000 thi thể binh sĩ Ukraine - nâng tổng số lên khoảng 10.000 - và cam kết sẽ sớm tiến hành đợt trao đổi tù binh với ít nhất 1.200 người mỗi bên. Đây là con số lớn nhất kể từ khi đàm phán tái khởi động hồi tháng 5. Bên cạnh đó, phía Nga cũng cam kết đang nỗ lực trao trả 339 trẻ em Ukraine theo yêu cầu của Kiev - một vấn đề vốn gây tranh cãi dữ dội trên trường quốc tế.

Điều đặc biệt là ngoài vòng đàm phán chính thức, hai trưởng đoàn đàm phán, ông Umerov và ông Medinsky, đã có cuộc gặp riêng kéo dài hơn cả phiên chính thức. Đây có thể là một kênh đối thoại tiềm năng, không bị ràng buộc bởi nghi thức ngoại giao hoặc áp lực công khai, giúp thiết lập lòng tin ban đầu và dọn đường cho các cuộc thảo luận thực chất hơn trong tương lai.

Những kết quả này tuy nhỏ nhưng được đánh giá là bước đi tích cực trong bối cảnh xung đột ngày càng khốc liệt, với thương vong dân thường tiếp tục gia tăng.

Một lý do quan trọng khiến đàm phán không thể tiến triển là các yêu sách được Nga đưa ra vẫn bị Ukraine và cộng đồng quốc tế đánh giá là không thể chấp nhận được. Nga yêu cầu Ukraine: Công nhận việc Nga sáp nhập 5 vùng lãnh thổ là Donetsk, Luhansk, Kherson, Zaporizhzhia và Crimea; Giải giáp hoặc cắt giảm quy mô quân đội; Từ chối gia nhập NATO; Không yêu cầu bồi thường chiến tranh; Không truy cứu trách nhiệm về cuộc chiến tranh của Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã nhiều lần khẳng định: “Chúng tôi sẽ không bao giờ công nhận các thay đổi bất hợp pháp đối với biên giới” và “Ukraine có quyền quyết định chính sách quân sự của mình như bất kỳ quốc gia có chủ quyền nào”.

Một yếu tố nổi bật trong các cuộc đàm phán lần này là tác động từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông đã đưa ra tối hậu thư cho Nga, yêu cầu ngừng bắn trong vòng 50 ngày, nếu không sẽ phải đối mặt với các lệnh trừng phạt mới và thuế quan 100% đối với các nước mua dầu khí của Nga. Ông Trump cũng cảnh báo rằng nếu không đạt thỏa thuận, ông sẽ tăng cường viện trợ vũ khí cho Ukraine, bao gồm cả vũ khí tấn công tầm xa.

Đây là lý do khiến cả Kiev lẫn Moskva đều không muốn bị xem là bên “làm đổ vỡ hòa bình” - đặc biệt là khi chính quyền Trump đang theo dõi sát sao tiến trình đàm phán để định hình chiến lược đối ngoại của Mỹ.

Tổng thống Zelensky đã chủ động đề xuất tổ chức hội nghị thượng đỉnh giữa ông và ông Putin vào cuối tháng 8. Tuy nhiên, phía Nga bác bỏ ý tưởng này, cho rằng chưa phải lúc để tổ chức cuộc gặp giữa nguyên thủ quốc gia, khi các điều kiện cơ bản vẫn chưa được thống nhất ở cấp độ kỹ thuật.

Tổng thống Zelensky hiện đang chịu áp lực lớn từ các nhóm chính trị trong nước ủng hộ tiếp tục chiến đấu thay vì nhân nhượng trước Nga. Việc cải tổ nội các gần đây - cụ thể là thay đổi Thủ tướng, từ ông Denys Shmyhal sang bà Yulia Svyrydenko - được cho là nhằm củng cố quyền lực cho cố vấn thân cận Andriy Yermak, người theo đuổi lập trường cứng rắn với Nga.

Theo nhiều nguồn tin, Yermak chính là “người quyền lực số 2” tại Ukraine hiện nay và có vai trò then chốt trong mọi quyết sách liên quan đến đàm phán. Ông được cho là không tin tưởng vào khả năng đạt được hòa bình thực sự với Moskva và đang cố gắng duy trì trạng thái chiến tranh - nơi mà ảnh hưởng và quyền lực chính trị của ông tiếp tục gia tăng.

Ngoài ra, việc tiếp tục duy trì thiết quân luật giúp Tổng thống Zelensky kéo dài nhiệm kỳ mà không cần bầu cử, điều không dễ dàng từ bỏ trong bối cảnh chưa xác định được người kế nhiệm hoặc cơ sở chính trị đủ mạnh để chuyển giao quyền lực. Những yếu tố này khiến Kiev dù tham gia đàm phán nhưng không có nhiều động lực để đạt thỏa thuận nhanh chóng.

Phía Nga có lẽ là bên ít vội vã nhất trong tiến trình hòa đàm. Với những lợi thế chiến thuật trên chiến trường gần đây - như việc kiểm soát thêm các thị trấn nhỏ tại Donetsk và Sumy - Điện Kremlin tin rằng họ vẫn đang giữ thế chủ động và có thể tận dụng đàm phán như một chiến lược “câu giờ” nhằm tái tổ chức lực lượng, gây sức ép tâm lý và thử thách quyết tâm của phương Tây.

Tổng thống Putin cũng đã bác bỏ mọi khả năng gặp trực tiếp Tổng thống Zelensky, khẳng định chỉ sẵn sàng gặp để ký kết một văn kiện đã được nhất trí - một lập trường thể hiện rõ sự thiếu tin tưởng và quyết tâm không nhượng bộ trước bất kỳ yêu cầu nào không phù hợp với lợi ích chiến lược của Nga.

Đòi hỏi của Nga tiếp tục là rào cản không thể vượt qua. Điều này càng cho thấy Điện Kremlin không thật sự kỳ vọng đàm phán mang lại kết quả nhanh chóng.

Giữa bối cảnh ngoại giao có phần “giằng co”, chiến sự trên thực địa không hề suy giảm. Nga vừa thực hiện hàng loạt cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái và tên lửa vào Thủ đô Kiev và nhiều thành phố khác. Ukraine cho biết các cuộc tấn công nhắm vào hạ tầng dân sự, trong đó có một nhà trẻ và nhiều khu dân cư, khiến nhiều người thương vong và đẩy hàng nghìn người vào hầm trú ẩn.

Theo không quân Ukraine, Nga đã phóng hơn 450 drone và tên lửa chỉ trong một đêm, một con số kỷ lục. Moskva biện minh các cuộc tấn công nhắm vào mục tiêu quân sự, nhưng Kiev cáo buộc Nga vi phạm luật pháp quốc tế.

Với những diễn biến hiện tại, triển vọng về một thỏa thuận hòa bình trong ngắn hạn là cực kỳ mong manh. Hai bên không chỉ bất đồng về điều kiện chấm dứt chiến tranh, mà còn thiếu niềm tin chiến lược lẫn nhau. Nga đòi hỏi một “hòa bình trong điều kiện đầu hàng”, còn Ukraine thì kiên quyết bảo vệ chủ quyền và lãnh thổ.

Cuộc chiến giữa Nga và Ukraine kéo dài hơn 3 năm qua, với hàng triệu người thiệt mạng hoặc bị thương, hàng triệu người khác ly tán, và nền kinh tế cả hai quốc gia đều bị tổn hại nặng nề. Chừng nào những yêu sách vẫn còn quá xa cách, niềm tin giữa hai bên chưa được khôi phục và các cường quốc bên ngoài vẫn ưu tiên toan tính chiến lược hơn là nhân đạo, thì chừng đó, hòa bình thực sự vẫn sẽ còn là điều xa xỉ đối với người dân Ukraine.

Thế giới tìm giải pháp cho xung đột Israel – Palestine

Hội nghị của Liên hợp quốc (LHQ) về xung đột Israel-Palestine đã khai mạc tại New York (Mỹ) ngày 28-7 (theo giờ Mỹ), với sự tham dự của đại diện từ hơn 100 quốc gia trên thế giới. Hội nghị do Pháp và Saudi Arabia đồng chủ trì, nhằm thúc đẩy giải pháp hai nhà nước và chấm dứt xung đột tại Gaza.

Ukraine đề xuất tổ chức hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo

Ukraine đã kết thúc vòng đàm phán trực tiếp thứ ba với Nga vào ngày 23/7 kèm đề xuất tổ chức "hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo" vào cuối tháng 8.  

Thủ tướng Ukraine đệ đơn từ chức

Ngày 15/7, Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal thông báo ông đã nộp đơn từ chức, như một động thái mở đường cho cuộc cải tổ nội các quy mô lớn dự kiến diễn ra trong tuần này.